Ο όρος καρκίνος του παχέος εντέρου περιλαμβάνει τον καρκίνο στο κόλον, το κατώτερο τμήμα του πεπτικού συστήματος αλλά και στο ορθό, το τελικό άκρο του παχέος εντέρου.

Οι περισσότερες περιπτώσεις καρκίνου του παχέος εντέρου αρχίζουν ως μικρές, καλοήθεις συστάδες των κυττάρων που ονομάζονται πολυποδίαση, δηλαδή πολλοί πολύποδες (μικροί όγκοι που προεξέχουν στο εσωτερικό τμήμα του παχέος εντέρου).

Με τον καιρό ορισμένες από αυτές τις πολυδιάσεις εξελίσσονται σε καρκίνο του παχέος εντέρου. Για τον λόγο αυτό, οι γιατροί συνιστούν τακτικές εξετάσεις προσυμπτωματικού ελέγχου για να βοηθήσουν στην πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα του καρκίνου του παχέος εντέρου περιλαμβάνουν:

• Μια αλλαγή στις συνήθειες του εντέρου, συμπεριλαμβανομένων της διάρροιας ή δυσκοιλιότητας ή ακόμη και μια αλλαγή στη συνοχή των κοπράνων.

• Αιμορραγία από το ορθό ή αίμα στα κόπρανα.

• Συνεχής κοιλιακή δυσφορία, όπως κράμπες, αέρια ή πόνο.

• Μια αίσθηση ότι το έντερο δεν αδειάζει εντελώς.

• Αδυναμία ή κόπωση.

• Ανεξήγητη απώλεια βάρους.

Πολλοί άνθρωποι με καρκίνο του παχέος εντέρου ωστόσο, δε βιώνουν κανένα σύμπτωμα στα πρώιμα στάδια της νόσου. Όταν τα συμπτώματα εμφανίζονται, ενδεχομένως να διαφέρουν, ανάλογα με το μέγεθος και τη θέση του καρκίνου στο παχύ έντερο.

Αιτίες

Στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν είναι σαφές τι προκαλεί τον καρκίνο του παχέος εντέρου. Οι γιατροί γνωρίζουν ότι η συγκεκριμένη μορφή καρκίνου εμφανίζεται όταν τα υγιή κύτταρα του παχέος εντέρου μεταβληθούν.

Τα υγιή κύτταρα αναπτύσσονται και διαιρούνται με μεθοδευμένο τρόπο για διατηρηθεί η σωστή λειτουργία του οργανισμού. Αλλά όταν ένα κύτταρο έχει υποστεί βλάβη και καθίσταται καρκινικό, τα υπόλοιπα κύτταρα συνεχίζουν να διαιρούνται. Αυτά τα καρκινικά κύτταρα μπορεί να εισβάλουν και να καταστρέψουν τον παρακείμενο φυσιολογικό ιστό. Επιπλέον, τα καρκινικά κύτταρα μπορούν να ταξιδέψουν σε άλλα μέρη του σώματος, δημιουργώντας τις γνωστές μεταστάσεις.

Προκαρκινικές νεοπλασίες του παχέος εντέρου

Ο καρκίνος του παχέος εντέρου συνήθως ξεκινά ως συστάδες των προκαρκινικών κυττάρων (πολύποδες) στο εσωτερικό τοίχωμα του παχέος εντέρου. Οι πολύποδες μπορεί να εμφανιστούν σε σχήμα μανιταριού ή μπορούν να είναι επίπεδοι ή ως εσοχές στο τοίχωμα του παχέος εντέρου.

Η αφαίρεσή τους, πριν εξελιχθούν σε καρκινικά «κύτταρα» μπορεί να αποτρέψει τον καρκίνο του παχέος εντέρου, ωστόσο σε περίπτώσεις όπου υπάρχουν κληρονομικές μεταλλάξεις γονιδίων, ο κίνδυνος αυξάνεται. Βέβαια, αυτές οι κληρονομικές μεταλλάξεις συνδέονται με ένα μόλις μικρό ποσοστό των περιπτώσεων της συγκεκριμένης μορφής καρκίνου.

