Μονόλογος με χιούμορ και αθωότητα είναι οι κυρίαρχες πτυχές που μας μεταφέρει η Ελένη Πετάση από την θεατρική παράσταση «Το χέρι», του Τιμ Κράουτς, σε σκηνοθεσία Έλενας Πέγκα, με τη Θεοδώρα Τζήμου, που ανεβαίνει στο Θέατρο του Νέου Κόσμου.

Το σώμα ως έκθεμα έχει απασχολήσει τις εικαστικές αναζητήσεις με τον πιο ανορθόδοξο ή αν θέλετε νοσηρό τρόπο τις τελευταίες δεκαετίες.

Η καπηλεία του, που κυμαίνεται από τους αυτοβασανισμούς της Marina Abramovic μέχρι τη φρικιαστική παρουσίαση νεκρών σωμάτων και των τεμαχισμένων οργάνων τους από τον Γερμανό καλλιτέχνη Gunther von Hagens, προκάλεσε ενδεχομένως και το συμπέρασμα του Tιμ Κράουτς "Art is anything you can get away with".

Στον οδυνηρά σαρκαστικό μονόλογό του με τίτλο "Το χέρι" ("My arm") - τον πρωτοακούσαμε από τον ίδιο στο Bios και τώρα παίζεται στο Θέατρο του Νέου Κόσμου - ο ρηξικέλευθος Aγγλος συγγραφέας σχολιάζει καυστικά τον οπορτουνισμό της σύγχρονης τέχνης ενώ ταυτόχρονα θέτει ερωτήματα για την βιωσιμότητα της διαφορετικότητας μέσα σε έναν αφιλόξενο κόσμο και την αντίσταση ως μέσο για την απόκτηση της ελευθερίας.

Σ΄αυτήν την ύπουλη αφήγηση που η αθωότητα και το χιούμορ απαλύνουν την τραγικότητά της, η πραγματικότητα αντιστέκεται στις τακτοποιημένες ερμηνείες. Γιατί είναι δύσκολο να κατατάξει κανείς σε μια κατηγορία τον ήρωα του Κράουτς που στα 10 του χρόνια σηκώνει ψηλά το δεξί του χέρι και δεν το κατεβάζει ποτέ μέχρι το αναπόφευκτο τέλος μετά από μία εικοσαετία.

Ωστόσο η παράδοξη χειρονομία ενός παιδιού που ξεκινά απλά, σαν ιδιωτικό στοίχημα, παίρνει απρόσμενες διαστάσεις. Ο μικρός σοκάρει τον κοινωνικό του περίγυρο, καταδιώκεται, υποβάλλεται σε εξορκισμό, ιδρυματοποιείται. Έπειτα γίνεται αντικείμενο ψυχοθεραπευτικών ερμηνειών αλλά και αντικείμενο εκμετάλλευσης από επιτήδειους γκαλερίστες - ένα ζωντανό "έργο τέχνης" που απαθανατίζουν ακόμα και την σταδιακή αποσύνθεσή του.

Η Έλενα Πέγκα θεώρησε ότι το "κείμενο γίνεται πιο ακτιβιστικό όταν το ερμηνεύει μια γυναίκα". Και δεν θα μπορούσε να κάνει καλύτερη επιλογή από την Θεοδώρα Τζήμου για να σηκώσει το βάρος τούτης της αλληγορικής διαμαρτυρίας και να σκιαγραφήσει λιτά, εσωτερικά, χωρίς θεατρινισμούς, την σημειολογικά φορτισμένη προσωπικότητα ενός ανθρώπου που μια τόσο καθοριστική για τη ζωή του απόφαση δεν εμπεριέχει καμία σοβαροφάνεια ή μελοδραματισμό.

Η μετάφραση, η σκηνοθεσία και τα σκηνικά είναι της Έλενας Πέγκα (σε φωτογραφία του Γιώργου Παυλίδη)

Με ένα τρεμουλιαστό χαμόγελο στα χείλη, παιδική αφέλεια, χάρη, αμεσότητα και φλέγουσα ενέργεια η ηθοποιός ταυτίζεται με την ένθερμη ανάγκη της ηρωίδας να αφηγηθεί την εμπειρία της, ενώ ταυτόχρονα προικίζει το ρόλο της με προσωπικές ψηφίδες.

Δρασκελίζοντας αδιάκοπα τον στριμωγμένο σκηνικό χώρο, ανάβοντας και σβήνοντας τα φώτα, ανοίγοντας και κλείνοντας τα παράθυρα, ρυθμίζοντας τη μουσική και το βίντεο και γράφοντας σε έναν μαυροπίνακα, εκτελεί με ακρίβεια τις επιταγές αυτής της "χειροποίητης" παράστασης που συνοδεύει το λόγο με την έκθεση επεξηγηματικών αντικειμένων (από κουκλάκια που αντιπροσωπεύουν την οικογένειά της μέχρι το άγαλμα της Ελευθερίας και μια λιλιπούτεια μακέτα της Νέας Υόρκης) και εμβληματικών σημάτων (το σήμα της νίκης του Τσόρτσιλ, η γροθιά του Κομμουνιστικού Κόμματος, κ.α.).

Μόνο που η υπερκινητικότητα και ο βομβαρδισμός συμβόλων αποπροσανατολίζουν το κοινό, νοθεύοντας την ουσιαστική κατάθεση του κειμένου.

Οι συντελεστές

Η Θεοδώρα Τζήμου, πρωταγωνιστεί στο έργο του Tιμ Κράουτς «Το χέρι». Η μετάφραση, η σκηνοθεσία και τα σκηνικά είναι της Έλενας Πέγκα. Μουσική Hior Chronik.

ΕΛΕΝΗ ΠΕΤΑΣΗ- [email protected]