Η εμμηνόπαυση είναι ο οριστικός τερματισμός της εμμήνου ρύσεως και της γονιμότητας, που ξεκινά 12 μήνες μετά την τελευταία περίοδο μιας γυναίκας.

Η εμμηνόπαυση μπορεί να συμβεί σε μία γυναίκα, όταν διανύει τη δεκαετία των 40 ή των 50 χρόνων, αν και στατιστικά ως μέσος όρος ηλικίας ορίζονται τα 51 χρόνια.

Η εμμηνόπαυση είναι μια φυσική βιολογική διαδικασία και σύμφωνα με τo Mayoclinic.com, αν και στην ουσία ολοκληρώνει την περίοδο γονιμότητας μιας γυναίκας, είναι ζωτικής σημασίας αυτή να παραμείνει υγιής και σεξουαλικά ενεργή. Ωστόσο η περίοδο της εμμηνόπαυσης μπορεί να διαρκέσει αρκετούς μήνες ή ακόμα και χρόνια ανά περίπτωση και παρουσιάζει αρκετά φυσικά και συναισθηματικά συμπτώματα, μεταξύ των οποίων η διαταραχή του ύπνου, οι εξάψεις, η μειωμένη ενέργεια, το άγχος, τα συναισθήματα της θλίψης και της απώλειας.

Μην διστάσετε να αναζητήσετε λύσεις για τα συμπτώματα που σας ενοχλούν, καθώς πλέον υπάρχουν διαθέσιμς πολλές και αποτελεσματικές θεραπείες.

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Στους μήνες ή έτη που μεσολαβούν έως την εμμηνόπαυση, μπορεί να αντιμετωπίσετε τα εξής συμπτώματα:

• Ανώμαλες περιόδους

• Κολπική ξηρότητα

• Εξάψεις

• Ιδρώτα

• Προβλήματα ύπνου

• Αλλαγές στη διάθεση

• Αύξηση του σωματικού βάρους και επιβράδυνση του μεταβολισμού

• Αραίωση των μαλλιών και ξηροδερμία

• Απώλεια της πληρότητας του μαστού

Είναι πιθανό, αλλά πολύ ασυνήθιστο, να έχετε περίοδο κάθε μήνα μέχρι την οριστικά τελική περίοδο σας. Πιο πιθανό, ωστόσο είναι να αντιμετωπίσετε κάποιες χρονικές «παρατυπίες» στις περιόδους σας.

Η παράκαμψη περιόδων κατά τη διάρκεια της περιεμμηνόπαυσης (η περίοδος πριν την τελευταία περίοδο) είναι συχνή και αναμενόμενη. Το πιο σύνηθες, είναι η έμμηνος ρύση να πραγματοποιείται κάθε δύο έως τέσσερις μήνες κατά τη διάρκεια της περιεμμηνόπαυσης, ιδίως ένα με δύο χρόνια πριν από την εμμηνόπαυση. Παρά τις ανώμαλες περιόδους, η εγκυμοσύνη ωστόσο είναι δυνατή.

Πότε πρέπει να δείτε ένα γιατρό;

Ξεκινώντας από την περίοδο της περιεμμηνόπαυσης, πρέπει να βάλετε στο πρόγραμά σας τις τακτικές επισκέψεις στον γιατρό σας για την προληπτική φροντίδα της υγείας σας. Η προληπτική ιατρική περίθαλψη συνιστάται ειδικά στην εμμηνόπαυση, με τις ορμονικές διακυμάνσεις που γνωρίζει ο οργανισμός μιας γυναίκας.

Οι εξετάσεις συνήθως περιλαμβάνουν κολονοσκόπηση, μαστογραφία, εξέταση των λιπιδίων, έλεγχο του θυρεοειδούς (εφόσον υπάρχει ιστορικό), του μαστού και πυελικό έλεγχο. Μιλήστε με τον γιατρό σας εάν έχετε αιμορραγία από τον κόλπο μετά την εμμηνόπαυση.

Αιτίες

Η εμμηνόπαυση μπορεί να προκύψει από:

• Φυσική μείωση των αναπαραγωγικών ορμονών. Καθώς πλησιάζετε στα 40, οι ωοθήκες σας παράγουν λιγότερα οιστρογόνα και προγεστερόνη, τις ορμόνες δηλαδή που ρυθμίζουν την έμμηνο ρύση, με αποτέλεσμα να μειώνεται η γονιμότητας σας. Στην δεκαετία των 40, η έμμηνος ρύση ενδέχεται να αλλάξει σημαντικά: μπορεί να διαρκεί περισσότερο ή λιγότερο, να είναι αραιή ή συχνή, μέχρι που τελικά οι ωοθήκες σας να σταματήσουν να παράγουν ωάρια.

