Ο Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, Γιώργος Μίλεσης, μας σερβίρει σόδα και ανθρακούχο νερό και μας εξηγεί τι ισχύει και τι όχι.

Κυκλοφορεί με πολλά ονόματα…
Το ανθρακούχο νερό προκύπτει με έγχυση διοξειδίου του άνθρακα σε νερό, υπό πίεση, οπότε παράγεται ένα διάφανο ποτό με φυσαλίδες, στο όποιο συνήθως προστίθεται αλάτι ως βελτιωτικό γεύσης. Ανάλογά του είναι τα sparkling water, club soda, soda water, seltzer water και fizzy water. Το φυσικό ανθρακούχο μεταλλικό νερό, ωστόσο, λαμβάνεται κατευθείαν από φυσική πηγή, περιέχει συνήθως μεταλλικά και θειούχα συστατικά και συχνά είναι από μόνο του αφρίζον. Αλλά και το tonic water είναι επίσης ένας τύπος ανθρακούχου νερού που περιλαμβάνει την (πολύ) πικρή κυανίνη, μαζί με ζάχαρη ή σιρόπι από φρουκτόζη καλαμποκιού.

Είναι άραγε όξινο σαν ποτό;
Το διοξείδιο του άνθρακα και το νερό αντιδρούν χημικά για να παράγουν καρβονικό οξύ, ένα ασθενές οξύ που φαίνεται ότι διεγείρει αισθητηριακά του κάλυκες της γλώσσας παρόμοια με τη μουστάρδα. Ως συνέπεια, προκαλείται ένα ελαφρύ αίσθημα καψίματος (1). Αν και το νερό έχει pH 3-4 (σ.σ. είναι ελαφρά όξινο), το ανθρακούχο νερό δεν δρα ως όξινο στο σώμα, καθώς τα νεφρά και οι πνεύμονες απομακρύνουν την περίσσεια διοξειδίου του άνθρακα. Αυτό διατηρεί το αίμα ελαφρά αλκαλικό (με pH 7.35-7.45) ανεξάρτητα με το τι τρώμε ή πίνουμε.

Μπορεί να επηρεάσει την πέψη;
Το ανθρακούχο νερό μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία  του πεπτικού συστήματος με αρκετούς τρόπους. Αφενός, φαίνεται ότι το ανθρακούχο νερό μπορεί στην πραγματικότητα να βελτιώσει την ικανότητα κατάποσης, τόσο σε νεαρά όσο και ηλικιωμένα άτομα, ειδικά όταν είναι παγωμένο (2,3). Αφετέρου, μπορεί να παρατείνει το χρόνο που νιώθουμε γεμάτοι από το φαγητό, σε σχέση με το απλό νερό. Κι αυτό επειδή μπορεί να βοηθήσει να παραμείνει το φαγητό περισσότερο στο πρώτο τμήμα του στομάχου, ώστε να διεγείρεται το αίσθημα πληρότητας (4). Σε μια ελεγχόμενη μελέτη με 19 υγιείς νεαρές γυναίκες, τα score πληρότητας ήταν μεγαλύτερα μετά από ένα ποτήρι ανθρακούχο νερό, σε σύγκριση με απλό νερό (5). Ίσως πάλι, μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση δυσκοιλιότητας. Σε μια μελέτη διάρκειας 2 εβδομάδων σε 40 ηλικιωμένους που είχαν υποστεί έμφραγμα, η μέση κινητικότητα του εντέρου σχεδόν διπλασιάστηκε στην ομάδα που κατανάλωνε ανθρακούχο νερό, σε αντίθεση με όσους έπαιρναν νερό της βρύσης. Οι συμμετέχοντες ανέφεραν και μείωση των συμπτωμάτων της τάξης του 58% (6).

