Μυωπία είναι η οφθαλμολογική διαθλαστική ανωμαλία και όχι πάθηση, σύμφωνα με τους ειδικούς, όπου ο «ασθενής» βλέπει καθαρά τα κοντινά αντικείμενα, αλλά θολά εκείνα που βρίσκονται πιο μακριά. Πρόκειται για μία πολύ συχνή κατάσταση, που ορισμένοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι είναι κληρονομική.

Η μυωπία προκύπτει όταν ο βολβός του ματιού είναι πολύ μεγάλος ή όταν ο κερατοειδής χιτώνας, το διαφανές κάλυμμα μπροστά από το μάτι δηλαδή, έχει μεγάλη καμπυλότητα. Ως αποτέλεσμα, το φως που εισέρχεται στο μάτι, δεν εστιάζεται σωστά κάνοντας τα μακρινά αντικείμενα να φαίνονται θολά.

Σε γενικές γραμμές, η μυωπία εμφανίζεται αρχικά σε παιδιά σχολικής ηλικίας, αλλά επειδή το μάτι συνεχίζει να μεγαλώνει, εξελίσσεται συνήθως μέχρι την ηλικία των 20 ετών.

Ωστόσο, η μυωπία μπορεί επίσης να αναπτυχθεί σε ενήλικες εξαιτίας του στρες (οπτικό στρες) ή προβλημάτων υγείας, όπως ο διαβήτης.

Τι προκαλεί τη μυωπία;

Η ακριβής αιτία της μυωπίας παραμένει άγνωστη αλλά κύριοι υπεύθυνοι θεωρούνται δύο βασικοί παράγοντες, η κληρονομικότητα και το λεγόμενο οπτικό στρες.

Οι πιθανότητες εμφάνισης μυωπίας αυξάνονται στην περίπτωση, που ένας ή και οι δύο γονείς έχουν μυωπία. Μάλιστα, υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι πολλοί άνθρωποι κληρονομούν τη μυωπία ή τουλάχιστον την τάση να αναπτύξουν μυωπία.

Αλλά ακόμα και αν η τάση να αναπτύξουν μυωπία είναι κληρονομική, η πραγματική ανάπτυξη της μπορεί να επηρεαστεί από το πώς ένα άτομο χρησιμοποιεί τα μάτια του. Το άτομο που δαπανά σημαντικό χρόνο ανάγνωσης, που εργάζεται σε έναν υπολογιστή ή κάνει άλλες έντονες εργασίες που απαιτούν στενή οπτική επαφή, είναι πολύ πιθανό να αναπτύξει μυωπία.

Επιπλέον η μυωπία μπορεί να οφείλεται σε περιβαλλοντικούς παράγοντες ή άλλα προβλήματα υγείας:

• Μερικοί άνθρωποι μπορεί να εμφανίσουν θολή όραση μόνο τη νύχτα. Η «νυχτερινή μυωπία» μπορεί να οφείλεται στο χαμηλό επίπεδο του φωτός που καθιστά δύσκολο για τα μάτια να εστιάσουν σωστά ή στο αυξημένο μέγεθος της κόρης του ματιού, επιτρέποντας πιο απομακρυσμένες, αόριστες ακτίνες φωτός να εισέλθουν στο μάτι.

• Οι άνθρωποι που «κουράζουν» υπερβολικά την κοντινή τους όραση (π.χ όσοι εργάζονται σε υπολογιστή) μπορεί να εμφανίσουν ψευδή μυωπία. Αυτό προκαλεί θολή όραση από απόσταση, εξαιτίας της υπερβολικής χρήσης του μηχανισμού εστίασης των ματιών. Τα συμπτώματα είναι συνήθως προσωρινά και η όραση επανέρχεται στα κανονικά επίπεδα έπειτα από ξεκούραση. Ωστόσο, με την πάροδο του χρόνου μπορεί να οδηγήσει σε μια μόνιμη μείωση της μακρινής όρασης.

Τι είναι η υψηλή μυωπία;

Υψηλή μυωπία είναι μια σοβαρή μορφή της «πάθησης», όπου ο βολβός του ματιού «απλώνεται» υπερβολικά. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε οπές ή σχισμές στον αμφιβληστροειδή και να προκαλέσει αποκόλλησή του σε ορισμένες περιπτώσεις.

