Δύο ηθοποιοί του Θεάτρου Κωφών Ελλάδος μας μιλούν για την παράσταση «Οδός αστέγων».

Το Θέατρο Κωφών Ελλάδος συνεχίζει την πορεία του μετά από 32 χρόνια λειτουργίας. Η νέα του παράσταση με τίτλο «Οδός αστέγων» υλοποιείται με τη χρηματοδότηση του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση και βασίζεται στο διήγημα «Ζωή εν τάφω» του Γιάννη Ζευγώλη από το βιβλίο του «Αστεγοσκόπιο». Κωφοί και ακούοντες ηθοποιοί συμπράττουν επάνω στη σκηνή, προσφέροντας μια παράσταση-εμπειρία σε δύο γλώσσες. Τη νοηματική και την ομιλουμένη.

Επιπλέον, κάνοντας ένα βήμα παράπάνω, η παράσταση διερευνά την ισορροπία μεταξύ του χιούμορ κωφών και ακουόντων. Πρόκειται για μια κωμική παράσταση που προσπαθεί να ερευνήσει την έννοια του αστείου στην νοηματική αλλά και στην ομιλουμένη γλώσσα, καθώς και να διασκεδάσει για πρώτη φορά με το διαφορετικό χιούμορ που υπάρχει μεταξύ της κουλτούρας των κωφών και της κουλτούρας των ακουόντων.

Εμείς επικοινωνήσαμε με δύο συντελεστές της παράστασης, τον Βασίλη Βηλαρά από τους ακούοντες και τον Απόστολο Γιαννόπουλο από τους κωφούς, οι οποίοι μας δίνουν τις δύο διαφορετικές όψεις του Θεάτρου Κωφων που συναινούν όμως στο ίδιο συμπέρασμα: την κατάρριψη κάθε μορφής κοινωνικού στερεοτύπου.

Πώς γίνεται η σύμπραξη κωφών και ακουόντων ηθοποιών; Η παράσταση αποσκοπεί στην ένωση ή στην κατάδειξη της διαφορετικότητας ανάμεσά τους;

Βασίλης Βηλαράς: Η συνύπαρξη κωφών και ακουόντων σκηνικά είναι μια πολύ γοητευτική εμπειρία, μια τεράστια διαδρομή που προετοιμαζόταν πολλά χρόνια. Τα πρώτα 30 χρόνια του Θεάτρου Κωφών, μόνο οι κωφοί ηθοποιοί βρίσκονταν επί σκηνής. Οι ακούοντες ηθοποιοί έστεκαν κάπου μακρυά και δάνειζαν τις φωνές τους. Αυτό με τα χρόνια εξελίχθηκε και έτσι φτάσαμε από την προηγούμενη παράσταση μας να τους ανεβάσουμε επάνω στη σκηνή. Φέτος, περισσότερο από ποτέ θεωρώ ότι καταφέραμε την ξεκάθαρη ενσωμάτωση των δύο κόσμων. Κωφοί και ακούοντες μοιράζονται όλους τους ρόλους, μιλούν ταυτόχρονα και βιώνουν ισάξια όλη τη θεατρική εμπειρία και έτσι την αποδίδουν ώστε να εισπράξει το κοινό που έρχεται κάθε φορά, μια εικόνα στην οποία δεν έχει ειδική βαρύτητα η αναπηρία ή η αρτιμέλεια, αλλά η αγάπη και το πάθος για τη δουλειά. Αυτός είναι ο τρόπος που προσεγγίζουμε εμείς την πρόβα και την όλη διαδικασία πάντα.   

