Ο Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος Γιώργος Μίλεσης μας εξηγεί πώς η καθημερινότητα και οι υποχρεώσεις μπορεί να επηρεάζουν τη ζυγαριά.

Παιδιά, σπίτι ή δουλειά; Τι προέχει και τι να προλάβει κανείς να εξυπηρετήσει πρώτα (ή καλύτερα); Κι αν καταπιανόμαστε με όλα ταυτόχρονα, είναι δυνατόν να μην κάνουμε λάθη; Γι’ αυτό άλλωστε, φαίνεται ότι η αυξανόμενη πίεση λειτουργεί, εν τέλει, εναντίον μας.

Φαίνεται ότι η έντονη πίεση στον εργασιακό χώρο προδιαθέτει την αύξηση του σωματικού βάρους, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα από το Πανεπιστήμιο του Gothenburg (1). Περισσότερο επηρεάζονται οι γυναίκες, ανεξαρτήτως από το μορφωτικό επίπεδο, όπως προκύπτει από τα αποτελέσματα.

Η μελέτη, που βασίστηκε σε δείγμα 3.872 ατόμων από τη Σουηδία, ήταν μέρος του Västerbotten Intervention Program και δημοσιεύθηκε στο περιοδικό International Archives of Occupational and Environmental Health.

Οι άντρες και γυναίκες του προγράμματος εξετάσθηκαν σε 3 περιπτώσεις, κατά τη διάρκεια 20 ετών, για αλλαγές στο σωματικό βάρος και απαιτήσεις/έλεγχο στον εργασιακό χώρο. Η παρακολούθηση έγινε είτε για την περίοδο 30-50 ετών, είτε 40-60 ετών.

Απαιτήσεις και ελευθερία κινήσεων
Για να εκτιμηθεί το επίπεδο των εργασιακών απαιτήσεων, ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να περιγράψουν το ρυθμό δουλειάς τους, τις ψυχολογικές πιέσεις, κατά πόσο είχαν το χρόνο να εκπληρώσουν τα καθήκοντά τους και κατά πόσο οι απαιτήσεις ήταν κάποιες φορές αντιφατικές. Αφετέρου, οι ερωτήσεις για τον εργασιακό έλεγχο αφορούσαν το πόσο συχνά μάθαιναν κάτι καινούριο, κατά πόσο η εργασία τους απαιτούσε φαντασία ή εξειδικευμένες ικανότητες και το αν είχαν τη δυνατότητα να επιλέξουν τι και πώς θα το κάνουν.

 Όταν «πνιγόμαστε» τρώμε κάτι παραπάνω
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι όσοι δεν είχαν ιδιαίτερο έλεγχο (σ.σ. ελευθερία) της δουλειάς τους, αύξαναν συχνά το βάρος τους, περίπου κατά 10% ή περισσότερο, στη διάρκεια της μελέτης. Κάτι που φαίνεται πως επηρέασε πολύ περισσότερο τις γυναίκες, σε σχέση με τους άνδρες.

Αφετέρου, η μακροχρόνια έκθεση σε εργασιακή πίεση επηρέασε μόνο τις γυναίκες, καθώς περισσότερες από τις μισές βίωσαν σημαντική αύξηση βάρους σε αυτό το χρονικό διάστημα. Μάλιστα, η αύξηση βάρους αυτή ήταν μεγαλύτερη κατά 20%, συγκριτικά με τις γυναίκες χωρίς ιδιαίτερες εργασιακές απαιτήσεις.

