Η καλλιτεχνική διευθύντρια του Θεάτρου Τέχνης, Μαριάννα Κάλμπαρη μας μιλά για την παράσταση «Θέλω μια χώρα».

Φωτογραφίες: Αλέξης Λόης

Είναι απόλυτα ταιριαστό το φετινό Φεστιβάλ Αθηνών να κλείνει το πρόγραμμα των θεατρικών παραστάσεων της Πειραιώς 260 (στις 30 και 31 Ιουλίου) με το «Θέλω μια χώρα» του Ανδρέα Φλουράκη. Ένα σύγχρονο θεατρικό κείμενο μετατρέπεται δια χειρός της Μαριάννας Κάλμπαρη σε μια κραυγή της νέας γενιάς με φόντο την εποχή της κρίσης.

Πρωταγωνιστής είναι το πλήθος της νέας γενιάς Ελλήνων που βρίσκει εκφραστή στους απόφοιτους και τους μαθητές της Δραματικής Σχολής του Θεάτρου Τέχνης. Και μέσα σε αυτή την πολύβουη σκηνική σύνθεση, ξεχωρίζει ως αντιφώνηση ο ποιητικός λόγος της Ρένης Πιττακή.

Εμείς συναντήσαμε την καλλιτεχνική διευθύντρια του Θεάτρου Τέχνης και μιλήσαμε για το πώς είναι το θέατρο να μετέχει ενεργά στις εξελίξεις και για το ρόλο των νέων σε αυτή τη συνθήκη. Φυσικά από την κουβέντα μας δεν μπορούσε να λείπει και η θητεία της στο Θέατρο Τέχνης, το οποίο εισέρχεται με δημιουργικότητα στη δύσκολη νέα σεζόν.

Καταρχάς η παράσταση είναι πολύ επίκαιρη και με όσα γίνονται καθίσταται ακόμη πιο επιτακτική. Πώς προέκυψε αρχικά η ιδέα και πώς εξελίχθηκε στην πορεία;

Στις σκηνικές οδηγίες ο Φλουράκης γράφει «χώρος: χώρα, πρόσωπα: όλοι». Το αφήνει δηλαδή ορθάνοιχτό. Εγώ αποφάσισα αυτό το «όλοι» να είναι όλη η νέα γενιά και η παλαιότερη να αντιπροσωπεύεται από την Ρένη Πιττακή. Ο αδιαμφισβήτητος πρωταγωνιστής είναι το πλήθος της νέας γενιάς. Το αίτημα «θέλω μια χώρα» δεν είναι καινούριο. Η ανάγκη μας για το τι κάνουμε, πώς προχωράμε, τι συμβαίνει, τι ακριβώς θέλουμε,  πώς θα το διεκδικήσουμε, πού οδηγούμαστε, όλο αυτό συμβαίνει εδώ και αρκετά χρόνια. Το έργο δε γράφτηκε τώρα και έχει ανέβει και στο Royal Court πριν έρθει στην Ελλάδα, απλώς ξαφνικά με όλο αυτό που συνέβη τον τελευταίο μήνα, απέκτησε μια τρομερή διάσταση. Ατάκες και στιγμές της παράστασης απέκτησαν τελείως διαφορετικό νόημα. Δηλαδή μιλάμε ακριβώς για αυτό που συμβαίνει τώρα. Έγινε ξαφνικά πολύ πιο επίκαιρο αλλά με έναν τρόπο σχεδόν τρομακτικό. Ήταν πολύ φορτισμένες οι πρόβες και ήταν πολύ συναισθηματικά για όλους μας, Το να μιλάς ακριβώς τη στιγμή που συμβαίνει κάτι ιστορικό για αυτό στο θέατρο είναι πολύ σπάνιο, και να είναι και το κείμενο ελληνικό. Η δυναμική που φέρει ένα κείμενο Έλληνα που έχει γραφτεί για την Ελλάδα σήμερα, όταν η χώρα σήμερα αλλάζει κάθε μέρα και δεν ξέρουμε πού πηγαίνει, είναι πολύ ισχυρό.