Απόστολος Γιαννόπουλος: Η παράσταση γίνεται ταυτόχρονα και στις δύο γλώσσες, με έναν τρόπο που δεν καταλαβαίνεις από που σου έρχεται η πληροφορία του κειμένου. Οι ηθοποιοί είναι ένα σώμα που μιλά σε δύο γλώσσες, ο ένας ρόλος μπαίνει μέσα στον άλλο και έτσι μοιράζονται το σύνολο της παράστασης, όχι ο καθενας το κομμάτι του. Η παράσταση δεν απευθύνεται μόνο σε κωφούς όυτε μόνο σε ακούοντες. Αν κάποιος αφεθεί στη δύναμη της εικόνας που έχει η νοηματική γλώσσα και στη δύναμη του ήχου που έχει η ομιλουμένη γλώσσα, θα παρακολουθήσει μια πολύ ιδιαίτερη εμπειρία και θα δει χαρακτήρες που αλληλοσυμπληρώνονται σε ένα διαφορετικό επίπεδο από αυτό που έχει συνηθίσει. 

Η «Οδός αστέγων» βασίζεται στο διήγημα «Ζωή εν τάφω» του Γιάννη Ζευγώλη και ήδη από τον τίτλο της φαίνεται επίκαιρη. Ποιο σχόλιο κάνει για την ελληνική κοινωνία του σήμερα;

Βασίλης Βηλαράς: Σαν Θέατρο Κωφών μας αφορά πάντα να δουλεύουμε κείμενα και θέματα που μπορούν να μας εξελίξουν σε ανθρώπινο επίπεδο. Τα τελευταία χρόνια κάναμε παραστάσεις με θέμα τους πρόσφυγες, τον εμφύλιο, την χούντα κ.α. Το αποτύπωμα που άφησαν πάνω μας αυτές οι παραστάσεις είναι ότι αποκτήσαμε μεγαλύτερη κατανόηση σαν άνθρωποι, περισσότερη ανοχή και γενναιοδωρία με τους γύρω μας. Έτσι, η πρόταση του Γιάννη Ζευγώλη να ασχοληθούμε με το θέμα των αστέγων μας βρήκε σε μια στιγμή που θέλαμε να ανακαλύψουμε τους ανθρώπους στη πιο άτυχη στιγμή τους. Όταν δεν έχουν σπίτι. Μέσα από την έρευνα που κάναμε είδαμε τις πολλές διαφορετικές εκδοχές της έννοιας άστεγος και μέσα από συναντήσεις με ανθρώπους που δουλεύουν με άστεγους αλλά και από τον ίδιο τον Γιάννη καταλάβαμε την έκταση που έχει πάρει το φαινόμενο της αστεγίας στην Ελλάδα σήμερα. Οι λεγόμενοι «νεοάστεγοι» είναι άνθρωποι θύματα της κρίσης, θύματα της κακοδιαχείρισης κρατικών πόρων και ανίκανων κυβερνήσεων και είναι παντού. Είναι πολλοί και είναι αναγκασμένοι να περιφέρονται σε μια χώρα που οι δομές ενώ υπάρχουν, δεν λειτουργούν.

Απόστολος Γιαννόπουλος: Είναι ένα ζήτημα που μας αφορά και συντονιζόμαστε σε προσωπικό επίπεδο καθως το Θέατρο Κωφών είναι κατά κάποιο τρόπο «άστεγο». Εδώ και 32 χρόνια που λειτουργεί, ακόμα δεν έχει αποκτήσει μόνιμη θεατρική στέγη από το κράτος και είμαστε αναγκασμένοι να νοικιάζουμε έναν αρκετά ακατάλληλο χώρο για τις πρόβες και τις παραστάσεις μας. Είμαστε ένα θέατρο και κοινωνικού χαρακτήρα, το μόνο στο είδος του και δεν μπορούμε να έχουμε την ασφάλεια ότι κάθε χρόνο θα είμαστε σε θέση να ανεβάσουμε παράσταση.

