Μπορεί να μη βρίσκονται στην «πρώτη γραμμή» των παθήσεων που μας απασχολούν, αλλά η αλήθεια είναι ότι η φλεβίτιδα και οι ευρυαγγείες απασχολούν μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού.

Η κληρονομικότητα, η ηλικία, το φύλο, η παχυσαρκία κ.λπ είναι βασικοί «ένοχοι» για την εμφάνιση ευρυαγγείας και κιρσών. Τι άλλο δε γνωρίζουμε για τις παθήσεις των φλεβών;

Τι εννοούμε με τον όρο φλεβική ανεπάρκεια; Tι ακριβώς είναι οι κιρσοί;

Οι κιρσοί δημιουργούνται όταν αυξάνεται η διάμετρος των αιμοφόρων αγγείων τα οποία επαναφέρουν το αίμα στην καρδιά (φλέβες). Πολύ συχνά προσβάλλεται το επιφανειακό (επιπολής) φλεβικό δίκτυο.

Για να μπορούν οι φλέβες να μεταφέρουν το αίμα στην καρδιά ακόμα και όταν κάποιος στέκεται όρθιος, διαθέτουν τις φλεβικές βαλβίδες οι οποίες επιτρέπουν τη ροή μόνο προς την κατεύθυνση της καρδιάς παρεμποδίζοντας με αυτό τον τρόπο την προς τα κάτω παλινδρόμηση του αίματος.

Την κυρίως επαναφορά του αίματος εξασφαλίζουν τα εν τω βάθει φλεβικά στελέχη τα οποία βρίσκονται ανάμεσα στους μύες του ποδιού. Με τον όρο φλεβική ανεπάρκεια επομένως εννοούμε τη μη σωστή σύγκειση κάποιων από τις βαλβίδες της μεγαλύτερης κυρίως σε μήκος φλέβας του επιπολής φλεβικού δικτύου των ποδιών (μείζων σαφηνής) που ως αποτέλεσμα έχει την παλινδρόμηση του αίματος, συνέπεια της οποίας είναι η δημιουργία κιρσών.

Ποια η συχνότητα της πάθησης (επιδημιολογικά στοιχεία);

Υπολογίζεται ότι το 70% των γυναικών και το 45% των ανδρών ηλικίας άνω των 60 ετών έχουν ή θα αναπτύξουν κιρσούς κάτω άκρων.

Ποιοι είναι οι προδιαθεσικοί παράγοντες, αν υπάρχουν;

Ανάμεσά στους παράγοντες που ενοχοποιούνται είναι η κληρονομικότητα, η ηλικία του ασθενούς, το φύλο, η παχυσαρκία, η εγκυμοσύνη και η μειωμένη δραστηριότητα του ατόμου (έλλειψη κίνησης).

Ποιά είναι ακριβώς η κλινική εικόνα; Για ποιές ενοχλήσεις παραπονείται ο ασθενής;

Τα συμπτώματα ποικίλλουν ανάλογα με τη βαρύτητα της φλεβικής ανεπάρκειας. Η σταδιακά αυξανόμενη με την εξέλιξη της πάθησης παλινδρόμηση του αίματος οδηγεί σε μία αύξηση της εσωτερικής φλεβικής πίεσης και σε χρόνια φλεβική συμφόρηση. Πέρα επομένως από την ύπαρξη κιρσών και πιθανού οιδήματος, ο ασθενής μπορεί να υποφέρει από πόνους, να παραπονείται για αίσθημα τάσης και καύσο, σε προχωρημένα στάδια να φέρει αλλοιώσεις του δέρματος (μελάγχρωση, ξηρότητα) καθώς και να ταλαιπωρείται από επαναλαμβανόμενες (επιπολής) θρομβοφλεβίτιδες.

Η πάθηση αυτή μπορεί δυνητικά να εξαπλωθεί και στο εν τω βάθει φλεβικό σύστημα με συνέπεια μία πιθανή εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση η οποία αν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα με την κατάλληλη αντιπηκτική αγωγή μπορεί να οδηγήσει σε πνευμονική εμβολή, μία κατάσταση άκρως απειλητική για τη ζωή του ασθενούς.

Πώς τίθεται η ακριβής διάγνωση της πάθησης;

Η ακριβής διάγνωση τίθεται με τη λεπτομερή λήψη αναλυτικού ιστορικού, την κλινική εξέταση και τη διενέργεια triplex φλεβών κάτω άκρων όπου διαπιστώνεται μεταξύ άλλων η παλινδρόμηση του αίματος (reflux) λόγω της ανεπάρκειας των φλεβικών βαλβίδων.

Ποιοί είναι οι ενδεδειγμένοι τρόποι θεραπείας/αντιμετώπισης;

Οι στόχοι της οποιασδήποτε θεραπευτικής αντιμετώπισης επιλεγεί πρέπει να είναι οι ακόλουθοι:

1. άριστο αισθητικό αποτέλεσμα

2. έλεγχος των δυσάρεστων ενοχλημάτων

3. αποφυγή της επιδείνωσης δερματικών τροφικών αλλοιώσεων

4. επούλωση των ελκών αν υφίστανται.

