H Ελένη Πετάση μας μεταφέρει τις εντυπώσεις της από την παράσταση «Ο Ιβάν και τα σκυλιά», της Χάτι Νέιλορ στο θέατρο «Προσκήνιο».

«Και έτσι λοιπόν τα χρήματα τέλειωσαν και δεν υπήρχε τρόπος να αγοράσει κανείς φαγητό... Οι μανάδες και οι πατεράδες προσπάθησαν να βρουν πράγματα που μπορούσαν να ξεφορτωθούν, πράγματα που έτρωγαν, που έπιναν ή πράγματα που χρειάζονταν ζεστασιά... Πρώτα έφυγαν τα σκυλιά».

Με απλά λόγια, σχεδόν παιδικά, η Χάτι Νέιλορ αφηγείται την ιστορία του Ιβάν που μοιάζει να βγαίνει από κάποιο εφιαλτικό παραμύθι κι όμως είναι απόλυτα αληθινή.

Η Αγγλίδα συγγραφέας παρακολουθεί την οδύσσεια του τετράχρονου Ιβάν Μισούκοβ που τον παγωμένο χειμώνα του 1996, κακοποιημένος από τον αλκοολικό πατέρα του και μη βρίσκοντας συμπαράσταση από την προβληματική μητέρα του, εγκαταλείπει το σπίτι του για να περιπλανηθεί στους καταθλιπτικούς δρόμους της Μόσχας.

Μόνος και ανυπεράσπιστος, ανάμεσα σε αλήτες, μέθυσους, γκάγκστερ και ανήλικους τοξικομανείς, βιώνει την τρομακτική φτώχια και την απόγνωση που έσπειρε η δημοκρατία του Γιέλτσιν.

Μέχρι που «υιοθετείται» από μία αγέλη σκύλων και, θυμίζοντας τον Μόγλι του Κίπλινγκ, μιμείται τον τρόπο επιβίωσής τους. Δύο χρόνια αργότερα εντοπίζεται από την αστυνομία και επιστρέφει στον «πολιτισμένο» κόσμο. Ας σημειωθεί ότι χρειάστηκαν τρεις απόπειρες μέχρι να μπορέσουν να τον αποσπάσουν από τα σκυλιά που τον προστάτευαν λυσσαλέα.

Ο σκληρός αλλά ταυτόχρονα ευαίσθητος μονόλογος, που πρωτοπαρουσιάστηκε ως ραδιοφωνικό κείμενο και στη συνέχεια θεατροποιήθηκε, έρχεται για να μας υπενθυμίσει την εποχή της οικονομικής κατάρρευσης στη Ρωσία και την εξαθλίωση που επικράτησε, υποχρεώνοντας δύο εκατομμύρια άστεγα παιδιά να παλέψουν με απάνθρωπες συνθήκες.

Μέσα από την προσωπική πορεία του μικρού ήρωα, η Νέιλορ καταθέτει το δικό της σχόλιο: η δύναμη, η αποφασιστικότητα και η προσαρμοστικότητα μπορούν να μας βγάλουν από το αδιέξοδο. Μακάρι να είναι έτσι γιατί ακόμα και ο Ιβάν καταλήγει στο συμπέρασμα: «οι άνθρωποι ψεύδονται, τα σκυλιά όχι».

Ο Γιώργος Οικονόμου ζωντάνεψε τη στατική αφηγηματικότητα αυτού του «θεατρικού ντοκιμαντέρ» χρησιμοποιώντας μια ενδιαφέρουσα κινησιολογία καθώς ο χαμηλόφωνος πρωταγωνιστής του μετακινεί ρυθμικά ένα σιδερένιο κρεβάτι με ρόδες, εκφράζεται με λιτές, σημαίνουσες χειρονομίες ή βηματίζει προσεχτικά μέσα στον απέριττο σκηνικό χώρο.

Ο Aρης Σερβετάλης την εκτελεί στην εντέλεια, ενεργοποιώντας τη διπλή ιδιότητα του ηθοποιού - χορευτή (τον είχαμε δει στη «Μήδεια» και το «2» του Δημήτρη Παπαϊωάννου).

Με βλέμμα αθώο, χωρίς ίχνος παιδισμού, κρατώντας αποστάσεις από εύκολους μελοδραματισμούς, εμπλέκεται στην αλλόκοτη περιπέτεια του Ιβάν, πείθοντάς μας πως η πραγματικότητα κοροϊδεύει τη φαντασία.

Κάποιες στιγμές, ωστόσο, δημιουργείται η ανάγκη για μια πιο συγκρουσιακή σχέση με το γυμνό λόγο - λειτουργία που αναλαμβάνει ένα ηχητικό χαλί από αγριεμένες ρωσικές φωνές, αλυχτίσματα σκυλιών κ.ά., προσδίδοντας στην παράσταση τη φοβική ατμόσφαιρα μιας κοινωνίας η οποία έχει κακοφορμίσει.

ΕΛΕΝΗ ΠΕΤΑΣΗ - [email protected]