Η Ελένη Πετάση γράφει κριτική για την παράσταση «Ιούλιος Καίσαρ. Σπαράγματα».

Έχουμε ως τώρα γνωρίσει μέσα από το Φεστιβάλ Αθηνών το εικονοκλαστικό, υπερεαλιστικό θέατρο του Ρομέο Καστελούτσι («Θεία Κωμωδία: Κόλαση, Καθαρτήριο, Παράδεισος» του Δάντη (2009), «Περί έννοιας του προσώπου του Υιού του Θεού (2011)», «Go down Moses (2015)».

Ενα θέατρο που μας καθήλωσε με τη δύναμη, τη φαντασία, την εικαστικότητα και την ευρηματικότητά του.

Πριν από λίγες μέρες, ο ιδιαίτερα σκεπτόμενος, ρηξικέλευθος δημιουργός επανήλθε με το «Ιούλιος Καίσαρ. Σπαράγματα», μια παλαιότερη (1997) -αλλά συμπυκνωμένη τώρα- δουλειά του η οποία, σ’ αυτήν τη μορφή, παρουσιάστηκε το 2014 στην Μπολόνια και στο πλαίσιο ενός τιμητικού αφιερώματος για τον σκηνοθέτη με τίτλο «Και η αλεπού είπε στον Κόρακα: Μάθημα Γενικής Γλωσσολογίας».

Το δικό του «μάθημα γλωσσολογίας» χρησιμοποιεί μια γλώσσα άγλωσση για να διατυπώσει με τρεις διαφορετικούς τρόπους τον κενό πολιτικό λόγο που αναδύεται μέσα από τρεις μονολόγους - αποσπάσματα του σαιξπηρικού κειμένου.

Ο πρώτος είναι ο μονόλογος του Μάρουλου, ενός δευτερεύοντα χαρακτήρα που τοποθετείται στην αρχή του δράματος. Έχοντας καρφιτσωμένο στον λευκό χιτώνα του ενα ταμπελάκι με το «περίεργο» όνομα «φσκ» - αναφορά και ειρωνεία ίσως στον Στανισλάφσκι και τη ρεαλιστική υποκριτική του μέθοδο - ο ιδιαίτερος αυτός αφηγητής καθώς μιλάει εισάγει στη μύτη του μια ενδοσκοπική κάμερα η οποία προβάλλει σε μια οθόνη την λειτουργία των φωνητικών του χορδών που μετασχηματίζουν τον αέρα σε ήχο.

Στον δεύτερο μονόλογο ο Ιούλιος Καίσαρ, γερασμένος και βουβός, αντικαθιστώντας τον λόγο με τις στερεοτυπικές χειρονομίες ενός -αν και αδύναμου πια- εξουσιαστή, οδηγείται στη δολοφονία του. Ο κατακόκκινος χιτώνας του μετατρέπεται σε σάβανο και οι συγκλητικοί τον σέρνουν εξω από τον χώρο δράσης περνώντας μέσα από τους θεατές.

Στον τρίτο και τελευταίο, ο επικήδειος λόγος του κατ’ εξοχήν ρήτορα Μάρκου Αντώνιου ερμηνεύεται από έναν ηθοποιό που έχει υποστεί τραχειοτομή και παράγει μόνο ακατάληπτους ήχους. «Είναι ο πιο αποτελεσματικός λόγος... Γιατί αναφέρεται στην πληγή, τη δική του και του Καίσαρα» εξηγεί ο ευφυής σκηνοθέτης.

Η παράσταση κλείνει με μια σειρά από λαμπτήρες που θρυμματίζονται ο ένας μετά τον άλλο βυθίζοντας την αίθουσα στο σκοτάδι. Αλλος ένας απαισιόδοξος συμβολισμός;

Οι θεατές, καθισμένοι οκλαδόν, παρακολουθούν με αμείωτο ενδιαφέρον την εξαιρετική σαραντάλεπτη περφόρμανς του Καστελούτσι ο οποίος, σχολιάζοντας, μεταξύ άλλων τον μηχανισμό της εξουσίας -«ο πυρήνας της πολιτικής βρίσκεται πριν την πράξη, στον λόγο....του οποίου είμαστε θύματα...» (συνέντευξη στην Αυγή)- αντικαθιστά τη ρητορική των λέξεων με τη ρητορική του σώματος και μάλιστα σε ένα έργο που επιδεικνύει στο έπακρο τη ρητορική του λόγου.

ΕΛΕΝΗ ΠΕΤΑΣΗ / [email protected]