Μιλήσαμε με την Κλινική Διαιτολόγο, Δέσποινα Μαρσέλου, στην όμορφη φάση του ερχομού του δεύτερού της παιδιού, όπου η ίδια συνέχισε την ημι-χορτοφαγική διατροφή της, θέλοντας να μάθουμε πώς μπορεί η αποχή από το κρέας να επηρεάσει μια εγκυμοσύνη.

Η Κλινική Διαιτολόγος με εξειδίκευση στα αυτοάνοσα και δημιουργός των διατροφικών site www.getactive.gr και www.notanordinarymum.gr, Δέσποινα Μαρσέλου, ακολουθεί τα τελευταία χρόνια ημι-χορτοφαγική διατροφή, που σημαίνει ότι απέχει πλήρως από το κρέας, καταναλώνοντας, ενίοτε, άλλες τροφές ζωικής προέλευσης.

Στην πρώτη της εγκυμοσύνη δεν είχε μπει ακόμη στον κόσμο της ημι-χορτοφαγίας, αφού η έλευση του πρώτου της παιδιού ήταν που την έκανε να αρχίσει να αναθεωρεί το διατροφικό μοντέλο που ακολουθούσε μέχρι τότε.

Περιμένοντας το δεύτερό της παιδί, απέχοντας ήδη κάποια χρόνια από το κρέας και διατηρώντας αυτή τη διατροφική στάση και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της, μας μιλά για το πώς μπορεί η ημι-χορτοφαγία να συνδυαστεί με τη σημαντική αυτή περίοδο στη ζωή μιας γυναίκας, χωρίς προβλήματα, λύνοντας τις απορίες των περισσοτέρων.

Ως χορτοφάγος τα τελευταία χρόνια, πέρασες τη δεύτερη εγκυμοσύνη σου συνεχίζοντας την αποχή από το κρέας. Τι διαφορές διαπίστωσες από την πρώτη εγκυμοσύνη που ήσουν κρεατοφάγος; Σίγουρα πήρα λιγότερα κιλά και μπορώ να πω με σιγουριά ότι η αντοχή μου και η ενέργεια μου είναι αυξημένη συγκριτικά με την πρώτη εγκυμοσύνη.

Φοβήθηκες καθόλου μήπως δεν κυλήσουν όλα όπως θα έπρεπε;
Όχι, σε κανένα στάδιο της εγκυμοσύνης μου δεν φοβήθηκα. Ακόμα και όταν ο μικρός μου Γιώργος αρρώσταινε από τον παιδικό και μαζί του και εγώ, δεν σκέφτηκα να ξαναρχίσω να τρώω κρέας. Ήμουν κατάλληλα προετοιμασμένη διατροφικά και ένιωθα σωματικά καλά.

Απέφυγες μόνο κρέας ή και άλλες ζωικές τροφές;
Ξεκίνησα ως ημιχορτοφάγος (ψαροφάγος), προχωρώντας στη χορτοφαγία και εν τέλει στην αυστηρή χορτοφαγία (vegan) για 6 μήνες, μέχρι που έμεινα έγκυος. Εκεί επέστρεψα ξανά στην ημιχορτοφαγία με κατανάλωση τυριού και ενίοτε ψαριού. Ήταν κάτι που το σώμα μου έδειξε να έχει ανάγκη και το ακολούθησα. Φυσικά σε καμία περίπτωση η δική μου αδυναμία δεν σημαίνει κάτι. Μια εγκυμοσύνη μπορεί να έχει επιτυχημένη και υγιή έκβαση με τη χορτοφαγία ή την απόλυτη χορτοφαγία (vegan).

