Η Ελένη Πετάση γράφει κριτική για την παράσταση «Hate Radio» που παρουσιάστηκε στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών.

Το 1994, στη διάρκεια τριών μηνών, εξολοθρεύτηκαν στη Ρουάντα από τους εξτρεμιστές Hutu περίπου ένα εκατομμύριο άνθρωποι της φυλής Tutsi, χιλιάδες μετριοπαθείς Hutu και όλοι οι πολιτικοί τους αντίπαλοι ανεξαρτήτως εθνοτικής ταυτότητας. Ενα από τα κύρια εργαλεία που προετοίμασε και στη συνέχεια ενίσχυσε το έδαφος της φρικιαστικής αυτής γενοκτονίας ήταν η σαδιστική ρατσιστική προπαγάνδα του δημοφιλούς ραδιοσταθμού RTML που εξέπεμπε στην αφρικανική χώρα. Ανάμεσα σε σύγχρονες ευρωπαϊκές και έθνικ μουσικές, τσιτάτα του Μακιαβέλι, καλλιτεχνικές ή και αθλητικές ειδήσεις από όλο τον κόσμο που προσέλκυαν το ενδιαφέρον ιδιαίτερα της νεολαίας οι παρουσιαστές του σταθμού εξαπέλυαν με ανάλαφρο ύφος και ιδιαίτερο λεξιλόγιο (η εθνική τους γλώσσα χρησιμοποιεί πολλές μεταφορές) μια άνευ προηγουμένου καταιγίδα μίσους ενθαρρύνοντας το ακροατήριό τους να προβεί σε αποτρόπαιες πράξεις. «Κυνηγήστε τις Κατσαρίδες», δηλαδή τους Τούτσι, «Ελευθερώστε», δηλαδή «βασανίστε», «δουλέψτε», δηλαδή «σκοτώστε», ήταν μερικές από τις βάρβαρες -και δυστυχώς επαναλαμβανόμενες- παροτρύνσεις που οδήγησαν τελικά τους υπόλογους δημοσιογράφους σε πολυετή φυλάκιση.

Ο πολιτικοποιημένος Ελβετός σκηνοθέτης Μίλο Ράου, ιδρυτής του International Institute of Political Murder και εισηγητής του θεάτρου της «επανάδρασης», θεωρώντας την προσέγγισή του «περισσότερο  νατουραλιστική παρά ντοκουμενταρίστικη» αποπειράται την αναπαράσταση του ραδιοφωνικού σταθμού σε μία παράσταση που, παρ’ όλη τη μεγάλη διάρκεια του κεντρικού κορμού της (υποστηρίζοντας το θέατρο της πραγματικότητας προφανώς θέλησε να μεταδώσει αυτούσια μια εκπομπή) σε αφήνει άφωνο με τη σκληρή όσο και αυθεντική θεματολογία της. Το έργο, κατ’ επέκταση, είναι μια μυθοπλασία με υπαρκτά ντοκουμέντα και προέκυψε μετά από ενδελεχή συλλογή στοιχείων από τα πρακτικά της δίκης και από συνεντεύξεις με τους παρουσιαστές.

Στη σκηνή της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών ο θεατής φοράει ακουστικά αποκτώντας την αίσθηση ενός ακροατή που ακούει το συγκεκριμένο μαγκαζίνο, ενώ ταυτόχρονα βλέπει τα τεκταινόμενα. Η κινηματογραφημένη εισαγωγή και ο επίλογος της παράστασης «Hate Radio» τον φέρνουν σε επαφή με τέσσερα θύματα της γενοκτονίας που αφηγούνται τα δεινά τους. Στη συνέχεια αποκαλύπτεται μια εκσυγχρονισμένη γυάλινη κατασκευή-αντιγραφή του RTLM στούντιο με τους μαύρους παρουσιαστές του -ένας εκ των οποίων ερμηνεύει τον μοναδικό λευκό άνδρα του σταθμού, τον Βέλγο δημοσιογράφο George Ruggiu- που ανάμεσα σε καφέδες, αστειάκια και τσιγάρα εκτοξεύουν τις δηλητηριώδεις ατάκες τους. Η σκηνοθεσία δεν πρωτοτυπεί, αλλά ο στόχος της επιτυγχάνεται απολύτως.

Ελένη Πετάση - [email protected]