Ψυχική υγεία: όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε
Η 10η Οκτωβρίου έχει οριστεί ως παγκόσμια ημέρα ψυχικής υγείας. Μια ημέρα με σκοπό την αφύπνιση του κόσμου γύρω από ένα μείζoν ζήτημα, με ιδιαίτερες προεκτάσεις στη σύγχρονη κοινωνία. Τι γνωρίζετε αλήθεια για τα νοσήματα ψυχικής υγείας;
Η ψυχική υγεία είναι υπόθεση όλων και αυτό γιατί μέχρι ενός σημείου, ο κάθε άνθρωπος έχει υπάρξει «ασθενής». Η απογοήτευση, το άγχος και ο φόβος είναι καταστάσεις που επηρεάζουν την ψυχική υγεία αλλά συνήθως στους περισσότερους ανθρώπους αποτελούν περιστασιακά φαινόμενα χωρίς ιδιαίτερη σπουδαιότητα.
Ωστόσο αρκετοί είναι εκείνοι που για ποικίλους λόγους, όπως είναι η κληρονομική προδιάθεση σε ψυχικές ασθένειες, η αδυναμία του χαρακτήρα κλπ αδυνατούν να αντιμετωπίσουν τις «δυσκολίες», με αποτέλεσμα να αναπτύσσουν πιο σοβαρά προβλήματα.
Βέβαια η ψυχική κατάσταση του καθενός δεν παραμένει αμετάβλητη. Μπορεί να αλλάξει λόγω συνθηκών και περιστάσεων της ζωής του καθενός. Αυτό που παραμένει σε έναν βαθμό...σταθερό είναι ότι οι ασθενείς με ψυχικά νοσήματα στιγματίζονται από την κοινωνία, γεγονός που δε διευκολύνει το όλο πρόβλημα.
Τι είναι ψυχική υγεία
Τα προβλήματα της ψυχικής υγείας ποικίλουν από την απλή ανησυχία της καθημερινότητας μέχρι και πιο σοβαρά ζητήματα, όπως είναι για παράδειγμα οι εμμονές. Τα προβλήματα συνήθως καθορίζονται και κατηγοριοποιούνται από τους ειδικούς ανάλογα με την αντίδραση του ασθενή και τη θεραπεία που επιδέχονται. Ωστόσο αρκετές διαγνώσεις παραμένουν αμφιλεγόμενες δυσχεραίνοντας την εφαρμογή μιας συγκεκριμένης θεραπείας.
Συμπτώματα
Τα περισσότερα συμπτώματα των ασθενειών της ψυχικής υγείας χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: τα νευρωτικά και τα ψυχωτικά. Η πρώτη κατηγορία, τα νευρωτικά συμπτώματα, καλύπτουν ό,τι αφορά σε σοβαρές μορφές «φυσιολογικών» συναισθηματικών εμπειριών, δηλαδή ασθένειες όπως είναι η κατάθλιψη, το άγχος ή ο πανικός. Με άλλα λόγια στην κατηγορία των νευρώσεων κατατάσσονται οι συνθήκες που πιο κοινά αναφέρονται ως «κοινά προβλήματα ψυχικής υγείας».
Τα «ψυχωτικά» συμπτώματα, από την άλλη, εμφανίζονται όταν ο ασθενής εμπλέκει την αντίληψή του με την πραγματικότητα, φτάνοντας σε επίπεδα να έχει οφθαλμαπάτες, ψευδαισθήσεις ή να ακούει, να μυρίζει και να αισθάνεται πράγματα που δεν υφίστανται.
Ποια είναι τα ψυχικά νοσήματα;
Οργανικές διαταραχές του εγκεφάλου
Αυτού του τύπου οι διαταραχές είναι το άμεσο αποτέλεσμα φυσικών αλλαγών που επηρεάζουν τον εγκέφαλο. Με απλά λόγια καλύπτουν μία ευρεία γκάμα διαταραχών και ασθενειών που αφορούν στην πνευματική δυσλειτουργία. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν:
1. Η ασθένεια Huntington, μια κληρονομική ασθένεια που προκαλεί προοδευτική κατανομή των νευρικών κυττάρων στον εγκέφαλο, οδηγώντας σε λειτουργικά, γνωστικά και ψυχιατρικά προβλήματα.
2. Η σκλήρυνση κατά πλάκας, μια άλλη εκφυλιστική νόσος, που επηρεάζει το κεντρικό νευρικό σύστημα, δηλαδή τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό, επιβραδύνοντας ή σταματώντας τα νευρικά ερεθίσματα.
3. Η νόσος του Αλτσχάιμερ, η οποία είναι μία από τις κοινές αιτίες της άνοιας και χαρακτηρίζεται από τον εκφυλισμό και τον θάνατο των κυττάρων του εγκεφάλου, επηρεάζοντας με αυτόν τρόπο την λειτουργία του μυαλού.
