Μια νουβέλα του Στέφαν Τσβάιχ γίνεται ένα διεισδυτικό ψυχογράφημα της κοινωνίας μας.

Ο «Φόβος» του Στέφαν Τσβάιχ είναι ένα δύστροπο κείμενο. Γράφτηκε στη Βιέννη του 1913, μέσα σε μια κοινωνία που όσες λαμπρές ιδέες (είμαστε στην εποχή της ψυχανάλυσης και του Φρόυντ) και αν σχημάτιζε, άλλο τόσο βυθιζόταν στην απώθηση και το συντηρητισμό. Πρόκειται για ένα δοκίμιο σε μορφή νουβέλας, το οποίο με μεθοδικότητα και χειρουργική ακρίβεια εξετάζει όλες τις συνισταμένες του συναισθήματος του φόβου και πόσο σε ακραίες περιπτώσεις μπορεί να επηρεάσει την ίδια μας την προσωπικότητα. Αυτό το κείμενο αποφάσισε να ανεβάσει το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Καλαμάτας, αναθέτοντας τη διασκευή του στην Έλενα Πέγκα.

Η κεντρική ιστορία είναι απλή, κατανοητή και διαχρονική. Επικεντρώνεται στην Ιρένε, μια παντρεμένη γυναίκα που έχει μια εξωσυζυγική σχέση με ένα νεαρό πιανίστα. Κάθε φορά που ανατρέχει στην αγκαλιά του λέει στον εαυτό της ότι θα είναι η τελευταία φορά, κάτι το οποίο δε συμβαίνει ώσπου κάποια στιγμή βγαίνοντας από την εξώπορτα του εραστή της έρχεται αντιμέτωπη με τον κίνδυνο να χάσει την ασφάλεια που της προσφέρει η συζυγική στέγη με τα δύο παιδιά της. Και κάπως έτσι, ενώ νόμιζε ότι τα έχει όλα υπό έλεγχο, νιώθει να την κατακλύζει το αίσθημα ενός ακραίου φόβου.

Η δράση στο έργο του Τσβάιχ είναι εσωτερική και στατική. Το περίβλημα της ιστορίας μοιάζει με πρώιμο φιλμ νουάρ, αλλά από εκεί και πέρα καθώς ο φόβος αρχίζει και «πολιορκεί» την κεντρική ηρωίδα, αναπτύσσονται πολλαπλά επίπεδα και μπαίνουμε στο πεδίο του προσωπικού βιώματος και πώς αντιλαμβάνεται διαφορετικά το περιβάλλον γύρω της. Είναι εύκολο να χαθείς στην πολυπλοκότητα με την οποία εξερευνάται ο τρόπος που απλώνεται ο φόβος, η παράσταση πάντως αποφεύγει τυχόν σκοπέλους με το να επικεντρώνεται όχι στην αντικειμενική καταγραφή των γεγονότων, μα στις εμμονές, τις φοβίες και τις παραισθήσεις της Ιρένε, η οποία γρήγορα αποκτά μανία καταδίωξης μπροστά στον κίνδυνο διάλυσης του γάμου της.

Η αφήγηση που επιλέγει η Έλενα Πέγκα έχει κάτι από σινεμά και κερδίζει τις εντυπώσεις, με τη ροή να μην έχει καθόλου διαλείμματα παρά τη δυσκολία μεταφοράς του έργου ως μια συνεχούς ιστορία. Επιστρατεύοντας ένα ποτ πουρί από όνειρα, φαντασιώσεις, νευρώσεις, φλας μπακ και πραγματικά συμβάντα, παίζει με το μυαλό του θεατή και δημιουργεί ένα μινιμαλιστικά απογυμνωμένο περιβάλλον, μέσα στο οποίο η Ιρένε είναι απογυμνωμένη από οποιαδήποτε υποψία ασφάλειας. Πρακτικά βρισκόμαστε μέσα στο κεφάλι της, αλλά ο φόβος το έχει μετατρέψει σε ένα αφιλόξενο περιβάλλον ακόμη και για την ίδια.

Η Κατερίνα Μισιχρόνη είναι άψογη στο ρόλο της Ιρένε. Διαθέτει και το ανάστημα για το ρόλο και το αποδεικνύει με τη σιγουριά που αποπνέει η κίνησή της και με την καθαρή και στέρεα εκφορά του λόγου της (πολύ καλή και σύγχρονη η μετάφραση της Έλενας Πέγκα με τη συνδρομή της Μαριλένας Καβάζη, στην διασκευή με την Ορσία Σοφρά). Είναι απόλυτα πειστική στον τρόπο που αποδίδει τον κλονισμό της ψυχοσύνθεσης του χαρακτήρα της και άξιος συμπαραστάτης της είναι ο Διαμαντής Καραναστάσης. Ερμηνεύει άριστα την απειλητική ψυχρότητα του συζύγου και είναι συμβάλλει τα μέγιστα στη δημιουργία της αποπνικτικής ατμόσφαιρας. Άξια αναφοράς η προσφορά της Κατερίνα Μαούτσου και του Παναγιώτη Σούλη στους βοηθητικούς ρόλους. Τα κοστούμια του Αντώνη Δαγκλίδη δένουν με την αισθητική του σκηνικού (επίσης από τον ίδιο) και σχηματίζουν μια ολοκληρωμένη καλλιτεχνική πρόταση.

Ένα ξεχασμένο κείμενο έρχεται στο προσκήνιο ως ψυχογράφημα και αποκτά διαχρονική αξία, θέτοντας καίρια ερωτήματα για τη δική μας κοινωνία η οποία βασίζεται πάνω στην καταπίεση του εαυτού και την επαναφορά των απαγορεύσεων. Είναι αισιόδοξο να βλέπεις τέτοιες δουλειές από ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ που βρίσκονται ξεχασμένα από το αθηναϊκό (και όχι μόνο) κοινό και το μήνυμα που βγαίνει είναι ισχυρό προς πάσα κατεύθυνση. Μόνο κερδισμένοι μπορείτε να βγείτε από μια επίσκεψη στο θέατρο Βασιλάκου για τις εναπομείνασες παραστάσεις του «Φόβου».

Γιάννης Μόσχος

[email protected]