Το επιθύμησες καθόλου στη διατροφή σου κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης που οι… ορέξεις αλλάζουν;
Μπορώ να πω πως ναι. Ήταν έντονη η επιθυμία μου για κρέας. Το ότι έγινα, εξάλλου, χορτοφάγος δεν συνέβη από τη μια στιγμή στην άλλη. Πήρα το χρόνο μου, ενημερώθηκα –όλα είναι ένα μονοπάτι που μπορεί να έχει και πισωγυρίσματα, ειδικά όταν υπάρχουν έντονες ορμονικές μεταβολές. Δεν το επέλεξα γιατί σταμάτησε να μου αρέσει η γεύση του κρέατος, αλλά κυρίως από ηθικής άποψης. Tα ντοκιμαντέρ που μαρτυρούν τη βία, τον βασανισμό και τη φυλακή που βιώνουν τα ζώα με κράτησαν μακριά.

Πώς αναπλήρωσες την απουσία κρέατος από τη διατροφή σου; Οι εξετάσεις σου ήταν ανάλογες με την πρώτη εγκυμοσύνη (σίδηρος, Β12 κ.λπ);
Δεν υπήρξε κανένα απολύτως πρόβλημα με τις εξετάσεις αίματος, απλώς ήμουν λίγο πιο προσεκτική στη χρήση συμπληρωμάτων από την αρχή της εγκυμοσύνης μου και ζητούσα συχνότερα από τον γυναικολόγο μου να γίνονται εξετάσεις αίματος σε δείκτες όπως Β12, σίδηρος, φερριτίνη, επίπεδα ομοκυστεΐνης κ.λπ, ώστε αν έβλεπα κάποιο δείκτη πεσμένο, να μπορούσα να τον διορθώσω άμεσα

Οι περισσότεροι γιατροί δεν συνιστούν την αποχή από το κρέας στην εγκυμοσύνη. Τι έχεις να τους απαντήσεις;
Όταν παγκόσμιοι οργανισμοί, ο Αμερικανικός Σύλλογος Διαιτολόγων (ADA), η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής (American Academy of Pediatrics), αλλά και ο Αμερικανικός Ιατρικός Σύλλογος (American Medical Association) υποστηρίζουν ότι μια καλώς σχεδιασμένη και χορτοφαγική διατροφή είναι κατάλληλη για παιδιά και εγκυμονούσες, τότε θεωρώ πως πιθανότατα κάποιοι γιατροί δεν έχουν την εμπειρία ώστε να μπορέσουν να υποστηρίξουν μια τέτοια επιλογή. Σε αυτή την περίπτωση υπάρχουν αξιόλογοι συνάδελφοι διαιτολόγοι, άρτια ενημερωμένοι στο θέμα της χορτοφαγίας, οι οποίοι μπορούν να παραπέμψουν σε αναλόγως ενημερωμένους γιατρούς. Στο πλαίσιο αυτό, μάλιστα, η εγγραφή μου στο πανεπιστήμιο του Ecornell και T. Campbell Center of Nutrition Studies με εξειδίκευση στη φυτοφαγική διατροφή από καταξιωμένους επιστήμονες, όπως είναι ο T. Campbell, μιας και η διαιτολογία είναι μια επιστήμη που εξελίσσεται συνεχώς, με έκανε να θέλω να δημιουργήσω αυτό που ονειρευόμουν πάντα: σεμινάρια για τον κόσμο που ενδιαφέρεται να ακολουθήσει τη χορτοφαγία ή και την αυστηρή χορτοφαγία ως στάση ζωής (είτε για λόγους υγείας, είτε για ηθικούς λόγους) και για επαγγελματίες υγείας που ενδιαφέρονται να υποστηρίξουν τη χορτοφαγία ακόμα και σε ειδικές ομάδες (έγκυες, παιδιά, άτομα με παθήσεις).

