Η Ηλιάνα Μαυρομάτη μας μιλά για την παράσταση «Kiska».

Φωτογραφίες: Χρυσαφένια Μόσχου

Η Ηλιάνα Μαυρομάτη διανύει μια εξαιρετική σεζόν που επιστεγάστηκε από την υποψηφιότητά της για το βραβείο Μελίνα Μερκούρη. Πέρα από τη σαρωτική επιτυχία της «Μεγάλης χίμαιρας» στο θέατρο Πορεία, τη συναντάμε κάθε Δευτέρα και Τρίτη στη «Γυναίκα από τα παλιά» στο ίδιο θέατρο, ενώ τώρα αναλαμβάνει και χρέη σκηνοθέτη για την «Kiska» της νεοσύστατης ομάδας ChameleoN στο Beton 7. Και μέσα σε όλα αυτά την είδαμε στη μεγάλη οθόνη στους «Αισθηματίες» του Νίκου Τριανταφυλλίδη, καθώς και σε ένα επεισόδιο της ανανεωμένης «10ης εντολής».

Δίχως αμφιβολία έχει αναδειχθεί σε μια από τις πιο ενδιαφέρουσες περιπτώσεις νέων ηθοποιών κάτω των 30 και η ενασχόλησή της με την «Kiska» φανερώνει και τις κοινωνικές της ευαισθησίες, δείχνοντας ότι δεν είναι αποκομμένη από τον περίγυρό της. Η παράσταση φέρνει ξανά στο προσκήνιο την υπόθεση της διαπόμπευσης των οροθετικών ιερόδουλων το 2012, μέσα από τη σχέση δύο γυναικών σε ένα ανακριτικό γραφείο.

Εμείς αδράξαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε με την Ηλιάνα Μαυρομάτη για όσα ζητήματα προκύπτουν από αυτό το θέμα, μαζί με άλλα ζητήματα γενικού περιεχομένου που αφορούν την ίδια και την πορεία της. Η συνέχεια παρακάτω.

Μίλησέ μου για την παράσταση. Πώς ξεκίνησε η ιδέα, πώς συστάθηκε η ομάδα και πώς φτάσαμε στην πράξη.

Η ομάδα συστάθηκε τον περασμένο Ιούνιο. Θέλαμε πολύ καιρό να δουλέψουμε με τα παιδιά. Είχαμε γνωριστεί σε σεμινάρια υποκριτικής οπότε είχαμε διαμορφώσει έναν κοινό κώδικα στο πώς θέλουμε να δουλεύουμε και τι μας αρέσει να κάνουμε. Αλλά αφορμή για να γίνουμε ομάδα και να αρχίσουμε να δουλεύουμε ήταν το θέμα αυτών των γυναικών που διαπομπεύτηκαν το 2012 από το κράτος και τα ΜΜΕ  προεκλογικά και ήταν ένα θέμα που λειτούργησε σε εμάς ενδεικτικά πώς κινείται η κοινωνία σήμερα και πόσο εύκολα μπορεί σε περίοδο που υπάρχει κρίση και έχει ανάγκη η εκάστοτε εξουσία, χρησιμοποιεί σε μια κοινωνική ομάδα δύναμη για να εδραιώσει τον εαυτό της και να εδραιωθεί ως εξουσία. Ήδη μας απασχολούσε το θέμα εξουσιαστή-εξουσιαζόμενου και αυτό ήταν μια αφορμή για να πούμε ότι θέλουμε να μιλήσουμε, θέλουμε να δουλέψουμε πάνω σε αυτό και να θέλουμε να φτιάξουμε ένα έργο από την αρχή. Μας έδωσε δηλαδή το ίδιο το θέμα όρεξη και κίνητρο στις δύσκολες συνθήκες, και θεατρικές και κοινωνικές που ζούμε όλοι να πούμε ότι πάμε να το κάνουμε. Και ξεκινήσαμε τον Ιούλιο πρόβες για να ανέβει η παράσταση τώρα.

Το είδαμε σαν αφορμή για να μιλήσουμε για το θέμα της εξουσίας. Ουσιαστικά αυτό που παρακολουθούμε στην παράσταση είναι η σχέση δύο γυναικών: μιας ανακρίτριας και μιας συλληφθείσας. Και πώς αυτή η αλληλεπίδραση μεταξύ τους με αφορμή αυτό το γεγονός μετακινεί τη μία και την άλλη στην από εκεί και πέρα πορεία τους. Δε στεκόμαστε πολύ σε ντοκιμαντερίστικα στοιχεία να πούμε ακριβώς τι έγινε, μέσα όμως από την ιστορία των δύο περνάνε πληροφορίες για το τι έγινε εκείνες τις μέρες.