4. Η νόσος του Πάρκινσον. Πρόκειται για μια εκφυλιστική διαταραχή του κεντρικού νευρικού συστήματος, που επηρεάζει την ικανότητα των νευρικών κυττάρων να στείλουν μηνύματα στον εγκέφαλο και συχνά μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε παράλυση.
Διαταραχές διάθεσης
Η συγκεκριμένη κατηγορία περιλαμβάνει ορισμένες από τις πιο συχνές ψυχικές διαταραχές. Αποκαλούνται και ως συναισθηματικές διαταραχές και περιλαμβάνουν συνθήκες, που προκαλούνται λόγω επίμονης και ανεξήτητα υπερβολικής αλλαγής της διάθεσης, όπως είναι η υπέρμετρη χαρά ή λύπη. Παραδείγματα όπως η κατάθλιψη, η διπολική διαταραχή, η δυσθυμία και άλλα είναι μερικά μόνο, που αναφέρονται ενδεικτικά. Τα συμπτώματα στις συγκεκριμένες περιπτώσεις είναι συνήθως τόσο αμυδρά, που η διάγνωση είναι αρκετά δύσκολη.
Διαταραχές προσωπικότητας
Οι διαταραχές της προσωπικότητας είναι και αυτές μία σχετικά συνηθισμένη μορφή ψυχικής ασθένειας. Οι ασθενείς συνήθως παρουσιάζουν ανώμαλη προσωπικότητα και τα πρότυπα συμπεριφοράς τους συγκρούονται με τις κοινωνικές νόρμες και τις προσδοκίες του περιβάλλοντός τους. Η δυσκολία στη συγκεκριμένη περίπτωση έγκειται στον σχηματισμό και τη διαμόρφωση υγιών σχέσεων.
Πιο κοινές εκφάνσεις διαταραγμένης προσωπικότητας είναι η αντικοινωνική διαταραχή της προσωπικότητας, η σχιζοειδής, η ψυχαναγκαστική-καταναγκαστική, η ναρκισσιστική και η παρανοϊκή διαταραχή της προσωπικότητας.
Ψυχωτικές διαταραχές
Η συγκεκριμένη ομάδα διαταραχών περιλαμβάνει τις «βαριές» ψυχικές ασθένειες, όπου επηρεάζεται σοβαρά ο εγκέφαλος και κυρίως η διαδικασία της σκέψης του ατόμου. Οι ασθενείς έχουν τεράστια δυσκολία να αναπτύξουν λογική σκέψη ενώ αδυνατούν να κρίνουν και να πάρουν αποφάσεις.
Κυρίαρχο σύμπτωμα στις περιπτώσεις αυτές αποτελούν οι παραισθήσεις και οι οφθαλμαπάτες. Κύριες ψυχωτικές διαταραχές είναι οι :
1. Σχιζοφρένεια, όπου οι ασθενείς παρουσιάζουν συμπτώματα παραισθήσεων και ψευδαισθήσεων για περισσότερο από 6 μήνες.
2. Σχιζοφρενικόμορφη διαταραχή. Οι ασθενείς αυτής της μορφής παρουσιάζουν τα συμπτώματα της σχιζοφρένειας αλλά σε πιο ήπια μορφή και για λιγότερο χρονικό διάστημα.
3. Σχιζοσυναισθηματική διαταραχή. Πρόκειται για μία περίπλοκη διαταραχή, όπου ο ασθενής παρουσιάζει «συνδυασμό» ψυχικών ασθενειών, όπως είναι για παράδειγμα η σχιζοφρένεια και η διπολική διαταραχή ταυτόχρονα.
Τα πιο «κοινά» ψυχικά νοσήματα
Στα ψυχικά νοσήματα εντάσσονται και οι διατροφικές διαταραχές, όπως είναι η νευρική ανορεξία, η νευρική βουλιμία και η ευκαιριακή άμετρη διατροφική διαταραχή, ενώ και οι σεξουαλικές διαταραχές είναι ένα από τα πολλά... πρόσωπα της ψυχικής υγείας.
Οι σωματόμορφες διαταραχές, πιο γνωστές ως ψυχοσωματικές, είναι εκείνες όπου ο ασθενής εκφράζει με το σώμα του την ψυχική διαταραχή εκδηλώνοντας διαφόρων ειδών αντιδράσεις, όπως είναι για παράδειγμα τα εξανθήματα. Στην ουσία πρόκειται για την ύπαρξη σωματικών συμπτωμάτων που υποδηλώνουν την ύπαρξη κάποιας σωματικής πάθησης.
Η πιο κοινή μορφή ψυχικής ασθένειας ωστόσο είναι ο εθισμός. Κάπνισμα, ναρκωτικές ουσίες, αλκοόλ και κάθε είδους εθισμός θεωρείται το «πρώτο σκαλί» μιας κοινής ψυχικής ασθένειας, για την οποία οι περισσότεροι εθελοτυφλούν.