H σόγια αποτελεί επιλογή στην εγκυμοσύνη;
Ναι, είναι μια άριστη πηγή πρωτεΐνης, πλούσια σε αμινοξέα, μαγνήσιο και σίδηρο. Απλώς η σύσταση είναι μέχρι μια φορά την εβδομάδα, διότι υπάρχει ένα debate όσον αφορά τα φυτοοιστρογόνα για όσες εγκυμονούσες αναμένουν αγόρι, και φυσικά επιλογή μη γενετικά τροποποιημένης, που συνήθως βρίσκουμε σε προϊόντα σόγιας με προέλευση απο ΕΕ.

Δώσε μας μερικές επιλογές γευμάτων με πλήρη πρωτεΐνη που καθιστούν το κρέας περιττό για μια έγκυο γυναίκα.
Μουσακάς με κιμά σόγιας, μπιφτέκια με κινόα, μπιφτέκια μανιταριών, μπιφτέκια παντζαριού με κινόα, ρεβίθια με κορινθιακή σταφίδα, σουφλέ λαχανικών με μανιτάρια και πολλά άλλα. Στο blog μας, www.notanordinarymum.gr, μπορείτε να βρείτε χορτοφαγικές και αυστηρά χορτοφαγικές συνταγές, καθώς και άρθρα που ενημερώνουν ως προς τα συμπληρώματα διατροφής, πιθανές διατροφικές ελλείψεις και πώς να αντιμετωπιστούν και πολλά άλλα θέματα που αφορούν τη χορτοφαγική κοινότητα, αλλά και τον κόσμο που ασχολείται παραπάνω με τη διατροφή του.

Τι πρέπει να προσέχει μια έγκυος γυναίκα γενικότερα στη διατροφή της όσον αφορά την αποχή από το κρέας;
Να έχει ισορροπημένα και πλούσια σε ποικιλία γεύματα. Πρέπει να διατηρεί οπωσδήποτε ποικιλία στα κυρίως γεύματα, με βάση τα όσπρια και τη μεσογειακή διατροφή, να καταναλώνει φρέσκα φρούτα και λαχανικά, εμπλουτισμένα τρόφιμα, βιολογικά όσο μπορεί, και εναλλακτικές πηγές πρωτεΐνης, όπως ξηροί καρποί, προϊόντα σόγιας, μανιτάρια, ψευδοδημητριακά, κινόα, φαγόπυρο και αμάρανθο. Τα ωμέγα 3 και η Β12 θα πρέπει να ληφθούν μέσω συμπληρωμάτων διατροφής από έγκυες που ακολουθούν χορτοφαγική διατροφή.

Πιστεύεις ότι κάποιος που ακολουθεί μια πιο ειδική διατροφή θα μπορούσε να τα καταφέρει και μόνος του;
Ομάδες με αυξημένες ανάγκες, όπως παιδιά και εγκυμονούσες, θα πρέπει να απευθύνονται σε ειδικό επαγγελματία. Πολλές φορές, προς έκπληξη μου, σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης βλέπω γονείς, εγκυμονούσες ή και άτομα με προβλήματα υγείας να αναρτούν ερωτήσεις ή ακόμα και εξετάσεις αίματος, που πρέπει να απαντηθούν από ειδικούς στο θέμα και αντ’ αυτού υπάρχουν άτομα που απαντούν βάσει της δικής τους εμπειρίας ή απλώς επειδή έχουν διαβάσει κάποιο βιβλίο ή έρευνες. Ο κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός: εντερική χλωρίδα, γονίδια, ορμονικές μεταβολές, τρόπος ζωής, όλα παίζουν σημαντικό ρόλο. Ως επαγγελματίες υγείας έχουμε τη γνώση να εξατομικεύουμε διατροφικά, βάσει ιατρικού ιστορικού, εξετάσεων αίματος και διατροφικού ιστορικού, ώστε να αποφευχθούν διατροφικές ελλείψεις και το πιο σημαντικό, να αξιολογούμε κριτικά όλες τις μελέτες και τις έρευνες που αναρτώνται κατά καιρούς από τα επιστημονικά περιοδικά, κρίνοντας κατά πόσο τα στατιστικά δεδομένα είναι ισχυρά, ποια στατιστικά τεστ χρησιμοποιήθηκαν, τον πληθυσμό, τα κριτήρια κ.λπ, ώστε να τασσόμαστε υπέρ ή κατά μιας μελέτης και να συμβουλεύουμε αναλόγως τον ενδιαφερόμενο. Αυτό απαιτεί πανεπιστημιακή εκπαίδευση.