• Υστερεκτομή. Η υστερεκτομή, στην οποία αφαιρείτε τη μήτρα σας, αλλά όχι τις ωοθήκες σας (μερική υστερεκτομή) συνήθως δεν προκαλεί εμμηνόπαυση. Αν και πλέον δεν έχετε περιόδους, οι ωοθήκες σας συνεχίζουν να έχουν ωάρια και παράγουν οιστρογόνα και προγεστερόνη. Αλλά στην περίπτωση της ολικής υστερεκτομής και αμφοτερόπλευρης ωοθηκεκτομής (δηλαδή τη χειρουργική επέμβαση που αφαιρεί τη μήτρα και τις ωοθήκες), «μπαίνετε» απευθείας σε εμμηνόπαυση, χωρίς καμία μεταβατική φάση.

Η περίοδός σας σταματά αμέσως και είναι πιθανό να έχετε εξάψεις και άλλα εμμηνοπαυσιακά συμπτώματα, τα οποία μπορεί να είναι σοβαρά, καθώς οι ορμονικές αλλαγές, συμβαίνουν απότομα και όχι κατά τη διάρκεια αρκετών ετών.

• Χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία. Αυτές οι θεραπείες του καρκίνου μπορούν να επάγουν την εμμηνόπαυση, να προκαλέσουν συμπτώματα όπως εξάψεις κατά τη διάρκεια ή λίγο μετά την πορεία της θεραπείας. Η διακοπή της εμμήνου ρύσεως (και της διαδικασίας γονιμότητας) δεν είναι πάντα μόνιμη μετά από χημειοθεραπεία.

• Πρωτοβάθμια ωοθηκική ανεπάρκεια. Περίπου το 1% των γυναικών βιώνουν την εμμηνόπαυση πριν από την ηλικία των 40 ετών (πρόωρη εμμηνόπαυση). Η εμμηνόπαυση μπορεί να προκύψει από την πρωτογενή ωοθηκική ανεπάρκεια, όταν δηλαδή οι ωοθήκες αδυνατούν να παράγουν φυσιολογικά επίπεδα των αναπαραγωγικών ορμονών, που προέρχονται από γενετικούς παράγοντες ή αυτοάνοση νόσο.

Ωστόσο συχνά η αιτία της πρόωρης εμμηνόπαυσης δεν μπορεί να εντοπιστεί. Για αυτές τις γυναίκες, συνήθως συνίσταται ορμονοθεραπεία τουλάχιστον μέχρι τη φυσική ηλικία της εμμηνόπαυσης, προκειμένου να προστατευτεί ο εγκέφαλος, η καρδιά και τα οστά τους.

Επιπλοκές

Μετά την εμμηνόπαυση, αυξάνεται ο κίνδυνος ορισμένων ιατρικών παθήσεων. Μεταξύ αυτών:

• Καρδιαγγειακές παθήσεις. Όταν μειώνονται τα επίπεδα των οιστρογόνων, αυξάνονται οι πιθανότητες για μία γυναίκα να εμφανίσει καρδιαγγειακές νόσους. Οι καρδιακές παθήσεις είναι η κύρια αιτία θανάτου στις γυναίκες, σε ποσοστά ίσα μάλιστα με τους άνδρες.

Γι αυτό είναι σημαντικό η γυναίκα να ακολουθεί τακτική άσκηση, να τρώει υγιεινά και να διατηρεί ένα φυσιολογικό βάρος. Ρωτήστε το γιατρό σας για συμβουλές σχετικά με το πώς να προστατεύσετε την καρδιά σας, πώς να μειώσετε τη χοληστερόλη σας ή την αρτηριακή πίεση, εάν είναι πάρα πολύ υψηλή.

• Οστεοπόρωση. Αυτή η κατάσταση κάνει τα οστά να γίνονται εύθραυστα και αδύναμα, οδηγώντας σε αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων. Κατά τα πρώτα χρόνια μετά την εμμηνόπαυση, μπορεί οι γυναίκες να χάνουν οστική πυκνότητα με γρήγορο ρυθμό, αυξάνοντας τον κίνδυνο της οστεοπόρωσης. Οι μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με οστεοπόρωση είναι ιδιαίτερα ευπαθείς σε κατάγματα των ισχίων, των καρπών και της σπονδυλικής τους στήλης.

• Ακράτεια ούρων. Δεδομένου ότι οι ιστοί του κόλπου και της ουρήθρας χάνουν την ελαστικότητά τους, ενδέχεται να αντιμετωπίσετε μία συχνή, ξαφνική, έντονη επιθυμία για ούρηση, που ακολουθείται από μια ακούσια απώλεια ούρων (επιτακτική ακράτεια) ή την απώλεια ούρων όταν βήχετε, γελάτε ή σηκώνετε αντικείμενα (στρεσογόνος ακράτεια). Επίσης, πολλές γυναίκες παρουσιάζουν αρκετά συχνά λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος.