Μπορεί να λειτουργήσει ως… χωνευτικό;
Επιπρόσθετα, υπάρχουν δεδομένα ότι το ανθρακούχο νερό μπορεί να βελτιώσει κι άλλα συμπτώματα δυσπεψίας, όπως  ο στομαχικός πόνος. Μια ελεγχόμενη μελέτη εξέτασε 21 ασθενείς με χρόνιες δυσπεπτικές ενοχλήσεις. Μετά από 15 μέρες, όσοι έπιναν ανθρακούχο νερό βίωσαν σημαντική βελτίωση των δυσπεπτικών συμπτωμάτων, της δυσκοιλιότητας και της κένωσης της χοληδόχου κύστης (7). Οι ερευνητές δεν εξήγησαν όμως  το πώς συμβαίνει κάτι τέτοιο.

Τι συμβαίνει όμως με τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση;
Αποδεικνύεται ότι τα ανθρακούχα ποτά δεν προκαλούν άμεσα ζημιά στον οισοφάγο. Ναι μεν, η κατανάλωσή τους προκαλεί μια μικρή μείωση του ενδοοισοφαγικού pH  –αλλά είναι μικρή σε χρονική διάρκεια– και μπορεί να επιφέρουν μείωση της πίεσης της βασικής πίεσης του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα, ωστόσο, η ανασκόπηση της επιστημονικής βιβλιογραφίας δεν φαίνεται να υποστηρίζει μια συσχέτιση τους με συμπτώματα παλινδρόμησης. Ακόμα και η θεωρητική συσχέτιση των ανθρακούχων ποτών με επιπλοκές παλινδρόμησης και οισοφαγικού καρκίνου, δεν επιβεβαιώνεται (8).

Επηρεάζει μήπως την οστική υγεία;
Σε μια μελέτη, έφηβα κορίτσια που κατανάλωναν ανθρακούχα ποτά βρέθηκε ότι είχαν χαμηλότερη οστική πυκνότητα. Κάτι που αποδόθηκε στην αντικατάσταση του γάλακτος στη διατροφή τους από αναψυκτικά, με συνέπεια την ανεπαρκή πρόσληψη ασβεστίου (9). Αφετέρου, μια ελεγχόμενη μελέτη σε 18 μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες έδειξε ότι η κατανάλωση 1 λίτρου ανθρακούχου νερού εμπλουτισμένου με νάτριο για 8 εβδομάδες, είχε ως αποτέλεσμα βελτιωμένη συγκράτηση ασβεστίου και απουσία αρνητικών επιπτώσεων στην οστική υγεία, σε σύγκριση με το απλό μεταλλικό νερό (10).

Έχει και καρδιοπροστατευτική δράση;
Στο πλαίσιο της προηγούμενης μελέτης, οι ερευνητές μέτρησαν και δείκτες καρδιαγγειακής υγείας. Φάνηκε λοιπόν ότι όσες κατανάλωναν ανθρακούχο νερό εμπλουτισμένο με νάτριο μείωσαν την LDL (κακή) χοληστερόλη, το σάκχαρο του αίματος και τους δείκτες φλεγμονής, ενώ αύξησαν την HDL (καλή χοληστερόλη). Επιπλέον, ο εκτιμώμενος κίνδυνος για καρδιαγγειακή νόσο εντός δεκαετίας ήταν 35% μικρότερος με το ανθρακούχο νερό (11). Βέβαια, απαιτείται περαιτέρω έρευνα προκειμένου να βγει ασφαλές συμπέρασμα.

Αλήθεια, «χαλάει» τα δόντια;
Τέλος, ένας από τις μεγαλύτερους προβληματισμούς αναφορικά με το ανθρακούχο νερό είναι η επίδρασή του στο σμάλτο των δοντιών. Αν και τα ερευνητικά δεδομένα σε αυτό το θέμα είναι λίγα, υπάρχει μια μελέτη που υποδεικνύει ότι το ανθρακούχο νερό μπορεί να φθείρει το σμάλτο ελάχιστα περισσότερο από το μεταλλικό νερό, αλλά 100 φορές λιγότερο από ένα ζαχαρούχο ποτό (12). Μια ανασκόπηση βιβλιογραφίας επισήμανε μάλιστα ότι ο συνδυασμός ανθρακικού και ζάχαρης είναι αυτός που αποτελεί μεγαλύτερο κίνδυνο για την οδοντική υγεία, όχι το ανθρακούχο νερό από μόνο του (6).

