Η Ελένη Πετάση γράφει για τις παραστάσεις «Δαίμονας» της Μαρίας Ευσταθιάδη και «Γυναίκες» του Wajdi Mouawad.

Ο «Δαίμονας» της Μαρίας Ευσταθιάδη έχει ως αφετηρία τους «Δαίμονες» του Ντοστογιέβσκι και ως στάση ζωής τη ρήση του Λακάν: «Επιθυμία του ανθρώπου είναι η κόλαση».

Απομονώνοντας ένα επεισόδιο από το έργο του μεγάλου Ρώσου λογοτέχνη, η συγγραφέας αντιστρέφει τους όρους του παιχνιδιού και ανατρέποντας τη μυθιστορηματική αλήθεια καταθέτει πως ο βιασμός της δωδεκάχρονης Ματριόσα από τον Σταβρόγκιν δεν ήταν μια τραυματική εμπειρία που την οδήγησε στην αυτοχειρία αλλά έγινε με τη δική της συγκατάθεση και με αποτέλεσμα να αναπτυχθεί μεταξύ τους ένας ιδιόμορφος έρωτας - ο έρωτας ενός φιλήδονου παιδιού με έναν μεγάλο άντρα.

Στο κείμενο της Ευσταθιάδη - ένα κείμενο ουσιαστικό και πολυεπίπεδο όπου συναντώνται η ποίηση με τη βιαιότητα των πράξεων, το πάθος με την αυτοκαταστροφή - ο Νικολάι Σταβρόγκιν αυτοκτονεί πρώτος και η ηρωίδα, στα πενήντα της πια, αναπολεί τη λαθραία σχέση τους που στοίχειωσε ολοκληρωτικά την ψυχή της οδηγώντας εντέλει και εκείνη στο θάνατο.

Με μικρές, ελλειπτικές προτάσεις που θηλυκώνουν τις χίμαιρες με την πραγματικότητα, τα όνειρα με εφιαλτικούς αιφνιδιασμούς και την ερωτική μέθη με ένα αίσθημα απώλειας, αδιεξόδου και πνιγμού, ο πολυφωνικός μονόλογος χειραγωγείται από τρεις φωνές - της Ματριόσα, του εραστή-διαφθορέα και ενός σχολιαστή που συνδέει θραυσματικά τα προσωπικά βιώματα με τα γεγονότα.

Στην παράσταση του «Από Μηχανής» (σε συνεργασία με το Φεστιβάλ Αθηνών) ακούγονται ηχογραφημένες διά στόματος Ρούλας Πατεράκη ενώ, ταυτόχρονα, η ίδια υποδύεται αυτή την εύθραυστη περσόνα και, έχοντας ως συνοδοιπόρους το ευφυές βίντεο του Αλέξανδρου Μυστριώτη και το καλαίσθητο λιτό σκηνικό της Λιλής Κεντάκα, αφηγείται την ιστορία της.

«Είσαι δώδεκα... είσαι δεκαοχτώ... είσαι κοντά πενήντα...»

Η καλή ηθοποιός και σκηνοθέτης, επιλέγοντας την ακινησία ως τρόπο έκφρασης και χρησιμοποιώντας αρχικά μια εσκεμμένα ευθύγραμμη ερμηνεία που στη συνέχεια (και αναπάντεχα) παγιδεύεται σε μελοδραματικές εξάρσεις, προσπαθεί να προσεγγίσει τις φανερές και κρυφές πτυχές της ηρωίδας στους τρεις διαφορετικούς χρόνους της πορείας της. Η ενδιαφέρουσα, ωστόσο, οπτική της γωνία δεν καταφέρνει να αποδώσει τους αναμενόμενους καρπούς.

«Γυναίκες» με άλλες προδιαγραφές

Και τώρα, ένα σχόλιο για τις «Γυναίκες». Έργο βασισμένο στις τραγωδίες του Σοφοκλή «Τραχίνιαι», «Αντιγόνη», «Ηλέκτρα», του Wajdi Mouawad: Ξημερώματα της Κυριακής τελείωσε η σχεδόν επτάωρη παράσταση του Wajdi Mouawad.

Ένας άθλος τόσο για τους ηθοποιούς όσο και για τους θεατές που την παρακολούθησαν από τα επιεικώς άβολα καθίσματα του ρωμαϊκού ωδείου.

Ομολογώ ότι εγώ προσωπικά είδα μόνο την πρώτη τραγωδία. Και αυτήν θα σχολιάσω. Δεν μπορώ να πω ότι εντυπωσιάστηκα από τη σκηνοθετική ματιά του Λιβανέζου δημιουργού, ούτε ότι θεώρησα την εικαστική του πρόταση συμβατή με τον ιδιαίτερο χώρο του Ηρωδείου. Ήταν εμφανές, εξάλλου, ότι ο σχεδιασμός της είχε τις προδιαγραφές κλειστού χώρου, γεγονός που ταυτόχρονα θα εξασφάλιζε στο κοινό μια πιο ανώδυνη παραμονή.

Αλλά θέλω να σταθώ στις συνθέσεις του Μπερτράν Καντά, που τις ερμήνευσε ζωντανά με την εκπληκτική, βαθιά φωνή του. Η ροκ μπάντα του πολυσυζητημένου καλλιτέχνη, που καταδικάστηκε σε οκτάχρονη κάθειρξη για τη δολοφονία της συντρόφου του και τώρα μέσα από μεγάλες αντιδράσεις επιχειρεί την επανένταξή του στην κοινωνία, πήρε επάξια τον ρόλο του Χορού.

Και το πιο ενδιαφέρον: τόσο οι ξέφρενοι ηλεκτρονικοί του ήχοι όσο και οι μπαλάντες του, που έσμιξαν αρμονικά ένα φίνο άρωμα ανατολής με μοιρολόγια της Μεσογείου, ταίριαξαν απόλυτα με την αρχαία τραγωδία.

ΕΛΕΝΗ ΠΕΤΑΣΗ - [email protected]