• Σεξουαλική λειτουργία. Η κολπική ξηρότητα από μειωμένη παραγωγή υγρασίας και απώλεια της ελαστικότητας μπορεί να προκαλέσει δυσφορία και ελαφρά αιμορραγία κατά τη σεξουαλική επαφή. Επίσης, η μειωμένη αίσθηση μπορεί να περιορίσει την επιθυμία σας για σεξουαλική δραστηριότητα.

Πολλές γυναίκες επιλέγουν τη χρήση κολπικών λιπαντικών, ενώ σε περιπτώσεις που αυτό δεν είναι αρκετό, επωφελούνται από τη χρήση των τοπικών κολπικών θεραπειών με οιστρογόνα, που διατίθεται σε μορφή κρέμας, κολπικού δισκίου ή δακτυλίου.

• Αύξηση του βάρους. Πολλές γυναίκες αυξάνουν το σωματικό τους βάρος κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης αλλά και μετά από αυτήν, επειδή ο μεταβολισμός τους επιβραδύνεται.

Τρόπος ζωής και σπιτικές συνταγές

Ευτυχώς, πολλά από τα συμπτώματα που σχετίζονται με την εμμηνόπαυση είναι προσωρινά κα πλέον υπάρχουν διάφορες θεραπείες και λύσεις για την αντιμετώπισή τους.

• Εξάψεις. Καλό θα ήταν να φοράτε διάφορα «στρώματα» από ρούχα και όχι μόνο ένα μακρυμάνικο για παράδειγμα. Καταναλώνετε πολύ κρύο νερό και προσπαθήστε να παραμένετε σε δροσερά μέρη. Για πολλές γυναίκες, τα ζεστά ροφήματα, η καφεΐνη, τα πικάντικα τρόφιμα, το αλκοόλ, το άγχος και ο ζεστός καιρός μπορεί να επιδεινώνουν τις εξάψεις.

• Μείωση κολπικής δυσφορίας. Χρησιμοποιήστε κολπικά λιπαντικά με βάση το νερό ή ειδικές κρέμες, που φυσικά θα σας προτείνει ο γυναικολόγος σας. Επιλέξτε προϊόντα που δεν περιέχουν γλυκερίνη, γιατί μπορεί να προκαλέσει κάψιμο ή ερεθισμό. Μένοντας σεξουαλικά ενεργές βοηθάτε την αύξηση της ροής του αίματος στον κόλπο.

• Να κοιμάστε αρκετά. Αποφύγετε την καφεΐνη, η οποία μπορεί να διαταράξει τον ύπνο σας και την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ. Ασκηθείτε κατά τη διάρκεια της ημέρας αλλά όχι ακριβώς πριν τον ύπνο. Αν οι εξάψεις διαταράσσουν τον ύπνο σας, επικοινωνήστε με τον γιατρό σας για να βρείτε έναν τρόπο για τη διαχείρισή του, ώστε να απολαύσετε επαρκή ανάπαυση.

• Τεχνικές χαλάρωσης. Τεχνικές όπως η βαθιά αναπνοή, ο ρυθμός αναπνοής, το μασάζ και η προοδευτική μυϊκή χαλάρωση μπορούν να βοηθήσουν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης.

• Ενίσχυση πυελικής περιοχής. Οι ειδικές ασκήσεις των μυών της πυέλου, που ονομάζονται ασκήσεις Kegel, μπορούν να βελτιώσουν κάποιες μορφές ακράτειας ούρων.

• Τρώτε υγιεινά. Καλό θα ήταν να ακολουθείτε μια ισορροπημένη διατροφή που περιλαμβάνει μια ποικιλία από φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής αλέσεως και περιορίζει τα κορεσμένα λίπη, τα έλαια και τα σάκχαρα. Μιλήστε με τον γιατρό σας για την περίπτωση να χρειάζεστε συμπληρώματα ασβεστίου ή βιταμίνης D.

• Μη καπνίζετε. Το κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο των καρδιακών παθήσεων, του εγκεφαλικού επεισοδίου, της οστεοπόρωσης, του καρκίνου και αρκετών άλλων προβλημάτων υγείας. Μπορεί επίσης να αυξήσει τις εξάψεις και να προκαλέσει πρώιμη εμμηνόπαυση.

• Να ασκείστε τακτικά. Ακολουθήστε μία τακτική σωματική δραστηριότητα για να προστατευτείτε από τυχόν καρδιακές παθήσεις, διαβήτη, οστεοπόρωση και άλλες ιατρικές συνθήκες.