Αντί νερού;
Επί του παρόντος λοιπόν, δεν έχουμε στοιχεία ότι το ανθρακούχο νερό είναι επιβλαβές, αφού δεν επηρεάζει ούτε την οστική αλλά ούτε και την οδοντική υγεία. Αντίθετα, μπορεί να βοηθήσει σε δυσπεψία και προβλήματα πεπτικού, να βελτιώσει την ικανότητα κατάποσης και τα συμπτώματα δυσκοιλιότητας. Αφετέρου, μιας και ζεσταίνει πλέον αρκετά, είναι και ένας ευχάριστος τρόπος να αυξήσουμε την πρόσληψη νερού –που τόσο έχουμε ανάγκη– ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες.

Γιώργος Μίλεσης
Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος
www.milessis.gr
[email protected]
FB page: milessisgeorge

References

1.Dessirier JM, Simons CT, Carstens MI, O’Mahony M, Carstens E. Psychophysical and neurobiological evidence that the oral sensation elicited by carbonated water is of chemogenic origin. Chem Senses. 2000 Jun; 25(3):277-84.

2.Morishita M, Mori S, Yamagami S, Mizutani M. Effect of carbonated beverages on pharyngeal swallowing in young individuals and elderly inpatients. Dysphagia. 2014 Apr; 29(2):213-22.

3.Michou E, Mastan A, Ahmed S, Mistry S, Hamdy S. Examining the role of carbonation and temperature on water swallowing performance: a swallowing reaction-time study. Chem Senses. 2012 Nov; 37(9):799-807.

4.Pouderoux P, Friedman N, Shirazi P, Ringelstein JG, Keshavarzian A. Effect of carbonated water on gastric emptying and intragastric meal distribution. Dig Dis Sci. 1997 Jan; 42(1):34-9.

5.Wakisaka S, Nagai H, Mura E, Matsumoto T, Moritani T, Nagai N. The effects of carbonated water upon gastric and cardiac activities and fullness in healthy young women. J Nutr Sci Vitaminol (Tokyo). 2012; 58(5):333-8.

6.Mun JH, Jun SS. [Effects of carbonated water intake on constipation in elderly patients following a cerebrovascular accident]. J Korean Acad Nurs. 2011 Apr; 41(2):269-75.

7.Cuomo R, Grasso R, Sarnelli G, Capuano G, Nicolai E, Nardone G, Pomponi D, Budillon G, Ierardi E. Effects of carbonated water on functional dyspepsia and constipation. Eur J Gastroenterol Hepatol. 2002 Sep; 14(9):991-9.

8.Johnson T, Gerson L , et al. Systematic review: the effects of carbonated beverages on gastro‐oesophageal reflux disease. Alimentary Pharmacology & Therapeutics 2010; 31: 607-14.

9.Wyshak G. Teenaged Girls, Carbonated Beverage Consumption, and Bone Fractures. Arch Pediatr Adolesc Med. 2000; 154(6):610–13.

10.Schoppen S, Pérez-Granados AM, Carbajal A, de la Piedra C, Pilar Vaquero M. Bone remodelling is not affected by consumption of a sodium-rich carbonated mineral water in healthy postmenopausal women. Br J Nutr. 2005 Mar; 93(3):339-44.

11.Schoppen S, Pérez-Granados AM, Carbajal A, Oubiña P, Sánchez-Muniz FJ, Gómez-Gerique JA, Vaquero MP. A sodium-rich carbonated mineral water reduces cardiovascular risk in postmenopausal women. J Nutr. 2004 May; 134(5):1058-63.

12.Parry J, Shaw L, Arnaud MJ, Smith AJ. Investigation of mineral waters and soft drinks in relation to dental erosion. J Oral Rehabil. 2001 Aug; 28(8):766-72.

13.Cheng R, Yang H, Shao M, Hu T, Zhou X. Dental erosion and severe tooth decay related to soft drinks: a case report and literature review. Journal of Zhejiang University Science B. 2009; 10(5):395-399.