Οι πιο κοινές μορφές κληρονομικού συνδρόμου καρκίνου του παχέος εντέρου είναι:

• Η οικογενής αδενωματώδης πολυποδίαση (FAP). Πρόκειται για μια σπάνια διαταραχή που προκαλεί την ανάπτυξη χιλιάδων πολυπόδων στα τοιχώματα του παχέος εντέρου και του ορθού. Οι άνθρωποι με ακατέργαστα FAP έχουν σημαντικά αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του παχέος εντέρου πριν την ηλικία των 40.

• Το σύνδρομο Lynch (HNPCCC): Αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο του παχέος εντέρου, του ενδομητρίου, άλλων καρκίνων του πεπτικού και των ωοθηκών. Οι άνθρωποι με HNPCC έχουν την τάση να αναπτύσσουν καρκίνο του παχέος εντέρου πριν από την ηλικία των 50 ετών.

Τα δύο προαναφερόμενα κληρονομικά σύνδρομα και άλλες πιο σπάνιες μορφές που υπόκεινται στην κληρονομικότητα, μπορούν να ανιχνευθούν μέσω γενετικού ελέγχου. Εάν ανησυχείτε για την ιστορία της οικογένειάς σας από καρκίνο του παχέος εντέρου, μιλήστε με το γιατρό σας σχετικά με το αν το οικογενειακό ιστορικό σας κατατάσσει στην ομάδα υψηλού κινδύνου.

Παράγοντες κινδύνου

Οι παράγοντες που μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου περιλαμβάνουν:

• Ηλικία. Η μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων που διαγιγνώσκονται με καρκίνο του παχέος εντέρου είναι άνω των 50 ετών. Ο καρκίνος του παχέος εντέρου μπορεί να εμφανιστεί ωστόσο και σε νεότερους ανθρώπους, αλλά αυτό δε συμβαίνει συχνά.

• Η φυλή.Οι Αφρο-Αμερικανοί έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου από ό, τι άτομα που ανήκουν σε άλλες φυλές.

• Προϊστορία. Μια προηγούμενη ιστορία με καρκίνο του παχέος εντέρου ή πολύποδες, αυξάνουν τις πιθανότητες επανεμφάνισης του καρκίνου στο μέλλον.

• Φλεγμονώδεις εντερικές συνθήκες. Οι χρόνιες φλεγμονώδεις παθήσεις του παχέος εντέρου, όπως η ελκώδης κολίτιδα και η νόσος του Crohn.

• Κληρονομικά σύνδρομα του παχέος εντέρου. Τα γενετικά σύνδρομα που πέρασαν από γενιά σε γενιά στην οικογένειάς, μπορεί να αυξήσουν επίσης τις πιθανότητες εμφάνισης του καρκίνου του παχέος εντέρου. Αυτά τα σύνδρομα (όπως προαναφέρθηκαν) περιλαμβάνουν την οικογενή αδενωματώδη πολυποδίαση και το σύνδρομο του Lynch.

• Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου και των πολυπόδων του παχέος εντέρου. Έχετε περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξετε καρκίνο του παχέος εντέρου, αν έχετε έναν γονέα, αδελφό ή παιδί με την ασθένεια. Εάν περισσότερα από ένα μέλος της οικογένειας πάσχει από καρκίνο του παχέος εντέρου ή του καρκίνου του ορθού, ο κίνδυνος είναι ακόμα μεγαλύτερος. Ωστόσο, οι καρκίνοι εντός της ίδιας οικογένειας μπορεί να μην οφείλονται σε κληρονομικά αίτια αλλά να προκύψουν από κοινούς παράγοντες, που περιλαμβάνουν ένα καρκινογόνο περιβάλλον, διατροφή ή τρόπο ζωής.

