Αν και ως προς το όνομά του, ο ελληνικός καφές… διχάζει, ως προς τη γεύση και το άρωμά του, αποτελεί σταθερή αξία σε πολλά μέρη του κόσμου και για πολλά χρόνια!

Εκείνο το αχνιστό και μυρωδάτο ρόφημα που εμείς ονομάζουμε «ελληνικό καφέ», έχει τη δική του ιστορία και μάλιστα μεγάλη. Ακόμη και το όνομά του… διχάζει, καθώς ανάλογα με την χώρα, ο ίδιος καφές μπορεί να ονομάζεται «αρμένικος», «αραβικός», ή «μεσανατολικός». Στις χώρες των Βαλκανίων ονομάζεται συνήθως «τουρκικός» ενώ στην Κύπρο καλείται «κυπριακός».

Το σίγουρο είναι πάντως ότι παρασκευάζεται με ψήσιμο σε μπρίκι, αλεσμένων σε λεπτή σκόνη καβουρντισμένων κόκκων καφέ και πίνεται περισσότερο από κάθε άλλο είδος καφέ σε πολλές περιοχές της ανατολικής Μεσογείου, της Μέσης Ανατολής, των Βαλκανίων και της Βόρειας Αφρικής. Όσο πιο λεπτό είναι το άλεσμα των κόκκων, τόσο μικρότερος είναι ο ιδανικός χρόνος που πρέπει να μείνει σε επαφή ο καφές με το καυτό νερό.

Η παρασκευή του καφέ με αυτόν τον τρόπο, χωρίς φιλτράρισμα, προέρχεται σχεδόν σίγουρα από τον αραβικό κόσμο και στην Ελλάδα διαδόθηκε κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής κατοχής. Σύμφωνα με μαρτυρίες, οι πρώτοι που παρασκεύασαν τέτοιου είδους καφέ ήταν οι Βεδουίνοι της Μέσης Ανατολής οι οποίοι έβαζαν την χύτρα του καφέ πάνω στην άμμο που κάλυπτε τη στάχτη και τα κάρβουνα για να τα κρατά «ζωντανά». Γι’ αυτό υπάρχει και η παράδοση να ψήνεται ο καφές πάνω σε άμμο (στη χόβολη) στα παραδοσιακά καφενεία. Η διάδοσή του στα Βαλκάνια πρέπει να είναι -σχεδόν σίγουρα- απόρροια της εμπορικής ακμής του λιμανιού της Υεμένης απ’ όπου πρέπει να έφθασε και στον Ελλαδικό χώρο.

Επίσης, η παρουσία του συγκεκριμένου καφέ στην Τουρκία θεωρείται μακρά, αφού στις αφηγήσεις για την άλωση της Κωνσταντινούπολης διάφοροι χρονικογράφοι αναφέρουν ότι η «Πόλις» είχε περί τα 300 με 500 καφενεία.

Διαβάστε μερικά ακόμη ενδιαφέροντα στοιχεία που ίσως να μη γνωρίζετε, για τον δικό μας… ελληνικό καφέ!

Φωτογραφία: http://el.wikipedia.org

• Το 1920, ο ελληνικός καφές αρχίζει να χάνει την κυριαρχία του στην ελληνική αγορά αφού τότε εισάγεται για πρώτη φορά ο γαλλικός καφές και στη συνέχεια ακολουθούν διάφορα άλλα είδη καφέ, που καταναλώνονται στην Ευρώπη.

• Παρά την πτωτική πορεία του, ο ελληνικός καφές εξακολουθεί να καλύπτει περίπου το 50% της συνολικής κατανάλωσης καφέ στη χώρα μας.

• Από τα πρώτα Καφεκοπτεία της Αθήνας είναι ο «Οίκος Μπέλκα» στην Πλατεία Δημοτικού Θεάτρου και το καφεκοπτείο Ανδρέα Ριζόπουλου στην ίδια περιοχή. Το 1914 ανοίγει το καφεκοπτείο Μισεγιάννη - Μάστορη στην αρχή της οδού Σκουφά στο Κολωνάκι, ενώ το 1920 ανοίγει το πρώτο καφεκοπτείο Λουμίδη στον Πειραιά.

• Η περιεκτικότητα του ελληνικού καφέ σε καφεΐνη -δεδομένου ότι μεγάλο μέρος της βρίσκεται στο κατακάθι δημιουργείται κατά την παρασκευή του- είναι περίπου 40mg ανά φλιτζανάκι. Το γεγονός αυτό, μας επιτρέπει να μπορούμε να τον απολαμβάνουμε πιο συχνά.

• Τα πρώτα ειδικά καταστήματα για τον καφέ, τα Καφεποιεία, που γρήγορα μετονομάστηκαν καφεκοπτεία εμφανίστηκαν στις αρχές του 20ου αιώνα και ασχολούνταν αποκλειστικά με την εισαγωγή, επεξεργασία και πώληση καφέ έτοιμου προς κατανάλωση.

Φωτογραφία: http://en.wikipedia.org

• Όσο περισσότερος χρόνος περνά από τη στιγμή που καβουρδίστηκε ο καφές, καθώς και από τότε που αλέσθηκε, τόσο πιο μπαγιάτικος είναι ο καφές.

• Σημαντικό είναι και το καϊμάκι, ένας πηχτός αφρός που δημιουργείται κατά τον βρασμό του καφέ. Η παρασκευή του καφέ θεωρείται επιτυχημένη, όταν το καϊμάκι διατηρείται κατά το σερβίρισμά του.

• Ο αλεσμένος καφές θα πρέπει να έρχεται σε επαφή με νερό ιδανικής θερμοκρασίας για κατάλληλο χρόνο. Η κατάλληλη θερμοκρασία είναι μεταξύ 92-96 βαθμών Κελσίου. Η μεταβολή της θερμοκρασίας κατά 2-3 βαθμούς, μπορεί να είναι επιθυμητή για κάποιους καφέδες, ή για κάποια γούστα. Η πολύ υψηλή θερμοκρασία παράγει καμένο πικρό καφέ, και η πολύ χαμηλή θερμοκρασία, αδύναμο, ξινό καφέ.

• Ο ελληνικός καφές, δεν αποτελεί απλά και μόνο μια γευστική απόλαυση, αλλά είναι από τις σημαντικότερες πηγές αντιοξειδωτικών ουσιών για τον ανθρώπινο οργανισμό.

• Ο ελληνικός καφές από μόνος του δεν έχει θερμίδες. Η ζάχαρη που προστίθεται σε αυτόν, είναι εκείνη που μπορεί να αυξήσει το θερμιδικό περιεχόμενο του ροφήματος.

•Ο ελληνικός καφές, πίνεται «σκέτος», «με ολίγη», «πολλά βαρύς», «ναι και όχι», αλλά πάντα «μερακλίδικος»!

Πόπη Αθανασοπούλου

[email protected]