Τότε, τα αιμοφόρα αγγεία κάτω από τον αμφιβληστροειδή μπορούν να αυξηθούν ανώμαλα και να προκαλέσουν αλλαγές στην όραση. Οι άνθρωποι με υψηλή μυωπία χρειάζονται συχνές οφθαλμολογικές εξετάσεις και με έγκαιρη ανίχνευση και θεραπεία μπορεί να αποτραπεί η απώλεια της όρασης.

Πώς αναπτύσσεται η μυωπία;

Η μυωπία αναπτύσσεται στα μάτια που επικεντρώνουν τις εικόνες μπροστά από τον αμφιβληστροειδή, και όχι πάνω του. Αυτό συμβαίνει όταν ο βολβός του ματιού γίνεται πάρα πολύ μεγάλος και αποτρέπει το εισερχόμενο φως απευθείας από την εστίαση στον αμφιβληστροειδή. Μπορεί επίσης να προκληθεί από κάποιο ανώμαλο σχήμα του κερατοειδούς ή του φακού.

Ποιοι έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης μυωπίας;

Η μυωπία μπορεί να επηρεάσει τόσο τα παιδιά όσο και τους ενήλικες. Η κατάσταση επηρεάζει περίπου το 50% των ανθρώπων στην παραγωγική ηλικία παγκοσμίως και συχνά διαγιγνώσκεται σε παιδιά ηλικίας μεταξύ 8 και 12 ετών, ενώ μπορεί να επιδεινωθεί κατά τη διάρκεια της εφηβείας. Μία μικρή αλλαγή ενδέχεται να προκύψει μεταξύ των ηλικιών 20 έως 40 ετών, αλλά μερικές φορές η μυωπία μπορεί ακόμα και να επιδεινωθεί με την ηλικία.

Μύθοι και αλήθειες

1. Η μυωπία είναι αποκλειστικά το αποτέλεσμα του πώς χρησιμοποιούμε τα μάτια μας, άρα είναι μία ελεγχόμενη πάθηση.

Όντως, η μυωπία σχετίζεται με τη χρήση των ματιών αλλά σε αρκετές περιπτώσεις οφείλεται σε ένα συνδυασμό των γονιδίων και του περιβάλλοντος.

2. Η ανάγνωση με γυαλιά ή άλλες συσκευές μπορεί να μειώσει τη μυωπία.

Δεν υπάρχει καμία αξιόπιστη έρευνα, που να αποδεικνύει ότι τα γυαλιά μυωπίας εμποδίζουν ή καθυστερούν την εξέλιξη της. Σε ορισμένους ασθενείς, τα γυαλιά ανάγνωσης ή τα διπλοεστιακά γυαλιά μπορεί να είναι αποτελεσματικά, αλλά αυτό ισχύει για μια συγκεκριμένη ομάδα πληθυσμού.

3. Τα γυαλιά αυξάνουν τη μυωπία.

Έρευνες έχουν δείξει ότι φορώντας γυαλιά μυωπίας για να βελτιώσετε την όρασή σας, δεν την αυξάνετε. Μόνο ένας ειδικός οφθαλμίατρος μπορεί να σας πει πότε και εάν πρέπει να αφαιρείτε τα γυαλιά σας.

4. Είναι καλύτερα να φοράτε γυαλιά με «ασθενέστερους» φακούς, ώστε να εργάζονται τα μάτια σας περισσότερο.

Η θεωρία αυτή δεν είναι παρά ένας μύθος. Ο οφθαλμίατρος σας έπειτα από εξετάσεις, καθορίζει το βαθμό μυωπίας και ανάλογα συνταγογραφεί τους φακούς, που χρειάζεστε.

5. Οι φακοί επαφής μπορεί να αποτρέψουν τη μυωπία ή να επιβραδύνουν την εξέλιξη της.

Αν και η επιτυχία σε αυτόν τον τομέα ήταν ελάχιστη κατά το παρελθόν, πιο πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι οι φακοί επαφής όντως μπορεί να βοηθήσουν στην επιβράδυνση της εξέλιξης της μυωπίας, σε ορισμένους ασθενείς.

Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι υπάρχει διαφορά στην εστίαση μεταξύ του κέντρου του αμφιβληστροειδούς και της περιφέρειας του αμφιβληστροειδούς. Ωστόσο, η συγκεκριμένη έρευνα βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη.