Ο Γιώργος Κιμούλης μιλά στο click@Life για το φόβο της μοναξιάς και τους «αθέατους θεατές» στους οποίους αφιερώνει τη νέα του παράσταση.

«Υπάρχουμε μόνο όταν είμαστε το κέντρο του κόσμου», υποστηρίζει ο ήρωας που υποδύεται ο Γιώργος Κιμούλης στο έργο «Απλά περίπλοκος» του Τόμας Μπέρνχαρντ. Όμως για τον Γιώργο Κιμούλη το να βρεθεί μόνος του, στο κέντρο μιας σκηνής για να ερμηνεύσει έναν μονόλογο, δεν ήταν μια εύκολη απόφαση, κι ας έχει στο ενεργητικό του αρκετές επιτυχίες στο θέατρο. Αυτή τη φορά επιλέγει έναν «περίπλοκο» χαρακτήρα, έναν ενενηντάχρονο, «μισάνθρωπο» ξεπεσμένο ηθοποιό, ο οποίος στη δύση του βίου του μονολογεί και φιλοσοφεί για το παράλογο της ανθρώπινης ύπαρξης. Μοναδική παρηγοριά του οι σύντομες εμφανίσεις ενός μικρού κοριτσιού. Ο Κιμούλης, ερμηνεύει αλλά παράλληλα σκηνοθετεί και υπογράφει τη μετάφραση του σπαραχτικού αυτού μονόλογου. Για οκτώ ακόμη παραστάσεις μπορούμε να τον απολαύσουμε στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης Κάρολος Κουν.

Ποιο ήταν το έναυσμα για να επιλέξετε το συγκεκριμένο έργο;

Καταρχάς με συγκίνησε το ίδιο το κείμενο του Τόμας Μπέρνχαρντ. Είναι ένας ύμνος στην μοναξιά και τα γηρατειά. Και ταυτόχρονα, ένας- μονόλογος προειδοποίηση για αυτό που θα συμβεί αν συνεχίσουμε την εγωιστική ζωή που ζούμε. Η ζωή μας, ούτως ή άλλως, είναι καταγεγραμμένη στα μεγάλα κείμενα. Και αυτό είναι ένα μεγάλο κείμενο. Έχω μια προσωπική σχέση με το έργο, όπως επίσης και με την παράσταση που έτυχε να δω πριν δέκα περίπου μήνες στο «Burgtheatre» στην Βιέννη με πρωταγωνιστή τον σημαντικό ηθοποιό, τον Κερτ Φος. Ξέρετε συμβαίνει κάποτε, σε μια ελεύθερη ώρα, το μυαλό μας χωρίς να αποβλέπει σε άλλους παράλληλους στόχους αλλά μόνο στη δική του ικανοποίηση και ευχαρίστηση, να παράγει ένα ποίημα. Αυτό προσπαθώ να κάνω.

Μέχρι τώρα διστάζατε να αναμετρηθείτε με έναν μονόλογο. Τι σας ώθησε να αναθεωρήσετε τη στάση σας;

Φοβόμουν πάντα τον μονόλογο γιατί πάντα φοβάμαι τη μοναξιά. Επίσης πιστεύω ότι το θέατρο είναι μια τέχνη διαλόγου. Άλλωστε η ερμηνεία, η υποκριτική, από εκεί βγαίνει. «Υποκρίνομαι» στα αρχαία ελληνικά σημαίνει «απαντώ ερμηνεύοντας» ή «ερμηνεύω απαντώντας». Όμως τι συμβαίνει τώρα και αυτός ο μονόλογος είναι ένας διάλογος περισσότερο με τον εαυτό μου, πραγματικά αυτό δεν το γνωρίζω.

Για τις ανάγκες του ρόλου σας μεταμορφωθήκατε τελείως. Τι σκέψεις σας έφερε αυτό το χρονικό άλμα στην τρίτη ηλικία;

Κατά τη διάρκεια της ζωής μας και όσο περνούν τα χρόνια υπάρχει αυτός ο φόβος της σωματικής μας κατάρρευσης. Το πώς μεγαλώνουμε ή το πώς γερνάμε, ναι, βεβαίως, αυτό έχει μια σχέση με την προσπάθειά μου να ξορκίσω τώρα, αυτό που θα μου συμβεί αύριο. Αλλά μέχρι εκεί. Από εκεί και πέρα, κάνουμε θέατρο.

