Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση είναι μια ασθένεια που ταλαιπωρεί εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Οι καούρες, το σφίξιμο στο στομάχι και δεκάδες άλλα συμπτώματα που βασανίζουν τους ασθενείς σε καθημερινή βάση απαιτούν άμεση αντιμετώπιση με τη βοήθεια φαρμακευτικής αγωγής.

Ως γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση ορίζεται η παλινδρόμηση γαστρικού περιεχομένου στον οισοφάγο που έχει ως αποτέλεσμα την πρόκληση οισοφαγίτιδας. Χαρακτηρίζεται ως νόσος όταν γίνεται η αιτία βλαβών στον οισοφάγο ή επηρεάζει την ποιότητα ζωής, με δύο ή περισσότερα επεισόδια οπισθοστερνικού καύσου εβδομαδιαίως.

Είναι η δεύτερη συνηθέστερη νόσος του πεπτικού μας συστήματος μετά το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου. Υπάρχει σχεδόν ίση αναλογία όσον αφορά την προσβολή ανδρών και γυναικών. Υπάρχουν ενδείξεις ότι το κάπνισμα και η παχυσαρκία οδηγούν σε παρόξυνση των συμπτωμάτων.

Στη συμβολή μεταξύ οισοφάγου με το στομάχι μας υπάρχει ένας μυϊκός σφιγκτήρας (κατώτερος οισοφαγικός σφιγκτήρας), ο οποίος επιτρέπει τη διέλευση τροφής από τον οισοφάγο στο στομάχι αλλά παρεμποδίζει την παλινδρόμηση της τροφής από το στομάχι στον οισοφάγο. Αυτός ο μηχανισμός δεν λειτουργεί στην ΓΟΠ με αποτέλεσμα να επιστρέφει γαστρικό περιεχόμενο και να δημιουργεί τα παρακάτω συμπτώματα.

Συμπτώματα

Το πιο συχνό και χαρακτηριστικό σύμπτωμα της ΓΟΠ είναι ο οπισθοστερνικός καύσος. Περιγράφεται από τους ασθενείς ως καυστικό άλγος ή αίσθημα δυσφορίας πίσω από το στέρνο, που εμφανίζεται συνήθως μισή ώρα μετά τα γεύματα, ιδίως αν επακολουθήσει άσκηση, σκύψιμο ή κατάκλιση.

Το καυστικό αυτό άλγος μπορεί να είναι ελαφρύ ή πολύ έντονο και συχνά συνοδεύεται με επιστροφή όξινου γαστρικού περιεχομένου στο στόμα. Σε μικρή ομάδα ασθενών υπάρχει θωρακικός πόνος, ο οποίος μπορεί να μιμηθεί τον πόνο του εμφράγματος και συχνά δημιουργεί σύγχυση και άγχος όχι μόνο στους ασθενείς αλλά και στον γιατρό που καλείται να το διαγνώσει. Μερικές φορές η παλινδρόμηση μπορεί να προκαλέσει αίσθηση κόμπου στο λαιμό, βήχα, αλλοίωση της φωνής (βράγχος φωνής), λαρυγγίτιδα.

Η εξέταση που θέτει τη διάγνωση είναι η ενδοσκόπηση του ανωτέρου πεπτικού συστήματος (γαστροσκόπηση). Τα συμπτώματα της ΓΟΠ είναι τόσο συχνά που είναι αδύνατον αλλά και άστοχο να υποβάλλεται ο κάθε ασθενής σε μια τόσο δυσάρεστη και άβολη εξέταση όπως είναι η γαστροσκόπηση.

Αν τα συμπτώματα είναι καθημερινά και μακροχρόνια τόσο ώστε να επηρεάζουν την ποιότητα ζωής, προτείνεται η γαστροσκόπηση όχι μόνο για να διαγνωστεί η νόσος αλλά και να διαπιστωθεί το μέγεθος των διαβρώσεων στον οισοφάγο.

Στις δυτικές κοινωνίες τα συμπτώματα της ΓΟΠ παρουσιάζονται στο 1/3 του γενικού πληθυσμού. Στους ασθενείς όμως που υποβλήθηκαν σε γαστροσκόπηση μόνο στο 1/3 βρέθηκαν ορατές βλάβες στον οισοφάγο τους και είναι σοβαρότερες σε ασθενείς ηλικίας>50 ετών.

Πρόληψη-τρόποι αντιμετώπισης

Οι στόχοι θεραπείας της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης είναι η υποχώρηση των συμπτωμάτων. Υπάρχουν μη φαρμακευτικά μέσα όπως η αλλαγή τρόπου ζωής η οποία είναι πολύ σημαντική για την αποφυγή της παλινδρόμησης. Τέτοια μέτρα είναι τα εξής:

• Κατανάλωση μικρών και συχνών γευμάτων

• Αποφυγή κατάκλισης μετά το γεύμα για 2-3 ώρες

• Αποφυγή γευμάτων αργά το βράδυ

• Αποφυγή κάποιων τροφών όπως: τηγανήτά, λιπαρά γεύματα, χυμοί φρούτων (πορτοκάλι, κίτρο, λεμόνι), καρυκεύματα, σιροπιαστά γλυκά, σοκολάτα, μέντα, δυόσμος, σκόρδο, κρεμμύδι.

• Μείωση κατανάλωσης καφέ, τσαγιού, αεριούχων και αλκοολούχων ποτών (κυρίως μπύρας). Μετά τα γεύματα να γίνεται χρήση μαστίχας με σκοπό την διέγερση και την κατάποση σιέλου που δρα προστατευτικά.

• Καταπολέμηση της παχυσαρκίας

• Ανύψωση της κεφαλής από την κλίνη κατά 20 cm

• Αποφυγή στενών ενδυμάτων, σφικτών ζωνών

• Αποφυγή επικύψεων και ανύψωση βαρέων αντικειμένων

• Διακοπή καπνίσματος (αυτό είναι και το πιο δύσκολο για πολλούς)

• Αποφυγή ασπιρίνης.

Η φαρμακευτική αντιμετώπιση για τα ήπια συμπτώματα της ΓΟΠ είναι η λήψη ρανιτιδίνης ( Zantac 150 mg, Lumaren 150 mg κ.ο.κ.) έως και 2 φορές την ημέρα. Αν τα συμπτώματα είναι πιο έντονα και μεγαλύτερης διάρκειας γίνεται θεραπεία με ομεπραζόλη ή ραμπεπραζόλη ( Penrazol 20 mg, Losec 20 mg, Pariet 20 mg κ.ο.κ. ), παντοπραζόλη ( Zurcazol 40 mg κ.ο.κ. ). Η θεραπεία απαιτεί 4-8 εβδομάδες και η λήψη αυτών των φαρμάκων να είναι πάντα πρωί, 15 λεπτά πριν το πρωινό.

Ασθενείς που η γαστροσκόπηση έδειξε οισοφαγίτιδα χρειάζονται διπλή δόση φαρμάκου τις πρώτες 4 εβδομάδες ( πρωί – βράδυ ) ενώ μετά συνεχίζουν για άλλες 4 εβδομάδες μόνο με την πρωινή δόση. Πολλές φορές η ΓΟΠ μπορεί να υποτροπιάσει οπότε η χορήγηση εξατομικεύεται για μακρύ χρονικό διάστημα αναλόγως την ποιότητα και τη διάρκεια των συμπτωμάτων.

Από το Νικόλαο Καλαϊτζόγλου, Γενικό Οικογενειακό Ιατρό και επιστημονικό συνεργάτη του www.iator.gr .