Ποια είναι η συνολική εμπειρία που έχετε αποκομίσει από τη δουλειά σας στο Θέατρο Κωφών;

Βασίλης Βηλαράς: Πρόκειται για ένα τρόπο δουλειάς που τεστάρει τις αντοχές σου σε μεγάλο βαθμό. Ταυτόχρονα σε ανταμείβει με έναν ξεχωριστό τρόπο. Υπάρχουν ηθοποιοί στο ΘΚΕ που στερήθηκαν βασικής εκπαίδευσης, λόγω αισχρού εκπαιδευτικού συστήματος στα ειδικά σχολεία τους, και δυστυχώς είναι οι περισσότεροι. Όταν αυτά τα παιδιά έρχονται στην πρόβα και ανθίζουν μποροστά στα μάτια σου και αρχίζουν να κατακτούν έννοιες και μηχανισμούς σκέψεις που ποτέ δεν θα κατάφερναν αν δεν είχαν έρθει στο θέατρο, σκέφτομαι ότι αξίζουν οι ατέλειωτες ώρες δουλειάς που μαζί με τη διερμηνέα μας, τη Σοφία Ρομπόλη, ρίχνουμε εκεί μέσα.

Το πολύ ενδιαφέρον για μένα όμως, είναι η στιγμή που μπορεί να ανακαλύψεις ρατσιστικά στοιχεία επάνω σου και τί κάνεις τότε. Μεγαλώσαμε όλοι σε μια κοινωνία που μας έμαθε να είμαστε ρατσιστές με το διαφορετικό. Και όσο καλά και να το διαχειρίζεται ο καθένας, μπορεί να έρθει μια μικρή στιμή σε ανύποπτο χρόνο που θα σκεφθείς ρατσιστικά. Θα το μετανοιώσεις βέβαια κατευθείαν, θα το φορτώσεις και με ενοχές, αλλά ο σπόρος βλέπεις ότι υπάρχει. Και ξεριζώνεται δύσκολα. Εγώ έχω την τύχη να ζω καθημερινά κοντά σε άτομα με αναπηρία, με κωφούς, και έτσι μπορώ ίσως να καταπολεμήσω αυτή την τάση που όλοι έχουμε σε μεγάλο ή μικρό βαθμό. Επειδή η ρίζα όμως είναι βαθιά, είναι στα θεμέλια της κάθε οικογένειας και στον τρόπο που μεγαλώνει τα παιδιά της, πιστεύω ότι έχουμε ακόμα πολύ δρόμο να κάνουμε προκειμένου να αποδεχθούμε το κάθε είδους διαφορετικό. 

Μελλοντικά σχέδια υπάρχουν;

Απόστολος Γιαννόπουλος: Έχουμε αρχίσει ήδη να ετοιμάζουμε τα σχέδια μας για την επόμενη χρονιά. Ακόμα είναι νωρίς για να ανακοινώσουμε λεπτομέρειες, όμως ελπίζουμε σε μια πολύ παραγωγική χρονιά. Ελπίζουμε να καταφέρουμε να αλλάξουμε χώρο, να αποκτήσουμε μια μόνιμη στέγη και εκεί πια, να πραγματοποιήσουμε όλα μας τα όνειρα, όλα μας τα σχέδια.

Σκηνοθεσία: Βασίλης Βηλαράς. Διερμηνεία - Χρονισμός: Σοφία Ρομπόλη. Κείμενο: Γιάννης Ζευγώλης. Φωτισμοί: Ανδριάννα Δακανάλη. Φωτογραφίες/Βίντεο: Αλέξανδρος Βηλαράς, Άμυ Μακρή.

Κωφοί ηθοποιοί: Απόστολος Γιαννόπουλος, Νίκος Γιόβκοφ, Μάρθα Μπάμπη, Φωτεινή Ταχά.

Ακούοντες ηθοποιοί: Βούλα Βερδελή, Βασίλης Βηλαράς, Γιάννης Ιωάννου.

Πληροφορίες: «Οδός αστέγων» από το Θέατρο Κωφών Ελλάδος, Σαχτούρη 8-10, Πλατεία Κουμουνδούρου. Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή, 21:00. Τηλέφωνο επικοινωνίας: 6945390799 | Κρατήσεις (μόνο με sms): 6981167502. Είσοδος: 10 ευρώ, 7 ευρώ μειωμένο, 5 ευρώ ανέργων. Διάρκεια: 60 λεπτά.

Γιάννης Μόσχος

[email protected]