Ποιες προκλήσεις πιστεύετε ότι παρουσιάζει αυτός ο μονόλογος, ειδικά μάλιστα, όταν έχετε παράλληλα και τη σκηνοθετική ευθύνη του όλου εγχειρήματος;

Σε επίπεδο υποκριτικής, το βασικό στοιχείο είναι ο συνειρμικός τρόπος με τον οποίο λειτουργεί το μυαλό ενός ανθρώπου ενενήντα ετών, όπως είναι ο ήρωας. Πρόκειται για δύσκολο εγχείρημα, γιατί το μυαλό στον άνθρωπο, από ένα σημείο κι έπειτα, παρουσιάζει χάσματα. Οι συνειρμικές συνδέσεις δεν είναι οι ίδιες ή τουλάχιστον, δεν μπορεί να τις εκλογικεύσει. Υπάρχουν ρωγμές μέσα στις οποίες πέφτει και όταν αναδύεται, αυτό που εμφανίζεται ως εικόνα στο μυαλό του, για να το κάνει λέξεις, δεν σχετίζεται με την προηγούμενη εικόνα. Αυτά τα περάσματα δεν ήταν καθόλου εύκολα. Ήταν όμως μια πρόκληση για μένα, ιδίως, όταν όλη μου η τεχνική στηρίζεται στο πώς θα δομήσω τον τρόπο με τον οποίο σκέφτεται ένας χαρακτήρας. Άλλωστε, πάνω από όλα με ενδιαφέρει ό, τι δεν λέει ένας χαρακτήρας. Το ανείπωτό του. Το ίδιο το έργο, είναι μια συνομιλία μου προς έναν από τους δικούς μου, όπως τους ονομάζω εγώ, αθέατους θεατές. Θεωρώ πάντα υποχρέωσή μου να τιμώ δημοσίως και όχι μόνο να τους φέρω κρυφά εντός μου, αυτούς που καθορίζουν τη ζωή μου και στους οποίους αναφέρομαι συνεχώς. Εξάλλου, είναι βαθιά μέσα χαραγμένη η φράση του Έλιοτ που λέει ότι κανείς δημιουργός, καμίας τέχνης δεν έχει ολοκληρωμένη σημασία μόνος του. Η εκτίμησή του, προκύπτει από την εκτίμηση της σχέσης του με τους νεκρούς καλλιτέχνες. Δεν μπορείς να τον εκτιμήσεις μόνο του, πρέπει να τον θέσεις προς σύγκριση και σε αντίθεση ανάμεσα στους νεκρούς. Ο Μπέρνχαρντ λοιπόν, όταν εξέδωσε το έργο «Απλά περίπλοκος», στην δεύτερη σελίδα του έγραφε για αυτόν τον σπουδαίο γερμανό ηθοποιό, τον Μινέτι, αφιερώνοντάς του το έργο. Εγώ οφείλω να αφιερώσω την παράσταση στον δικό μου «Μινέτι», τον Αλέξη Μινωτή. Και ειδικά μάλιστα σε αυτό το χώρο, στο θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν, στο χώρο που η θεατρική ποίηση, ακολουθώντας άλλα, διαφορετικά μονοπάτια, κατοίκησε με τον πιο σπουδαίο και μεγαλειώδη τρόπο.

Τι οφείλετε στον Μινωτή;

Ο Μινωτής είναι ένας από τους ανθρώπους στους οποίους αναφέρομαι στη ζωή μου. Χάρη σε αυτόν κατανόησα, όσο γίνεται να το κατανοήσω, την έννοια του εξπρεσιονισμού στην υποκριτική και αυτό το θεωρώ πολύ σημαντικό για μένα.

Στο έργο, ένας ηλικιωμένος ηθοποιός βρίσκεται αντιμέτωπος με τον εαυτό του. Τι τον διδάσκει η μοναξιά;

Όσο είμαστε νεώτεροι παλεύουμε και συγκρουόμαστε με μια φράση που λέει ο φιλόσοφος Σοπενχάουερ-γιατί ο ήρωας του έργου είναι σχεδόν βουτηγμένος στη σκέψη του Σοπενχάουερ. Όσοι είμαστε νέοι συγκρουόμαστε με τη φράση του πως ό,τι κακό συμβαίνει σε εμάς, μας συμβαίνει, επειδή δεν μπορούμε να είμαστε μόνοι. Ο ήρωας του έργου τονίζει πως λέμε ότι δεν χρειαζόμαστε τους άλλους, όμως αυτό δεν είναι αλήθεια. Χρειαζόμαστε και πάντα θα χρειαζόμαστε τους άλλους. Ουσιαστικά στο βλέμμα των άλλων αντικρίζουμε αυτό που είμαστε εμείς. Ακόμα και όταν κοιταζόμαστε σε έναν καθρέπτη, το είδωλό μας συναντάμε. Ο άνθρωπος την ταυτότητά του την αναγνωρίζει μέσα από τα βλέμματα των άλλων.

