Αυτοσαρκασμός με πένθος για το «ένδοξο παρελθόν», είναι ο τίτλος που δίνει η Ελένη Πετάση στην παράσταση «Η έκτη Καρυάτιδα», των Αντώνη και Κωνσταντίνου Κούφαλη, που ανεβαίνει στο Θέατρο «Αλμα», με τη Σοφία Φιλιππίδου.

Ελένη Βουτυρά, το γένος Νίκου, σύζυγος Ιορδάνη, επάγγελμα ξεναγός. Μια γυναίκα μόνη, που αναπολεί μικρές και μεγάλες στιγμές της ζωής της υπό την απειλή της κατεδάφισης του νεοκλασικού της σπιτιού.

Γαντζωμένη στο παρελθόν, αφηγείται τις κατακερματισμένες εμπειρίες της, διατυμπανίζει το πάθος της για την Ιστορία, ταυτίζεται με τις αρχαιότητες τις οποίες χρόνια τώρα ξεναγεί σε γαλλόφωνους τουρίστες -κι ας δυσανασχετεί με τη συχνά ανάρμοστη συμπεριφορά τους ή την υποχρεωτική λογοδιάρροιά που της επιβάλλουν οι μακρινές αποστάσεις.

«Ήμουν καλή επαγγελματίας και διαθέσιμη, «αυτό μ' έφαγε μον ντιέ...» καταλήγει. Και πάνω απ' όλα άμεμπτη, αφού αρνιόταν τις μίζες ή τις φτηνές ικανοποιήσεις που προσφέρουν οι πλακιώτικες ρεβί, τα βάζα ιμιτασιόν και οι απομιμήσεις βυζαντινών κοσμημάτων.

Και τώρα; Τώρα δεν μένουν παρά οι αναμνήσεις, η αψιά, οργισμένη της αντίδραση για όσα έχει υποστεί, ο αυτοσαρκασμός και η σκιά της απέραντης περιφρόνησης στην οποία έχει ενδώσει.

Η Ελένη Βουτυρά πενθεί τη ζωή της και ταυτόχρονα το «ένδοξο παρελθόν» της Ελλάδας, που εμείς οι ίδιοι αλώσαμε, χρησιμοποιώντας τούτη την ασήκωτη κληρονομιά ως άλλοθι αμαρτιών και μετατρέποντάς την σε πρόκληση τουριστική.

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Ο παππούς της ήταν άγιος άνθρωπος. Εφτιαξε «το πρώτο μπαχαράδικο στην Ευριπίδου, από τότε που οι Βαυαροί χάραξαν τα πρώτα σχέδια και έγινε η Αθήνα πόλη, γιατί μέχρι τότε ήταν τοπίο». Ο πατέρας της το έκαψε αργότερα, για να εισπράξει τα ασφάλιστρα, αφού, από βάναυσος στρατιωτικός, μόλις συνταξιοδοτήθηκε έγινε ασφαλιστής, ειδικευμένος σε κάθε είδους απάτη.

Παππούς και μάνα πέθαναν από τον καημό τους. Οταν παντρεύτηκε τον Ιορδάνη, πίστεψε σε ένα ευοίωνο μέλλον «... αλλά ήμουν αμουρέζ κι αθώα και η αθωότητα περισσότερο από την πονηρία είναι νάρκη στα θεμέλια του γάμου». Ετσι, ο απένταρος σοφέρ γρήγορα μετατράπηκε σε καθ' έξιν ερωτύλο, γεγονός που του επιφύλαξε έναν πρόωρο, μυστηριώδη θάνατο.

Εγκαταλελειμμένη από όλους, ξεριζωμένη από το σπίτι της, ρημαγμένη ψυχικά, με αιμομιξίες και πάσης φύσεως έκτροπα στους κόλπους της οικογένειάς της, η Ελένη Βουτυρά δεν έχει άλλη διέξοδο, παρά να εξομοιωθεί με το αντικείμενο της λατρείας της -να γίνει η έκτη Καρυάτιδα. Αυτή που, αποκομμένη από τις αδελφές της, δεσπόζει στο Βρετανικό Μουσείο, περιμένοντας υπομονετικά την επιστροφή της στα πάτρια εδάφη.

Ωστόσο, μη φανταστείτε κανένα σπαρακτικό δράμα. Ο Αντώνης και Κωνσταντίνος Κούφαλης έγραψαν ένα ενδιαφέρον κείμενο, που παραπέμπει στο μπεκετικό «Ω! αυτές οι ευτυχισμένες μέρες», φλερτάρει με το παράλογο και εμπεριέχει πολλές χιουμοριστικές αποχρώσεις.

Σ' αυτόν τον παραληρηματικό μονόλογο, δεν λείπουν τα αμήχανα μέρη και απογειώνεται μόνο όταν η Σοφία Φιλιππίδου καταφεύγει στους γνώριμους κωμικούς της κώδικες.

Η καλή ηθοποιός, παρότι αβοήθητη -ή μάλλον καταποντισμένη- από τη σκηνοθεσία, έρημη και ξένη στη σκηνή όπως η ηρωίδα, επιστρατεύει τη θηριώδη εμπειρία της και χαρίζει στιγμές πραγματικής απόλαυσης (όπως η σκηνή με το άδειασμα της τσάντας της ή ο υπόγεια ειρωνικός τόνος με τον οποίο «αδειάζει» τον ίδιο της τον εαυτό).

Δεν συμβαίνει κάτι ανάλογο στις αδέξιες και υπερτονισμένες δραματικές κορυφώσεις της, καθώς ο επιτυχημένος ζωγράφος Κώστας Τσόκλης -στο ρόλο του σκηνοθέτη αυτή τη φορά- δεν μοιάζει να έχει καταλάβει ούτε το έργο ούτε τον τρόπο να καθοδηγήσει την ερμηνεύτριά του.

Σπάνια έχω δει μια τόσο άρρυθμη παράσταση που διέπεται από μια ζαλιστική -αστήριχτη δραματολογικά- κινητικότητα. Και το μόνο που μένει στη μνήμη είναι το εικαστικό μέρος της, το οποίο, αν και περιορίζει την ερμηνευτική δυνατότητα του έργου, είναι άρτιο αισθητικά.

Ας ξεχωρίσω τη στιγμή που μια κόκκινη ομπρέλα αντιπαρατίθεται στο κατάλευκο περιβάλλον και στην τοιχογραφία ενός δυσοίωνου σκοτεινού «καπνού» που δεσπόζει στο βάθος της σκηνής.

ΕΛΕΝΗ ΠΕΤΑΣΗ - [email protected]