• Χαμηλή σε φυτικές ίνες και υψηλή σε λιπαρά διατροφή. Ο καρκίνος του παχέος εντέρου και ο καρκίνος του ορθού μπορεί να σχετίζεται με μια δίαιτα χαμηλή σε φυτικές ίνες και υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά και θερμίδες. Η έρευνα στον τομέα αυτό είχαν ανάμεικτα αποτελέσματα. Μερικές μελέτες για παράδειγμα, έχουν δείξει αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου σε άτομα που καταναλώνουν δίαιτες με υψηλή περιεκτικότητα σε κόκκινο κρέας.

• Ο καθιστικός τρόπος ζωής. Αν είστε ανενεργός, έχετε περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξετε καρκίνο του παχέος εντέρου. Αντίθετα, η τακτική σωματική δραστηριότητα μπορεί να έχει ακόμη και «αντικαρκινική» δράση.

• Διαβήτης. Οι άνθρωποι με διαβήτη και αντίσταση στην ινσουλίνη μπορεί να έχουν αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου.

• Παχυσαρκία. Οι άνθρωποι που είναι παχύσαρκοι έχουν όχι μόνο περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν τη νόσο αλλά και να πεθάνουν από καρκίνο του παχέος εντέρου σε σύγκριση με άτομα που θεωρείται ότι διατηρούν ένα φυσιολογικό βάρος.

• Το κάπνισμα και το αλκοόλ.

• Ακτινοθεραπεία για τον καρκίνο. Η θεραπεία με ακτινοβολία που κατευθύνεται στην κοιλιακή χώρα για τη θεραπεία προηγούμενων καρκίνων, είναι επίσης ένας επίφοβος παράγοντας για ανάπτυξη καρκίνου του παχέος εντέρου.

Πρόληψη

Η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία. Έτσι και στην περίπτωση του καρκίνου του παχέος εντέρου, υπάρχουν διάφορες επιλογές, η καθεμία με τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά της. Συζητήστε με το γιατρό σας και αποφασίστε μαζί ποιες εξετάσεις απαιτούνται στην περίπτωσή σας. Σε βασικές γραμμές ωστόσο, μπορείτε να ακολουθήσετε τις εξής κατευθύνσεις:

• Τρώτε ποικιλία από φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής αλέσεως, που περιέχουν βιταμίνες, ανόργανα άλατα, φυτικές ίνες και αντιοξειδωτικά, τα οποία μπορεί να παίξουν ένα ρόλο στην πρόληψη του καρκίνου.

• καταναλώστε αλκοόλ με μέτρο, αν όχι καθόλου. Αν επιλέξετε να καταναλώσετε αλκοόλ, περιορίστε την ποσότητά σε όχι περισσότερα από ένα ποτό την ημέρα για τις γυναίκες και δύο για τους άνδρες.

• Σταματήστε το κάπνισμα. Συζητήστε με το γιατρό σας σχετικά με τους τρόπους για να σταματήσετε το κάπνισμα.

• Άσκηση τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας. Προσπαθήστε να κάνετε τουλάχιστον 30 λεπτά άσκησης τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας. Ωστόσο, μιλήστε με το γιατρό σας πριν ξεκινήσετε οποιοδήποτε πρόγραμμα άσκησης.

• Διατηρήστε ένα υγιές βάρος. Εάν έχετε ένα υγιές βάρος, συνδυάστε μια σωστή διατροφή με καθημερινή άσκηση για να το διατηρήσετε. Αν χρειάζεται να χάσετε βάρος, ρωτήστε το γιατρό σας σχετικά με τους υγιείς τρόπους για να επιτύχετε το στόχο σας.

Πρόληψη για άτομα υψηλού κινδύνου

Ορισμένες θεραπείες, συμπεριλαμβανομένων των φαρμάκων και της χειρουργικής επέμβασης, ενδεχομένως να μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου. Ωστόσο, δεν είναι αρκετά τα αποδεικτικά στοιχεία, που συνιστούν τις συγκεκριμένες αγωγές για ανθρώπους που έχουν έναν μέσο κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου.