 Σπίτι, δουλειά και παιδιά
Ο λόγος που εμφανίζεται μια τόσο έντονη διαφορά ανάμεσα στα δυο φύλα δεν είναι ξεκάθαρος, αλλά μια πρώτη υπόθεση αφορά (συνδυαστικά με την εργασία) τις μεγαλύτερες ευθύνες της γυναίκας στο σπίτι. Πολλές φορές, γίνεται πολύ δύσκολο να βρουν χρόνο να ασκηθούν και να κάνουν μια πιο υγιεινή ζωή. Παρ’ όλ’ αυτά, η συσχέτιση εργασιακής πίεσης και αύξησης βάρους δεν επηρεάστηκε από το επίπεδο μόρφωσης, την ποιότητα της διατροφής ή άλλους παράγοντες που αφορούν τον τρόπο ζωής.

Όταν το στρες πυροδοτεί την αναζήτηση φαγητού
Αυτό, ωστόσο, που θα είχε ενδιαφέρον θα ήταν να μπορούσαμε να διαχωρίσουμε από αυτό δείγμα τους ανθρώπους που είναι πιο επιρρεπείς στις συνέπειες του στρες και στην αναζήτηση φαγητού ελέω κούρασης/συναισθήματος. Να σημειωθεί ότι το στρες μειώνει την όρεξη βραχυπρόθεσμα, καθώς το νευρικό σύστημα στέλνει μηνύματα στα επινεφρίδια για να παράγουν επινεφρίνη (σ.σ. αδρεναλίνη). Αν όμως το stress επιμένει, τα επινεφρίδια παράγουν κορτιζόλη, η οποία αυξάνει την όρεξη και την αναζήτηση τροφής (2).

Η κορτιζόλη… ψαχουλεύει στα ντουλάπια
Ίσως εκεί να βρίσκεται και το κλειδί της υπόθεσης: το πόσο κορτιζόλη παράγεται σε απάντηση στο στρες καθορίζει και τη διατροφική συμπεριφορά μεταξύ άλλων. Κάτι που επιβεβαιώνεται και από βρετανική μελέτη, που υποστηρίζει ότι όσοι παράγουν περισσότερη κορτιζόλη υπό συνθήκες στρες είναι πιο πιθανό να αναζητήσουν φαγητό/γλυκό, σε σύγκριση όσους δεν αυξάνουν σε σημαντικό βαθμό την έκκρισή της (3).

Μόνο οι γυναίκες;
Μάλιστα, φαίνεται ότι οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να στραφούν στο φαγητό για ανακούφιση, σε αντίθεση με τους άνδρες που προτιμούν το τσιγάρο και το αλκοόλ. Μια φιλανδική μελέτη σε 5.000 άνδρες και γυναίκες, έδειξε ότι η παχυσαρκία συσχετίζεται με φαγητό πυροδοτούμενο από άγχος στις γυναίκες, όχι όμως στους άνδρες (4). Αν σ’ αυτή τη διαπίστωση συνυπολογίσουμε την κούραση από το σπίτι (και τα παιδιά), την πίεση/ανελευθερία στη δουλειά και την έλλειψη προσωπικού χρόνου, είναι λογικό η καθημερινότητα πλέον να βασανίζει περισσότερο τη σύγχρονη γυναίκα.

Γιώργος Μίλεσης MSc Κλινικός Διαιτολόγος
[email protected]
www.milessis.gr 
FB page: milessisgeorge

References

Klingberg S, Mehlig K, Johansson I, Lindahl B, Winkvist A, and L Lissner. Occupational stress is associated with major long-term weight gain in a Swedish population-based cohort. International Archives of Occupational and Environmental Health, 2018; DOI: 10.1007/s00420-018-1392-6.

Harvard Mental Health Letter. Why stress causes people to overeat? Available at: https://www.health.harvard.edu/staying-healthy/why-stress-causes-people-to-overeat

Newman E, O’Connor DB, and M Conner. Daily hassles and eating behaviour: The role of cortisol reactivity status. Psychoneuroendocrinology 2007; 32(2): 125-32

Laitinen J, Ek E, and U Sovio. Stress-Related Eating and Drinking Behavior and Body Mass Index and Predictors of This Behavior. Preventive Medicine 2002; 34(1): 29-39