Έχουν κυκλοφορήσει πολλά άρθρα με βαρύγδουπους τίτλους που κατηγορούν την αυστηρά χορτοφαγική διατροφή για θανάτους παιδιών ή και για μεγάλο κίνδυνο της ζωής τους. Τι ισχύει τελικά όσον αφορά τις μικρές ηλικίες;
Στεναχωριέμαι ιδιαιτέρως ως επαγγελματίας όταν συναντώ τέτοιους τίτλους σε άρθρα, διότι δείχνει ποσό αδαής σε θέματα διατροφής είναι αυτός που τα γράφει και θεωρώ ότι έχει στόχο να φοβίσει και να αποπροσανατολίσει το κοινό (παρόμοια γράφονται και για παιδιά που ακολούθησαν διατροφή χωρίς γλουτένη). Δεν υπάρχει διατροφή, εφόσον είναι ισορροπημένη και παρακολουθείται από ειδικό επαγγελματία, που μπορεί να σκοτώσει. Υπάρχουν, σίγουρα, γονείς που αδυνατούν να αναγνωρίσουν τις διατροφικές ανάγκες του παιδιού τους και φυσικά αμελείς σε μεγάλο βαθμό, που δεν απευθύνονται σε επαγγελματίες υγείας όσον αφορά τη διατροφή και την υγεία ενός παιδιού. Αυτό συνέβη και σε αυτές τις περιπτώσεις. Οι γονείς δεν απευθύνθηκαν ποτέ σε γιατρό, ακόμα και όταν τα συμπτώματα υποσιτισμού ήταν ορατά, ενώ η ακραία υποθερμιδική διατροφή -και όχι ο τύπος διατροφής- που παρείχαν στο βρέφος, το οδήγησε σε υποσιτισμό και σε αφυδάτωση.

Χορτοφαγία σημαίνει και ισορροπία;
Kάποια άτομα που ακολουθούν τη χορτοφαγία επιλέγουν να τρώνε μη ισορροπημένα και ανθυγιεινά, κάτι που με βρίσκει εντελώς αντίθετη. Οι ίδιοι πιστεύουν ότι από τη στιγμή που δεν καταναλώνουν κρέας, δεν πρέπει να έχει σημασία τι θα τρώνε κι έτσι επιλέγουν συσκευασμένα προϊόντα εμπορίου ξανά και ξανά ή απλώς κάνουν υπέρμετρη χρήση συμπληρωμάτων. Αυτού του είδους η νοοτροπία ξεφεύγει από τη νοοτροπία της φυτοφαγίας. Τα προϊόντα αυτά έχουν φοινικέλαιο, γενετικά τροποποιημένα και άλλα βλαβερά συστατικά, τα οποία επηρεάζουν το οικοσύστημά μας (τόσο εμάς όσο και τα ζώα). Η φιλοσοφία της φυτοφαγίας δεν θα πρέπει να σταματά στο ότι απλώς παύουμε να καταναλώνουμε ζωικά προϊόντα, αλλά να συνεχίζεται και με ενδιαφέρον για το περιβάλλον. Οφείλω να είμαι υγιής, για να μπορώ να εκπαιδεύω τους ασθενείς μου, τα παιδιά μου και τα εγγόνια μου, σε αυτή την όμορφη στάση ζωής.

ΤΖΟΥΛΙΑ ΤΑΣΩΝΗ
φωτογραφίες: ΘΑΝΟΣ ΛΕΝΑΣ