Οι πατάτες συχνά φιγουράρουν στη λίστα με τις πιο παχυντικές τροφές. Αυτό όμως δεν πρέπει να σας στεναχωρεί και τόσο, αφού παράλληλα, έχουν και σημαντικά οφέλη για την υγεία.

Οι πατάτες είναι ένα από τα πιο δημοφιλή λαχανικά στον πλανήτη και έχουν, τόσο φανατικούς οπαδούς, όσο και ορκισμένους πολέμιους. Ήρθε λοιπόν η ώρα να μάθετε για τα πολλά οφέλη τους στην υγεία μας, αλλά και για την αμφιλεγόμενη δράση τους στη διαχείριση του βάρους μας.

Αν δεν το γνωρίζετε, οι πατάτες συχνά φιγουράρουν στη λίστα με τις πιο παχυντικές τροφές. Αυτό όμως δεν πρέπει να σας στεναχωρεί και τόσο, αφού παράλληλα, έχουν και σημαντικά οφέλη για την υγεία.

Επειδή τα πράγματα είναι κάπως μπερδεμένα, ας εξετάσουμε την κάθε ιδιότητά τους ξεχωριστά.

Τα οφέλη για την υγεία

1. Προστασία από καρδιακές παθήσεις και καρκίνο: Οι πατάτες περιέχουν φλαβονοειδή, τα οποία με την προστατευτική αντιοξειδωτική τους δράση, προστατεύουν από καρδιαγγειακές παθήσεις, αναπνευστικά προβλήματα και ορισμένες μορφές καρκίνου.

2. Πάνε χέρι-χέρι με τα πράσινα λαχανικά ως προς τη δραστηριότητα της φαινόλης: Περιέχουν ίσες ή και μεγαλύτερες ποσότητες ορισμένων φαινολών από το μπρόκολο, το σπανάκι και τα λαχανάκια Βρυξελλών.

3. Υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β για τον εγκέφαλο και την αθλητική δραστηριότητα: Ένα φλιτζάνι ψητή πατάτα περιέχει το 21% των ημερήσιων αναγκών μας σε βιταμίνη Β6. Οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β είναι απαραίτητες για το νευρικό μας σύστημα και την καρδιαγγειακή υγεία. Οι πατάτες περιέχουν επίσης σημαντικές ποσότητες φολικού οξέος, το οποίο είναι απαραίτητο για τις εγκύους.

4. Περιέχουν ανθεκτικό άμυλο: Πολλά λαχανικά περιέχουν μικρές ποσότητες ανθεκτικού αμύλου, αλλά οι πατάτες που έχουν μαγειρευτεί και στη συνέχεια ψυχθεί, έχουν υψηλά ποσοστά. Τα οφέλη του ανθεκτικού αμύλου, είναι παρόμοια με εκείνα των φυτικών ινών, που σημαίνει ότι θα νιώθετε πλήρεις, με λιγότερη κατανάλωση θερμίδων.

5. Υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνη C: Η βιταμίνη C είναι το «κλειδί» για ένα υγιές δέρμα, οπότε σε αυτή την περίπτωση καταναλώστε απλά περισσότερες πατάτες.

Η ιστορία της πατάτας

• Οι πατάτες αναπτύχθηκαν στην Κεντρική και Νότια Αμερική πριν από 4000 με 7000 χρόνια, μέσα από την επιλεκτική καλλιέργεια μιας φυσικά δηλητηριώδους ρίζας.

• Ο ισχυρός πολιτισμός των Ίνκας βασίστηκε στην πατάτα. Όταν οι Ισπανοί κατέστρεψαν τον πολιτισμό τους, έφεραν την πατάτα στην Ευρώπη.

• Οι πατάτες άλλαξαν την πορεία της ιστορίας στην Ευρώπη, επιτρέποντας στις βόρειες χώρες με φτωχά εδάφη, να παράγουν αρκετά τρόφιμα για να θρέψουν μεγαλύτερους πληθυσμούς. Η βιομηχανική επανάσταση ξεκίνησε από την πατάτα.

• Η πιο κοινή πατάτα σήμερα είναι η Russet που αρχικά αναπτύχθηκε από τον Luther Burbank. Ο Burbank είχε την ικανότητα να «μιλά» στα φυτά, αναπτύσσοντας πάνω από 800 ποικιλίες και είδη φυτών.