Αναφέρατε ότι η Ρένη Πιττακή αντιπροσωπεύει την παλαιά γενιά. Είναι σε σύγκρουση με τη νέα γενιά στην παράσταση ή λειτουργούν συνεργατικά;

Δεν είναι καθόλου σε σύγκρουση. Ο λόγος της είναι ποιητικός και αποτελείται από αποσπάσματα του Αναγνωστάκη, του Σκαρίμπα και άλλων ποιητών, όπου ουσιαστικά φέρει αυτό τον άλλο λόγο. Αυτό τον άλλο τρόπο σκέψης και την άλλη ματιά πάνω στα πράγματα. Είναι απέναντι στο λόγο του Φλουράκη ο οποίος δομείται πάνω στις φράσεις που λέμε και ακούμε, χωρίς να είναι εναντίον. Ο λόγος της Ρένης Πιττακή είναι ένας λόγος που ξεπερνά την εποχή και μόνο από το γεγονός ότι είναι ποίηση.

Το μήνυμα των νέων εκφράζεται μέσα από μια καθολική φωνή ή είναι μια συνάθροιση από πολλές και διαφορετικές ατομικότητες;

Είναι μια συνάθροιση που δημιουργεί την καθολική φωνή. Και τι είναι αυτό που τελικά επικρατεί στο πλήθος; Γιατί ναι, υπάρχουν πολλές διαφορετικές απόψεις πάντα και διαφορετικές φωνές που ακούγονται, αλλά τι είναι αυτό που πνίγει κάποιες άλλες φωνές και αφήνει να ακούγονται περισσότερο αυτές που επικρατούν τέλος πάντων; Και πώς σβήνει το προσωπικό μέσα στο καθολικό και τι είναι αυτά που κρατάνε πίσω τη νέα γενιά; Δηλαδή το κείμενο παίζει πολύ και με αυτό. Τι είναι αυτό που κρατάει πίσω τους ανθρώπους και μας κρατάει πίσω από το να έχουμε τη χώρα που θέλουμε;

Το αίτημα «θέλω μια χώρα» βρίσκει απάντηση ή μένει μετέωρο στη διαδικασία της αναζήτησης;

Απάντηση στα αλήθεια δε βρίσκεται γιατί δεν υπάρχουν και απαντήσεις στο θέατρο. Ξεκινώντας όμως από το «θέλω μια χώρα», περνάει κανείς από όλο αυτό που μπορεί να σημαίνει καταρχάς η χώρα. Αλλά φτάνει στο σημείο το έργο να μιλήσει για τη χώρα που χάθηκε και να πει ότι η χώρα πέθανε, ζήτω η νέα χώρα. Είναι ένα κείμενο που μιλάει και για το ότι τα πράγματα όπως τα ξέραμε δεν υπάρχουν πια. Δηλαδή και η πρώτη φράση του έργου είναι η διαπίστωση πως διαλύθηκαν όλα. Και τι γίνεται τώρα που διαλύθηκαν όλα; Θα φύγουμε; Και πού να πάμε; Όχι, να μείνουμε. Και τι θα κάνουμε; Όλο αυτό που αισθάνονται όλοι, απλά στο νέο που οι δυνατότητες είναι ανοιχτές και απεριόριστες ακόμα –γιατί δεν έχει προλάβει να φτιάξει κάτι- νομίζω αυτά τα ζητήματα είναι πολύ πιο ισχυρά. Ακόμη και το ζήτημα της φυγής. Μπορεί να το κάνει ένας νέος πολύ πιο εύκολα απ’ ό,τι ένας μεγαλύτερος. Αλλά από την άλλη «να φύγω και να πάω πού;». Γιατί ας μη γελιόμαστε, η Ελλάδα δεν είναι μια χώρα που υποφέρει σε ένα παγκόσμιο χάρτη ευτυχισμένων και ευημερούντων χωρών. Δηλαδή τα πράγματα αλλάζουν παγκόσμια, όχι μόνο στην Ελλάδα. Απλώς εδώ είναι πολύ δραματική η αλλαγή.

Υπάρχει η δυνατότητα διαμόρφωσης μιας άλλης χώρας ή είναι ουτοπικό να ζητά κανείς κάτι τέτοιο;

Νομίζω ότι υπάρχει και δεν πρέπει να πιστεύουμε ότι η ζωή γίνεται ερήμην μας και ότι εμείς πρέπει απλώς να υπομένουμε τις αποφάσεις άλλων, είτε αυτός ο άλλος είναι ο