Φαντάζομαι ότι ειδικά για έναν ηθοποιό, αυτό είναι ζήτημα κομβικής σημασίας. Κάθε βράδυ βλέπει κατά κάποιο τρόπο τον εαυτό του στα μάτια του κοινού. Έτσι δεν είναι;

Ποτέ ένας ηθοποιός δεν καταλαβαίνει στην ουσία, αυτό το οποίο συμβαίνει στον κάθε θεατή ξεχωριστά. Και δυστυχώς δεν πρόκειται να το μάθει ποτέ. Η παράσταση είναι σαν ένα ποίημα, δεν έχει ανάγκη εξήγησης. Η δουλειά του ποιήματος είναι μία: να μπορεί να δημιουργεί στον θεατή, αναγνώστη, ακροατή την ανάγκη να φτιάξει αυτός ένα άλλο ποίημα δικό του.

Ο ήρωας τον οποίο υποδύεστε αντιμετωπίζει εγωιστικά το περιβάλλον του. Άραγε το επάγγελμα του ηθοποιού, τρέφει, κατά κάποιο τρόπο, τον εγωισμό και τον ναρκισσισμό;

Ο ναρκισσισμός είναι αναγκαίο εργαλείο για τον ηθοποιό, αρκεί να μπορεί να τον διαχειρίζεται και να μην συμβαίνει το αντίθετο. Ο χαρακτήρας τον οποίο παίζω έπασχε κάποτε από αυτόν, αλλά κοιτώντας στον καθρέπτη το πρόσωπό του αντιλαμβάνεται ότι δεν χωράει ναρκισσισμός. Όσο για εμένα, αυτοί που με βοήθησαν να διαχειριστώ τον ναρκισσισμό μου, ήταν απλά οι άνθρωποι που ζήσανε δίπλα μου. Είναι φυσικό να μας επηρεάζει όπως σας είπα, το βλέμμα των άλλων. Και να μας μαθαίνει βεβαίως ότι αυτή η ανάγκη να δούμε την αντανάκλαση του εαυτού μας στο νερό (όπως ο Νάρκισσος στο μύθο) δεν οδηγεί παρά μόνο στο να πνιγούμε.

Το γεγονός ότι παίζετε στη σκηνή του Θεάτρου Τέχνης, τι σηματοδοτεί για εσάς; Και πώς προέκυψε αυτή η συνεργασία;

Δεν ήμουν μαθητής του Κάρολου Κουν, ήμουν θεατής στο θέατρο Τέχνης. Από την άλλη πλευρά, ήμουν πολύ φίλος με τον συγχωρεμένο Μίμη Κουγιουμτζή, με τον οποίο μάλιστα έτυχε να συνεργαστώ στον «Ορέστη» του Ευριπίδη με το θέατρο Τέχνης, σε δική του σκηνοθεσία. Δυστυχώς ο Μίμης δεν βρίσκεται κοντά μας. Θα ήθελα να μπορούσε να δει αυτή την παράσταση. Ωστόσο, όχι μόνο την ευγνωμοσύνη αλλά και την αγάπη μου προς τον τωρινό καλλιτεχνικό διευθυντή του Θεάτρου Τέχνης, τον Διαγόρα Χρονόπουλο, μπορώ να την δηλώσω και θα συνεχίσω να την δηλώνω. Με τον Διαγόρα Χρονόπουλο συνέβη ένα γεγονός που δεν μπορεί να φύγει από το μυαλό μου: ήταν ο πρώτος πριν 35 χρόνια, όταν έδινα εξετάσεις στην δραματική σχολή για να μπω, ο οποίος είχε την τρυφερότητα και τη γενναιοδωρία να μου πει πως κάνω για αυτή την τέχνη. Ο πρώτος. Αυτό το περιστατικό μαζί με τη δυνατότητα που μου δίνει να παρουσιάσω αυτό το έργο στο υπόγειο του Κάρολου Κουν, θα του τα οφείλω μια ζωή.

Ποια είναι η δική σας ματιά πάνω στην κρίση που παίρνει πλέον εφιαλτικές διαστάσεις για όλους μας;

Πιστεύω ότι δεν είναι εποχή για δηλώσεις. Οι καλλιτέχνες και οι διανοούμενοι έπρεπε να είχαν μιλήσει πριν. Τώρα, καλό να είναι μένουν βουβοί.

Πολύ σκληρό αυτό που λέτε αλλά και πολύ…

Αληθινό. Αρκετά μίλησαν ή αρκετά σιώπησαν. Όχι αθώα.

Πληροφορίες: «Απλά περίπλοκος» στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης, Πεσμαζόγλου 5, για οκτώ ακόμη παραστάσεις (κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21:15). Τιμές εισιτηρίων: 20 ευρώ, φοιτητικό και ομαδικό: 15 ευρώ, νεανικό (κάτω των 25 ετών) 10 ευρώ. Τηλ. 2103228706. Ώρες ταμείου: Δευτέρα-Κυριακή: 10:00-13:00 και 17:00-22:00.

ΜΑΝΙΑ ΣΤΑΪΚΟΥ