Εάν έχετε αυξημένο κίνδυνο συζητήστε πιθανές προληπτικές μεθόδους με τον γιατρό σας. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται:

• Ασπιρίνη. Ορισμένα στοιχεία συνδέουν τον μειωμένο κίνδυνο πολυπόδων και καρκίνου του παχέος εντέρου με την τακτική λήψη ασπιρίνης. Ωστόσο, μελέτες που αφορούν στη χαμηλή δόση ή τη βραχυπρόθεσμη χορήγηση ασπιρίνης δεν έχουν διαπιστώσει ότι αυτό αληθεύει.

Είναι πιθανό βέβαια η λήψη μεγάλων δόσεων ασπιρίνης ή για μεγάλο χρονικό διάστημα να μειώνει τον κίνδυνο. Αλλά να θυμάστε ότι η ασπιρίνη, όπως και οποιοδήποτε άλλο φάρμακο, επιφέρει έναν κίνδυνο παρενεργειών, όπως η γαστρεντερική αιμορραγία και τα έλκη. Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας πριν αποφασίσετε.

• Η σελεκοξίμπη (celecoxib) είναι ένα αντιφλεγμονώδες φάρμακο, το οποίο ανήκει σε μια κατηγορία φαρμάκων που ονομάζονται ειδικοί αναστολείς της C0X-2 και βοηθούν στην ανακούφιση του πόνου, του οιδήματος και του πυρετού, που προκαλούνται από την αρθρίτιδα.

Ορισμένα στοιχεία δείχνουν ότι τα συγκεκριμένα φάρμακα μπορεί να μειώσουν τον κίνδυνο των προκαρκινικών πολυπόδων στα άτομα που έχουν διαγνωστεί με αυτούς τους πολύποδες στο παρελθόν. Αλλά παράλληλα, τα σκευάσματα αυτά, ενέχουν τον κίνδυνο καρδιακών προβλημάτων, συμπεριλαμβανομένης της καρδιακής προσβολής.

• Χειρουργική επέμβαση. Σε σπάνιες περιπτώσεις κληρονομικών συνδρόμων, όπως η οικογενής πολυποδίαση ή η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου, όπως η ελκώδης κολίτιδα, ο γιατρός σας μπορεί να συστήσει την αφαίρεση ολόκληρου του παχέος εντέρου και του ορθού σας, προκειμένου να προληφθεί περαιτέρω εξέλιξη του καρκίνου.

Πότε πρέπει να δείτε έναν γιατρό

Εάν παρατηρήσετε οποιαδήποτε συμπτώματα του καρκίνου του παχέος εντέρου, όπως το αίμα στα κόπρανά σας ή μια επίμονη αλλαγή στις συνήθειες του εντέρου, κλείστε άμεσα ένα ραντεβού με το γιατρό σας.

Συζητήστε με το γιατρό σας σχετικά με το πότε θα πρέπει να αρχίσετε ειδικές εξετάσεις για τον καρκίνο του παχέος εντέρου, αν και οι ειδικοί αναφέρουν ότι πρέπει να γίνονται μετά την ηλικία των 50 ετών.

Στις εξετάσεις περιλαμβάνονται η αιμοσφαιρίνη κοπράνων (Mayer κοπράνων), όπου ελέγχεται αν υπάρχει αίμα στα κόπρανα (σε περίπτωση που το τεστ βγει θετικό θα χρειαστεί περαιτέρω έλεγχος), η κολονοσκόπηση, όπου ο ο γιατρός ελέγχει εσωτερικά ολόκληρο το παχύ έντερο μέχρι το τελικό τμήμα του λεπτού εντέρου (ειλεός) και ο βαριούχος υποκλυσμός, όπου έπειτα από τη χορήγηση κλύσματος, ακολουθεί η ακτινοσκόπηση του εντέρου.