Το να κάνεις devised theatre και να δουλεύεις μέσα σε μια ομάδα λειτουργεί και ως ένα μαξιλαράκι ασφαλείας για την εποχή;

Ναι, σίγουρα. Το να δουλεύεις με ανθρώπους που εμπιστεύεσαι και σε προσωπικό επίπεδο και σε καλλιτεχνικό και αισθητικό, σου δημιουργεί μια ασφάλεια ότι μπορείς να είσαι ελεύθερος και να μην έχεις κάποιον να σε καθοδηγεί και να σε εξουσιάζει. Devised πρώτη φορά κάνω κι εγώ και είναι πάρα πολύ ωραία διαδικασία. Και επειδή με τα παιδιά γνωριστήκαμε στο πλαίσιο των μαθημάτων αυτοσχεδιασμού, μας δόθηκε και η ευκαιρία να εντρυφήσουμε πάνω σε αυτό, δημιουργώντας ουσιαστικά το δικό μας έργο μέσα από αυτοσχεδιασμούς και μέσα από μια κοινή μέθοδο που έχουμε αποκτήσει.

Πώς νιώθεις ότι έχει μείνει στην κοινή γνώμη το συγκεκριμένο θέμα; Και τι γεύση σου έχει αφήσει εσένα προσωπικά;

Στην κοινή γνώμη δυστυχώς έχω την αίσθηση ότι αν δεν έχει περάσει απαρατήρητο, ουσιαστικά έχει πάρει τη θέση της τότε κυβέρνησης. Δηλαδή καλά κάναμε και αυτές οι γυναίκες όντως κολλούσαν τους φιλήσυχους οικογενειάρχες αρρώστιες και έπρεπε να συλληφθούν και να διωχθούν. Δε στάθηκαν στο θέμα της διαπόμπευσης και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που καταπατήθηκαν. Δυστυχώς. Υπάρχει βέβαια και ένα κομμάτι της κοινωνίας που ασχολήθηκε με αυτό σε πιο ανθρωπιστικό επίπεδο και παρατήρησε το θέμα αυτό ως φαινόμενο πολλαπλής καταπάτησης δικαιωμάτων. Εμένα προσωπικά η θέση που μου έχει αφήσει είναι πικρή, με την έννοια ότι μπορώ να φανταστώ εύκολα τον εαυτό μου σε μια άλλη φάση της ζωής μου, ακόμη και στη φάση που είμαι τώρα δηλαδή να είμαι θύμα μιας κατάστασης γιατί μπορεί να έχω ξανθές ανταύγειες στα μαλλιά ή γιατί μπορεί να μη μιλάω πολύ καλά ελληνικά ή γιατί μπορεί να είμαι 1,68 και όχι 1,85 ή μπορεί να είμαι straight και να μην είμαι gay και να είμαι gay και να μην είμαι straight. Θέλω να πω ότι αυτός ο φασισμός δεν έχει όρια. Πόσο μάλλον στην περίπτωση συνανθρώπων που εκ των πραγμάτων ανήκουν σε μία δύσκολη κοινωνική θέση.

Σίγουρα. Ζούμε σε μια φαλλοκρατική κοινωνία και οι συγκεκριμένες γυναίκες ήταν ένα τέλειο άλλοθι. Για μένα προσωπικά είναι τρομακτικό ακόμα να διαπιστώνω πόσο εύκολα οι άνθρωποι δρουν ανθρωποφαγικά. Βέβαια σε μια περίοδο τέτοιας κρίσης, ηθικής, οικονομικής και κοινωνικής είναι φυσιολογικό να συμβαίνει, αλλά δεν παύει να μου θυμίζει μεσαιωνικές εποχές που καίγανε τις μάγισσες γιατί πρέσβευαν κάτι που δεν ταίριαζε στις σκέψεις της κοινής γνώμης. Και είναι και ειρωνεία γιατί αυτές οι γυναίκες έχουν βρεθεί σε αυτή τη θέση ως θύματα trafficking και της ίδιας της κοινωνίας που τις σπρώχνει στα ναρκωτικά και αναγκάζονται να εκδίδονται για να πάρουν μια δόση. Δε νομίζω δηλαδή ότι σε μια πραγματικά πολιτισμένη κοινωνία η γυναίκα θα χρησιμοποιούσε το σώμα της με αυτό τον τρόπο.