Θεός είτε οι πολιτικοί που αποφασίζουν. Το μεγάλο ζήτημα στη δημιουργία μιας ιδανικής χώρας πρέπει να ξεκινήσει από εμάς. Και για να ξεκινήσει από εμάς πρέπει να σκεφτόμαστε διαφορετικά. Και είναι πάρα πολύ δύσκολο να αλλάξουμε τρόπο σκέψης από μια ηλικία και μετά. Όσο πιο νέος, τόσο μεγαλύτερες πιθανότητες έχεις να το κάνεις αυτό. Και ακόμη μεγαλύτερες θα έχει μια γενιά που αυτή τη στιγμή είναι πολύ μικρή σε ηλικία, με την προϋπόθεση όμως να εκπαιδευτεί διαφορετικά. Από εκεί δεν ξεκινούν όλα; Από το τι μαθαίνουμε και στο σχολείο και στο σπίτι και παντού. Πρέπει να αλλάξει αυτό που μαθαίνουμε για να αλλάξουμε εμείς. Να αλλάξει η πληροφορία την οποία παίρνουμε για να την επεξεργαστούμε διαφορετικά και να πιστέψουμε ότι μπορεί να αλλάξει. Μπορεί να μη γίνεται να κατέβω στους δρόμους σήμερα και να αλλάξω τον κόσμο μόνος μου, αλλά πρέπει να αναζητήσω τον τρόπο να μπορώ να κάνω κάτι για αυτό που θέλω να είναι η ζωή μου. Μια πολύ συγκινητική διαπίστωση στο τέλος του έργου είναι πως ό,τι και να γίνεται, μένει η ιστορία της ζωής μας. Και αυτή περνάει και πίσω δε γυρνάει. Δηλαδή ό,τι ζούμε, το ζούμε και φεύγει.

Πώς είναι η συνεργασία με τους νέους ηθοποιούς και πώς βλέπετε τη νέα γενιά του θεάτρου γενικότερα και του Θεάτρου Τέχνης; Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της;

Είναι μεγάλη χαρά για εμένα που συνεργάζομαι με τόσα πολλά παιδιά και το ότι τους ξέρω και είναι και μαθητές μου είναι ακόμη καλύτερα. Έχω μια πολύ μεγάλη πίστη στους νέους γενικότερα και στους συγκεκριμένους ειδικότερα γιατί πιστεύω ότι έχουν μια δυναμική που μέρα με τη μέρα γίνεται πιο ισχυρή. Πέρα από το ταλέντο και το πάθος τους, βλέπω και μια ορμή που είναι πολύ σπουδαία γιατί αυτή κινεί τα πάντα. Γιατί αυτή είναι όλη η ιστορία, να ξεκινάς και να ορμάς όταν είσαι νέος και τίποτα να μην μπορεί να κρατήσει πίσω το πάθος σου. Αυτό το βλέπω στα παιδιά και με κινεί προς τα εμπρός και εμένα.

Τη σεζόν που πέρασε αναλάβατε τα ηνία του Θεάτρου Τέχνης και κατά γενική ομολογία το πρόσημο είναι θετικό. Πώς ήταν αυτή η νέα αρχή;

Χαίρομαι αν καταφέραμε να κάνουμε κάποια πράγματα. Το πιο σημαντικό για το οποίο χαίρομαι είναι ότι αισθάνομαι πως έγιναν παραστάσεις μέσα από τις οποίες ακούστηκαν πολλές διαφορετικές φωνές και είχαν κάτι να πουν. Και αυτό είναι το σημαντικότερο όλων. Ευχαριστώ πραγματικά όσους στήριξαν αυτό το πράγμα. Γιατί για να υπάρξει αυτή η πολυφωνία, πολλοί άνθρωποι ήρθαν με τη διάθεση να στηρίξουν το Θέατρο Τέχνης. Και το Θέατρο Τέχνης θέλει να συνεχίσει να στηρίζει αυτούς τους ανθρώπους, και νεότερους και παλαιότερους και ανθρώπους που έρχονται από το Θέατρο Τέχνης και όσους ασπάζονται τη φιλοσοφία του. Η μεγάλη δυσκολία είναι τώρα ίδια για όλους μας και είναι κυρίως οικονομικής φύσης χωρίς να υπάρχει στήριξη από πουθενά. Και είναι δύσκολο όταν δε θέλεις να κινηθείς με εμπορικούς όρους, αλλά δεν υπάρχει άλλος δρόμος και πρέπει να βρούμε τρόπους μέσα από αυτό τώρα. Χωρίς να σημαίνει αυτό ότι δεν πιστεύουμε πως το θέατρο και ο πολιτισμός γενικά χρειάζεται οπωσδήποτε τη στήριξη της πολιτείας και της ιδιωτικής χορηγίας για να εξελίσσεται και το κυριότερο για να ζουν οι άνθρωποι. Γιατί δεν μπορούμε να ζούμε μόνο με παραστάσεις. Πρέπει ο κόσμος να μπορεί να ζει από αυτή τη δουλειά και να μην αφήσουμε να γίνει το θέατρο ένα πάρεργο και μόνο για αυτούς που μπορούν να το αντέξουν οικονομικά. Πρέπει οι άνθρωποι να μπορούν να αφοσιώνονται σε αυτό και για να μπορούν να αφοσιώνονται πρέπει να μπορούν να πληρώνουν το φαγητό τους και το ενοίκιό τους και να ζουν αξιοπρεπώς. Αυτό θέλω.

