Η Ελένη Πετάση γράφει κριτική για την παράσταση «Ο θεατροποιός».

Ένα οδυνηρό συναίσθημα αηδίας για την καταστροφική πορεία των ανθρώπων, που με την πνευματική και πολιτική τους ένδεια οδηγούνται σε τρομακτικά αδιέξοδα, κατακλύζει το έργο του Τόμας Μπέρνχαρντ. Και ειδικότερα των συμπατριωτών του, καθώς στα γραπτά του η Αυστρία χρησιμοποιείται ως παράδειγμα παρακμής του δυτικού πολιτισμού.

Προεξέχων θέμα στο σύνολο της δουλειάς του οι διανοούμενοι και οι καλλιτέχνες που πνίγονται μέσα στη ματαιότητα, την εγωπάθεια, τις υπαρξιακές ανησυχίες, την αγωνία για αποτυχία, τη ματαίωση και τον φόβο της σωματικής φθοράς. Κατ’ επέκταση στον «Θεατροποιό» (1984), το πιο αυτοαναφορικό του κείμενο, γραμμένο πέντε χρόνια πριν πεθάνει, ο εξαιρετικός αυτός συγγραφέας εκθέτει την ιλαροτραγική διάσταση του θεατρικού κόσμου δημιουργώντας μια «πανανθρώπινη κωμωδία», στην οποία πρωταγωνιστής είναι ο εαυτός του.

Δηλαδή ο Μπρουσκόν, πρώην ηθοποιός κρατικού θεάτρου, που τώρα, στο τέλος της καριέρας του, περιοδεύει με τον θίασό του (τη γυναίκα, τον γιο και την κόρη του) παρουσιάζοντας το μοναδικό του έργο «Τροχός της Ιστορίας», όπου διασταυρώνονται ιστορικά πρόσωπα από τον Καίσαρα μέχρι τον Ναπολέοντα και από τον Χίτλερ μέχρι τον Τσόρτσιλ.

Στο θλιβερό πανδοχείο μιας μικρής επαρχιακής πόλης, πριν από την παράσταση (η οποία εν τέλει θα ματαιωθεί λόγω της φωτιάς στο πρεσβυτέριο που βρίσκεται εκεί δίπλα) φλυαρεί ακατάπαυστα εκσφενδονίζοντας τη χολή του προς όλους και προς όλα.

Βασικό αφηγηματικό όχημα του Μπέρνχαρντ είναι εξάλλου ο εμμονικός μονόλογος με την ιδιαίτερη, γεμάτη επαναλήψεις λέξεων, γλώσσα του που αντλεί από τη μουσική. Κύριο επίσης χαρακτηριστικό στα κείμενά του είναι η εξαίρετη ισορροπία του χιούμορ και της τραγωδίας. Στην προκειμένη περίπτωση ο εγωκεντρικός, αυταρχικός θεατροποιός, που δεν παύει ούτε στιγμή να επιδεικνύει τον ναρκισσισμό του, αλλά που αγαπάει τη σκηνή με απελπισμένο πάθος («Επειδή δεν μπορούμε ν’ αυτοκτονήσουμε, γι’ αυτό κάνουμε θέατρο» λέει χαρακτηριστικά) επιδίδεται σε έναν καυτό μονόλογο εναντίον της πολιτικής και της τέχνης. Της τέχνης σε έναν κόσμο που τη μάχεται: αρκεί να αναλογιστούμε κάποια πρόσφατα γεγονότα που σημάδεψαν ανεξίτηλα την ανύπαρκτη έως βλάσφημη πολιτιστική πολιτική της δικής μας χώρας.

Αυτόν τον χείμαρρο σκέψεων εκτοξεύει με υποδειγματική αμεσότητα και ποικιλία αποχρώσεων ο Νίκος Χατζόπουλος (θεατροποιός) σε μία από τις καλύτερες ερμηνείες της καλλιτεχνικής του πορείας. Τον συνοδεύουν τα ευνουχισμένα παιδιά του (Αρης Μπαλής, Δήμητρα Βλαγκοπούλου) και ο αφελής ξενοδόχος (Νικήτας Αναστασόπουλος), που παρότι μιλούν ελάχιστα, έχουν μια ενδιαφέρουσα παρουσία.

Η σκηνοθεσία του Ακύλα Καραζήση ενστερνίζεται την κωμική διάσταση του έργου και δημιουργεί μια ευφρόσυνη παράσταση, που δεν στερείται όμως την ποίηση και το φιλοσοφικό υπόβαθρο.

Ελένη Πετάση - [email protected]