Όσον αφορά την ελληνική κοινωνία και σε σχέση με την πρόσφατη αλλαγή εξουσίας, πιστεύεις ότι αυτή επήλθε επειδή άλλαξε η ίδια η κοινωνία ή επειδή απλά αναζητά σανίδα σωτηρίας;

Πιστεύω πως όποια αλλαγή έχει επέλθει δε νομίζω ότι είναι σε πολύ μεγάλο βάθος. Πάλι περιμένουμε κάποιον να μας σώσει και αυτό για μένα είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα και το πιο ουσιαστικό. Δεν παίρνουμε εμείς την προσωπική μας ευθύνη και περιμένουμε από πάνω να έρθει η αλλαγή. Μια αλλαγή σε βάθος προϋποθέτει αλλαγή παιδείας, αλλαγή τρόπου σκέψης, σοβαρό ρίσκο και ξεβόλεμα που δεν το έχουμε κάνει μέχρι τώρα σε προσωπικό επίπεδο και μια υπέρβαση πολύ μεγαλύτερη από αυτή που έχει γίνει. Και πιστεύω ότι οι ζυμώσεις που γίνονται στην κοινωνία κάποια στιγμή θα φέρουν τα πράγματα εκεί. Δε νομίζω όμως ότι είμαστε ακόμη εκεί, δυστυχώς. Πάμε προς τα εκεί γιατί εξελισσόμαστε ως ανθρωπότητα, αλλά έχουμε ακόμη να δούμε πολλά νομίζω.

Δηλαδή δε δηλώνεις ιδιαίτερα αισιόδοξη για το μέλλον;

Αισιόδοξη είμαι πάντα στη ζωή μου. Το ότι μπορεί εγώ να μη βιώσω κάτι συνταρακτικά πρωτοποριακό στην βραχυπρόθεσμη ζωή μου δε σημαίνει ότι δεν είμαι αισιόδοξη ότι σίγουρα μετά θα φτιάξουν τα πράγματα. Όπως επίσης δε βιάζομαι να γίνουν καλύτερα. Παρότι δεν περνάω καλά στη ζωή μου με τις επικρατούσες συνθήκες, όλες μου οι βλέψεις και οι κινήσεις έχουν στόχο αυτό. Ακόμη και αν εγώ δεν το προλάβω, θα ήθελα κάποια στιγμή τα παιδιά μου ή τα παιδιά σου ή τα παιδιά του διπλανού να ζήσουν κάτι καλύτερο. Και νομίζω θα γίνει γιατί η ανθρωπότητα έχει δείξει ότι προχωράει μπροστά. Δεν πάει προς τα πίσω. Μπορεί να κάνει κάποια πισωγυρίσματα αλλά ο δρόμος είναι στον πολιτισμό.

Νομίζω ότι η τηλεόραση σαν μέσο έχει όλες τις δυνατότητες να παράγει ωραίο καλλιτεχνικό προϊόν. Απλά αυτό δε συμβαίνει τα τελευταία χρόνια. Η «10η εντολή» είναι ας πούμε ένα παράδειγμα καλής δουλειάς με την έννοια ότι τα σενάρια που γράφονται είναι καλά και ο Πάνος Κοκκινόπουλος και οι σκηνοθέτες αντιμετωπίζουν τα επεισόδια με κινηματογραφική αισθητική και λογική και στις ερμηνείες των ηθοποιών και στην  κινηματογράφηση, οπότε είναι ένα ωραίο δείγμα του πώς θα μπορούσε να είναι η τηλεόραση στο σύνολό της. Δυστυχώς αυτή τη στιγμή είναι η εξαίρεση αλλά και σε αυτό είμαι αισιόδοξη ότι κάποια στιγμή θα επικρατήσει το καλαίσθητο που θέλουμε.

Και πώς βλέπεις τα πράγματα και στο χώρο του σινεμά;

Πιστεύω ότι έχουμε πάρα πολύ καλούς κινηματογραφιστές, πολύ καλά συνεργεία και πολύ καλούς ηθοποιούς, αλλά δυστυχώς δεν υπάρχουν κονδύλια γιατί χρειάζονται χρήματα για να γίνει ο κινηματογράφος. Δουλεύει πολύς κόσμος για να βγει μια ταινία, υπάρχουν πάρα πολλές τεχνικές απαιτήσεις που δε γίνονται χωρίς χρήματα, οπότε εύχομαι στο μέλλον να δοθούν χρήματα στον κινηματογράφο και να μπορέσει όλος αυτός ο ταλαντούχος και αξιόλογος κόσμος με όραμα να κάνει καλό κινηματογράφο. Γιατί οι συνθήκες υπάρχουν.

Ήρθε και η υποψηφιότητα για το βραβείο Μελίνα Μερκούρη. Πώς αντιμετωπίζεις τα βραβεία και την αναγνωσιμότητα που έρχεται από αυτά;

Δεν ξέρω. Με πετυχαίνεις είναι η αλήθεια σε μια φάση που τα έχω λίγο χαμένα. Γιατί αφενός έχω χαρεί πολύ, δεν το περίμενα και είναι ωραίο πράγμα να νιώθεις ότι αναγνωρίζεται η δουλειά σου σε ένα επίπεδο, από την άλλη είναι λίγο και δίκοπο μαχαίρι στο πώς θα λειτουργήσει στον καθένα κάτι τέτοιο. Τώρα παλεύω με τα δαιμόνιά μου για να του δώσω τη σημασία που χρειάζεται χωρίς να του δώσω παραπάνω σημασία, να μη με πιάσει η αγωνία για το τι θα γίνει, να συνεχίσω τη δουλειά μου ακριβώς όπως την έκανα μέχρι τώρα και να μην επηρεαστώ από αυτό. Δεν ξέρω, ωραία είναι (γέλια). Είναι επιβράβευση.

