Ο Γιάννης Μόσχος γράφει για την παράσταση «Φαέθων» που παρουσιάζεται στο Θέατρο της Οδού Κυκλάδων σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά.

Μετά το «Σλάντεκ» στο θέατρο Πόρτα, ο Δημήτρης Καραντζάς επέλεξε να ανεβάσει για δεύτερη φορά έργο του Δημήτρη Δημητριάδη (η πρώτη ήταν ο «Κυκλισμός του Τετραγώνου» στη Στέγη). Ο λόγος για τον «Φαέθωντα» που συμπυκνώνει πολλές από τις θεματικές που διατρέχουν το έργο του σημαντικού Έλληνα στοχαστή. Ο χώρος ιδανικός: το θέατρο της Οδού Κυκλάδων με την αύρα του Λευτέρη Βογιατζή να διατηρείται ακέραια εντός των τειχών του. Τα υλικά που έχει στη διάθεσή του λοιπόν ο Καραντζάς είναι σπουδαία και ο ίδιος δεν απογοητεύει με τον τρόπο που τα διαχειρίζεται.

Στη σκηνή εκτυλίσσεται μια βραδυφλεγής οικογενειακή τραγωδία που κρύβει όμως πολλά επίπεδα από πίσω της. Δεν πρόκειται απλά για μια ακόμη προβληματική οικογένεια, αλλά για την Αγία Οικογένεια βουτηγμένη στο βιτριόλι και τις ακαθαρσίες. Και από πίσω, μια διεστραμμένη παραλλαγή της ιστορίας του Άμλετ να επιβλέπει τα πάντα. Είναι ένα έργο δύσβατο που παρακολουθεί σε κανονικό χρόνο τις σχέσεις επιβολής, εξάρτησης και αντίδρασης μέσα από τη σχέση του δυνάστη πατέρα-ήλιου και του καταπιεσμένου υιού Φαέθοντα. Είναι ένα κείμενο με βαθείς συμβολισμούς και το ζητούμενο είναι να αναδειχθούν στο θέατρο με τρόπο ξεκάθαρο που να μην επισκιάζει παράλληλα την κεντρική ιστορία.

Η σκηνοθεσία του Δημήτρη Καραντζά είναι υποδειγματική στο σημείο που έχει κατανοήσει κάθε πτυχή του κειμένου. Οι λεπτομέρειες αποκτούν δική τους φωνή και δεν υπάρχει ούτε μια δυσαρμονία, ούτε μια λέξη ή ένας ήχος που να μην αντηχεί όπως πρέπει και ούτε ένα σημείο της σκηνής που να μένει ανεκμετάλλευτο. Στον «Κυκλισμό του Τετραγώνου» ο Καραντζάς είχε «αναμετρηθεί» με τον Δημητριάδη με έναν τρόπο που έδειχνε να ανοίγει διάλογο μαζί του και να προσπαθεί να τον κατανοήσει. Ο «Φαέθων» από την άλλη συνιστά κατάφαση. Μετά το δυνατό αλλά κάπως ασφαλές «Σλάντεκ», δοκιμάζει κάτι το οποίο δεν περιέχει μαξιλαράκι ασφαλείας σε περίπτωση αποτυχίας και θριαμβεύει πανηγυρικά. Το αποτέλεσμα είναι ακριβές και διέπεται από μια ανατριχιαστική ατμόσφαιρα που εγκαλεί το πνεύμα του Λευτέρη Βογιατζή για πρώτη φορά τόσο έντονα στο συγκεκριμένο χώρο από το θάνατό του. Και δεν πρόκειται περί υπερβολής ή κομπλιμέντου, μα για δικαίωση.

Βέβαια, καθοριστικό ρόλο για την επιτυχία του πρώτου ανεβάσματος του συγκεκριμένου έργου του Δημητριάδη κατέχει ο Περικλής Μουστάκης. Η ερμηνεία του στο ρόλο του πατέρα προκαλεί ένα συνδυασμό δέους και φόβου και οι στιγμές που μονολογεί σου κόβουν την ανάσα και παρακολουθείς καθηλωμένος. Ο Άρης Μπαλής εκφράζει την αγωνία του γιου που βρίσκεται ανάμεσα στη δίψα για αντίδραση αλλά και τη συνειδητοποίηση ότι δεν αντέχει την απόλυτη ελευθερία. Η Ανέζα Παπαδοπούλου είναι υπόκωφα σπαρακτική ως μητέρα θύμα αλλά και σιωπηλός θύτης, το άστρο της Εύης Σαουλίδου στο σύγχρονο θέατρο λάμπει στο ρόλο της μικρής αδερφής και εναρμονίζεται ιδανικά με την Σταυρούλα Σιάμου ως μεγάλη αδερφή.

Ο «Φαέθων» είναι μια παράσταση στην οποία τα σημαντικότερα είναι αυτά που δε γίνονται στη σκηνή. Μια από τις εγγενείς αδυναμίες του θεάτρου είναι ακριβώς αυτή, ότι δηλαδή δεν είναι εύκολο να παρουσιαστούν όσα συμβαίνουν πέρα από αυτά που βλέπουμε. Εδώ ωστόσο ο Καραντζάς τελειοποιεί τη φόρμα αφήνοντάς την παράλληλα να αναπνεύσει και η παράσταση παίζεται με την ίδια ή και με μεγαλύτερη ένταση ακόμη και όταν δεν τη βλέπεις και απλώς την ακούς. Δεν είμαι μια επίκαιρη παράσταση ο «Φαέθων» με την έννοια που το αναζητούμε σήμερα, αλλά καταπιάνεται με το αρχικό κύτταρο των πάντων και για αυτό γίνεται διαχρονική. Από εδώ και πέρα μπορούμε πράγματι να περιμένουμε μεγάλα πράγματα από τον Καραντζά.

Γιάννης Μόσχος
[email protected]