Ανησυχίες για την υγεία

1. Οι πατάτες ανήκουν στην οικογένεια των Σολανιδών: Οι Σολανίδες έχουν ποικίλες ποσότητες αλκαλοειδών, ενώσεων που παράγονται από τα φυτά για να αποτρέψουν έντομα και ασθένειες. Οι πατάτες δεν έχουν υψηλές ποσότητες αλκαλοειδών, όπως οι τρεις ισχυρές Σολανίδες (μανδραγόρας, καπνός, μπελαντόνα). Αν είστε ευαίσθητοι όμως σε αλκαλοειδή, ακόμη και οι πατάτες μπορεί να προκαλέσουν αντίδραση. Το επίπεδο των αλκαλοειδών ποικίλλει σε μεγάλο βαθμό ανάλογα με την ποικιλία της πατάτας και το πώς παράγεται. Να σημειωθεί ότι οι πράσινες πατάτες (που δημιουργούνται από την έκθεση στον ήλιο), έχουν μεγάλες ποσότητες αλκαλοειδών όπως και οι βλαστοί. Ως εκ τούτου αποφύγετε τις πράσινες πατάτες και κόψτε το βλαστό πριν από τη χρήση.

2. Οι τηγανιτές πατάτες περιέχουν ακρυλαμίδιο, μια πιθανώς καρκινογόνα νευροτοξίνη: Οι τηγανητές πατάτες και τα πατατάκια αποτελούν μεγαλύτερο κίνδυνο έκθεσης σε ακρυλαμίδιο από οποιαδήποτε άλλη τροφή. Μια μόνο σακούλα με πατατάκια περιέχει 20% της μέγιστης ασφαλούς πρόσληψης διατροφικού ακρυλαμιδίου, και οι περισσότεροι άνθρωποι καταναλώνουν περισσότερο από αυτό. Οι ψητές πατάτες πάντως είναι ασφαλέστερες με λιγότερο λάδι.

3. Οι εμπορικές πατάτες περιέχουν υψηλές ποσότητες φυτοφαρμάκων: Οι πατάτες ανήκουν στην ομάδα των δώδεκα τροφών που περιέχουν το υψηλότερο επίπεδο φυτοφαρμάκων. Μπορείτε να αποφύγετε αυτή την ιδιότητά τους μαγειρεύοντάς τες εσείς ή αγοράζοντάς τες από βιολογική καλλιέργεια. Όσον αφορά τα προϊόντα πατάτας, όλες σχεδόν οι πατάτες που δεν είναι υπό τον έλεγχό σας (όπως οι τηγανητές έξω και τα πατατάκια) εμπίπτουν στην επικίνδυνη κατηγορία.

4. Οι περισσότερες πατάτες προέρχονται από μονοκαλλιέργεια: Αν και υπάρχουν χιλιάδες ποικιλίες πατάτας, οι περισσότερες από αυτές που καταναλώνουμε προέρχονται από μονοκαλλιέργεια. Οι μονοκαλλιέργειες καταστρέφουν τη γενετική ποικιλότητα του πλανήτη και είναι ευαίσθητες σε πιθανή ασθένεια. Η σήψη της ιρλανδικής πατάτας προκλήθηκε επειδή όλοι κατανάλωναν ένα μόνο είδος πατάτας που έτυχε να είναι ευπαθές σε μια συγκεκριμένη ασθένεια.

Πατάτες και αύξηση βάρους

Πολλοί άνθρωποι αποφεύγουν τις πατάτες επειδή περιέχουν προφανώς υδατάνθρακες οι οποίοι δε βοηθούν στην απώλεια βάρους. Η αλήθεια είναι ότι η πατάτα αποτελείται κυρίως από νερό, έτσι αν δεν τρώτε πάρα πολλές, δεν θα λάβετε πάρα πολλούς υδατάνθρακες ή θερμίδες. Η δεύτερη παρατήρηση είναι ο υψηλός γλυκαιμικός δείκτης τους, ο οποίος είναι υψηλότερος από τη λευκή ζάχαρη, κάπου ανάμεσα στο 80-100. Και πάλι όμως, το γλυκαιμικό φορτίο μιας μέσης μερίδας πατάτες, δεν είναι μεγαλύτερο από αυτό οποιουδήποτε άλλου υδατάνθρακα.

Έχει αποδειχτεί από έρευνες, ότι τα πατατάκια και οι τηγανιτές πατάτες είναι παχυντικά, αλλά δε χρειάζεστε την έρευνα για να το μάθετε αυτό. Πολλά προϊόντα πατάτας δε βοηθούν στην απώλεια βάρους όπως τα φρούτα και τα φυλλώδη λαχανικά, αλλά αυτό σημαίνει απλά ότι δεν πρέπει να το παρακάνετε με τις μερίδες.