Πώς είναι να κάνεις τόσες παραστάσεις ταυτόχρονα; Δεν υπάρχουν κάποιες μέρες που λες «δε θέλω να πάω θέατρο σήμερα, θέλω να είμαι αλλού»;

Για να είμαι ειλικρινής υπάρχουν και αυτές οι μέρες (γέλια). Η αλήθεια είναι ότι φέτος κάπως το έριξα στην εργασιοθεραπεία γιατί είχα και κάποια προσωπικά ζητήματα που ήθελα να ξεπεράσω και να μην αφήσω πολύ χρόνο στον εαυτό μου να σκεφτεί και να μείνω μόνη να κοιτάζω το ταβάνι. Μου προέκυψαν και κάποιες δουλειές που ήταν αξιόλογες οπότε είπα «γιατί όχι;», αλλά σίγουρα υπάρχουν πολλές φορές που λέω ότι είναι υποχρέωση στον εαυτό μας να διαφυλάσσουμε ένα χρόνο που να είναι προσωπικός και να μην έχει καμία σχέση με τη δουλειά γιατί αλλιώς στερεύει.

Πώς περνάς τον ελεύθερο χρόνο σου;

Με φίλους μου, με ανθρώπους που αγαπάω, με κουβέντες, με παρέες, με ρακή, με μουσική, σινεμά, βόλτες, περπάτημα με το σκύλο μου, με διάβασμα…

Το πρώτο πράγμα που μου έρχεται στο μυαλό είναι κάτι που συζητούσα και με τα παιδιά της ομάδας, δηλαδή ως κάτι μελλοντικό devised. Αυτά τα βασανιστήρια που γίνονται στα κρατητήρια της Αμυγδαλέζας ήταν κάτι που το διάβασα και είπα «τι γίνεται Χριστέ μου σε αυτό τον κόσμο». Πώς γίνεται άνθρωπος να βασανίζει άνθρωπο; Αυτό με παραθύμωσε.

Ποιοι είναι οι στόχοι σου για το μέλλον; Τόσο επαγγελματικά όσο και προσωπικά.

Σε επαγγελματικό επίπεδο δε βάζω μακροπρόθεσμους στόχους. Κυρίως θα έλεγα στόχος μου είναι να συναναστρέφομαι και να συνεργάζομαι με ανθρώπους που εκτιμώ και επικοινωνώ. Οπότε με αυτό το γνώμονα κινούμαι τώρα και δε βάζω πολύ μακροπρόθεσμους στόχους. Σε προσωπικό επίπεδο από την άλλη ψάχνω την ισορροπία. Να μπορώ να μάθω να αγαπάω τους ανθρώπους και να δέχομαι την αγάπη τους, να είμαι ήρεμη και να φτάσω σε μια ηλικία που ότι ωραία έζησα.

Ευχαριστώ πολύ!

Εγώ σε ευχαριστώ!

Ταυτότητα παράστασης
Κείμενο: Ομάδα ChameleoN. Σκηνοθεσία: Ηλιάνα Μαυρομάτη. Κίνηση: Φαίδρα Σούτου. Φωτισμοί: Παναγιώτης Μανούσης. Video art: Κώστας Αρβανίτης. Sound design: Νίκος Παλαμάρης. Σχεδιασμός αφίσας- Φωτογραφίες: Κώστας Μουντζουρέας.

Παίζουν: Μαρία Γίτσα, Κάλλι Μαυρομάτη.

Στα βίντεο εμφανίζονται: Γιάννης Στάνκογλου, Ιώαννα Τζώρα, Γιώργος Καλόξυλος, Φάνης Ρεγκούκος.

Πληροφορίες: «Kiska» από την ομάδα ChameleoN στο κέντρο Τέχνης και Πολιτισμού Beton 7, Πύδνας 7, Βοτανικός. Ημέρες και ώρες παραστάσεων: 2, 3, 9, 10, 16, 17, 23, 24 Μαρτίου στις 21:00. Διάρκεια: 75 λεπτά . Εισιτήριο: 10 ευρώ γενική είσοδος, 5 ευρώ ατέλειες, μαθητικό, φοιτητικό. Tηλ. Κρατήσεων: 2107512625.

Γιάννης Μόσχος
[email protected]