Πώς διαμορφώνεται η νέα σεζόν του Θεάτρου Τέχνης σε σχέση και με τις οικονομικές εξελίξεις και ποιοι είναι οι στόχοι αυτής της δεύτερης σεζόν;

Το πρόγραμμα θα το ανακοινώσουμε το Σεπτέμβριο. Έχει διαμορφωθεί, φυσικά με όλο αυτό το πράγμα που συμβαίνει ξανακουβεντιάζονται πολλά πράγματα από όλους αλλά δε θέλουμε να χαθεί τίποτα στο βωμό της τόσο μεγάλης κρίσης. Γιατί κρίση υπάρχει αλλά πια μας έχει πλακώσει. Το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι σε σχέση με την προηγούμενη σεζόν θέλουμε οπωσδήποτε να μείνουμε στην ίδια λογική της ανοιχτωσιάς μεν, αλλά να είμαστε πιο συσπειρωμένοι και να μην υπάρχει τόσο μεγάλος πλουραλισμός για να μη χάνεται και ο κόσμος στην τόση πληροφορία. Δηλαδή να υπάρχει περισσότερη διάρκεια στα πράγματα.

Είστε αισιόδοξη για το μέλλον της χώρας;

Τώρα αυτή τη στιγμή για να είμαι ειλικρινής είναι λίγο δύσκολο να είμαι αισιόδοξη. Δηλαδή αντικειμενικά μιλώντας νομίζω ότι για το άμεσο μέλλον σίγουρα τα πράγματα θα είναι χειρότερα, χρηματικά μιλώντας. Η ανάγκη μου για αισιοδοξία που δεν μπορεί να καμφθεί με τίποτα μου λέει ότι μέσα σε αυτό το τοπίο που γίνεται όλο και πιο μαύρο, θα βρούμε τον τρόπο να φτιάξουμε τα πράγματα. Ποια θα είναι τώρα αυτά τα πράγματα κανείς δεν ξέρει και το σημαντικό που συνειδητοποιούμε τώρα είναι πως ό,τι ξέραμε δεν μπορεί να ξανάρθει. Γιατί όταν συνέχεια πιστεύεις ότι τα πράγματα είναι προσωρινά, αντιδράς αλλιώς. Δε θέλαμε να το πιστέψουμε όλο αυτό τον καιρό, όμως τώρα πια βροντοφωνάζει το πράγμα ότι είναι μια νέα κατάσταση. Ποια είναι αυτή η νέα κατάσταση; Τι κάνουμε για αυτή τη νέα κατάσταση; Πώς διεκδικούμε αυτά που θέλουμε σε αυτή τη νέα κατάσταση; Πώς τα αποκτάμε και τι χτίζουμε; Τι πετάμε; Αυτό νομίζω ότι είναι το κλειδί. Γιατί πολύ πενθήσαμε, πολύ κλάψαμε, πολύ γκρινιάξαμε και πρέπει αυτό το πράγμα να τελειώσει και να συμβιβαστούμε με το χωρισμό ή το θάνατο και να προχωρήσουμε αλλιώς.

Ταυτότητα παράστασης

Κείμενο: Ανδρέας Φλουράκης. Σκηνοθεσία: Μαριάννα Κάλμπαρη. Δραματολόγος παράστασης: Έλενα Τριανταφυλλοπούλου. Σκηνικά-κοστούμια: Κωνσταντίνος Ζαμάνης. Μουσική: Χαράλαμπος Γωγιός. Χορογραφία: Μαρίζα Τσίγκα. Φωτισμοί: Στέλλα Κάλτσου. Βοηθός σκηνοθέτη: Κατερίνα Γεωργουδάκη. Οργάνωση παραγωγής: Γεράσιμος Σκαφίδας. Φωτογραφίες: Μυρτώ Αποστολίδου.

Πρωταγωνιστούν: Η Ρένη Πιττακή και οι απόφοιτοι και μαθητές της Δραματικής Σχολής του Θέατρου Τέχνης Καρόλου Κουν.

Απόφοιτοι: Νίκος Βαρέλλας, Σελήνα Διαμαντοπούλου, Κωνσταντίνος Ευστρατίου, Βασίλης Ζήσης, Τάσος Κορκός, Γιώργος Κοσκορέλλος, Ειρήνη Κότσιφα, Ανέστης Κόττας, Λήδα Κουτσοδασκάλου, Νίκος Λεκάκης, Ιωάννα Μπιτούνη, Νόρα Πάντου, Γιώργος Σαββίδης, Δημήτρης Τσιγκριμάνης.

Γ’ Έτος: Αδριανός Γκάτσος, Κωνσταντίνος Δημητρακάκης, Πάνος Κούγιας, Ιωάννα Κόχειλα, Γιώργος Κρομμύδας, Δανάη Λουκάκη, Μαριλένα Μόσχου, Γιάννης Μπλέτας, Ιάσονας Νικητέας, Φρύνη Ονισηφόρου, Νότης Συκινιώτης, Δώρα Χουρσανίδου.

Β’ Έτος: Ερατώ Αγγουράκη, Γιάννης Βερβενιώτης, Σόνια Καλαïτζίδου, Αλεξάνδρα Καραναστάση, Βασιλική Κατερίνη, Μάριος Κρητικόπουλος, Χριστίνα Κωστέα, Φάνης Μιλλεούνης, Βασίλης Παπαδημητρίου, Χριστίνα Παπατριανταφύλλου, Ανθή Σαββάκη, Ηλέκτρα Σαρρή, Αντιγόνη Σταυροπούλου, Κωνσταντίνα Σμυρνιώτη, Αναστασία Φλεμοτόμου, Ευθύμης Χαλκίδης, Χρυσαλένα Χριστοπούλου.

Συμμετέχουν οι μικροί: Νιόβη και Ντίνος.

Επίσης συμμετέχουν άνθρωποι από χώρες της Ευρώπης, της Αφρικής, της Ασίας που βρέθηκαν ή επέλεξαν να ζουν και να εργάζονται στην Ελλάδα. Άνθρωποι που καλούνται να καταθέσουν την προσωπική εμπειρία τους σε σχέση με τη χώρα. Ανάμεσά τους ο Διευθυντής του Γαλλικού Ινστιτούτου Ελλάδας Olivier Descotes.

Πληροφορίες: «Θέλω μια χώρα» του Ανδρέα Φλουράκη στην Πειραιώς 260 (Κτίριο Δ). Ημέρες και ώρες παραστάσεων: 30-31 Ιουλίου 2015, στις 21:00. Τιμές εισιτηρίων: 20 ευρώ, 15 ευρώ (μειωμένο), 10 ευρώ (φοιτητικό), 5 ευρώ (άνεργοι, ΑΜΕΑ).

Εισιτήρια για τις εκδηλώσεις του Φεστιβάλ μπορείτε να εξασφαλίσετε: Online με χρέωση πιστωτικής κάρτας στην ιστοσελίδα www.greekfestival.gr. Τηλεφωνικά με χρέωση πιστωτικής κάρτας στο 210.3272000 καθημερινά (και Κυριακές) 9:00 - 21:00. Από τα εκδοτήρια του Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου. Από τα Βιβλιοπωλεία Παπασωτηρίου, τα Καταστήματα Public, τα Βιβλιοπωλεία Ιανός και τα Reload Stores. Κεντρικά εκδοτήρια Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου: Πανεπιστημίου 39 (εντός στοάς Πεσμαζόγλου). Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα - Παρασκευή: 9:00-17:00, Σάββατο: 9:00-15:00. Εκδοτήρια εισιτηρίων λειτουργούν σε όλους τους χώρους των εκδηλώσεων και ανοίγουν δύο ώρες πριν την ώρα έναρξης των παραστάσεων. Εξυπηρετούν μόνο την παράσταση της ημέρας.

Γιάννης Μόσχος
[email protected]