Η συμβατική κλασική χειρουργική των κιρσών των κάτω άκρων (σαφηνεκτομή-stripping) που, ως τεχνική, μονοπωλούσε για πολλά χρόνια την παρεμβατική αντιμετώπιση της φλεβικής ανεπάρκειας, πρόσφατα απειλείται από την επιτυχή εισαγωγή νέων τεχνικών (νεότερες ενδοαυλικές μέθοδοι) που ανήκουν στις ελάχιστα επεμβατικές μεθόδους αντιμετώπισης των κιρσών όπως ο ενδοαυλικός αποκλεισμός της ανεπαρκούσας μείζονος σαφηνούς φλέβας με τη χρήση θερμικής ακτινοβολίας Laser ή RF.

Ποιά είναι η διαδικασία της θεραπείας με Laser;

Γίνεται διαδερμική παρακέντηση της μείζονος σαφηνούς φλέβας υπό υπερηχογραφικό έλεγχο. Ακολούθως προωθείται οδηγό σύρμα, θηκάρι και τελικά καθετήρας που φέρει στην κορυφή του την οπτική ίνα Laser κατά μήκος της ανεπαρκούσας φλέβας μέχρι περίπου 1-1,5 εκ. περιφερικά της σαφηνομηριαίας συμβολής.

Ακολούθως, γίνεται εφαρμογή διογκωτικής τοπικής αναισθησίας πέριξ της σαφηνούς φλέβας, καθ’ όλο το μήκος της, που δρα προστατευτικά για τους περιφλεβικούς ιστούς και το δέρμα. Ο καθετήρας Laser αποσύρεται κατά περίπου 2mm μετά από κάθε χορήγηση του ενεργειακού κύματος. Η δέσμη φωτός Laser που διοχετεύεται στον εσωτερικό αυλό της φλέβας μέσω μίας οπτικής ίνας που φέρει στην κορυφή του ο καθετήρας οδηγεί στη σύμπτυξη και συρρίκνωση του φλεβικού τοιχώματος με τελικό αποτέλεσμα το σφράγισμα του αυλού του πάσχοντος φλεβικού στελέχους.

Ποιά είναι τα πλεονεκτήματα του ενδοαυλικού αποκλεισμού με Laser;

H ενδοφλεβική εξάλειψη με Laser διενεργείται υπό τοπική αναισθησία και χωρίς τη δημιουργία δερματικών τομών. Η διάρκειά της κυμαίνεται γύρω στα 45 min και έχει αποδειχθεί η πλέον εύχρηστη, ασφαλής, ταχεία και αποτελεσματική μέθοδος αντιμετώπισης της φλεβικής ανεπάρκειας και των κιρσών.

Πρόσφατα το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας της Μεγάλης Βρεταννίας (NICE) στις κατευθυντήριες οδηγίες του για την αντιμετώπιση της φλεβικής ανεπάρκειας και των κιρσών των κάτω άκρων αναφέρει ότι η κλασσική χειρουργική αντιμετώπιση (σαφηνεκτομή) προσφέρεται μόνο στην περίπτωση που οι νεότερες ελάχιστα επεμβατικές ενδοαυλικές μέθοδοι δεν μπορούν να εφαρμοστούν. Ο ενδοαυλικός αποκλεισμός με Laser επομένως προσφέρει εκτός από βελτιωμένο αισθητικό αποτέλεσμα, αισθητά μειωμένη ταλαιπωρία των ασθενών και εφαρμογή ακόμη και σε εξωτερικούς ασθενείς.

Εξασφαλίζει επίσης γρήγορη επιστροφή στις καθημερινές δραστηριότητες του ατόμου, παράμετρος που μειώνει σημαντικά και το πραγματικό κόστος της μεθόδου.

Mπορούν όλοι οι πάσχοντες ασθενείς να αντιμετωπιστούν με την ενδοαυλική μέθοδο (Laser);

Η θεραπειά με Laser αντενδείκνυται στις ακόλουθες περιπτώσεις: αδυναμία εισόδου στη φλέβα ή προώθησης του καθετήρα Laser (π.χ. εξαιρετικά εκτεταμένη ελίκωση της μείζονος σαφηνούς φλέβας), κατάσταση υπερπηκτικότητας, θρομβοφιλία, παρανεοπλασματική εκδήλωση, μεταθρομβωτικό σύνδρομο, καθώς και γενικές αντενδείξεις για εφαρμογή τοπικής αναισθησίας.

Πότε ενδείκνυται η σκληροθεραπεία των κιρσών με αφρό;

Μία επιπλέον, υπό προθποθέσεις, δυνατότητα αντιμετώπισης της φλεβικής ανεπάρκειας αποτελεί η σκληροθεραπεία. Πραγματοποιείται έγχυση σκληρυντικής ουσίας, πολύ συχνά χρησιμοποιείται polidocanol (Aethoxysklerol) αναμεμιγμένο με συγκεκριμένη ποσότητα αέρα, στην πάσχουσα φλέβα. Η μέθοδος έχει το πλεονέκτημα της υπερηχογραφικής αν χρειαστεί παρακολούθησης της έγχυσης. Ο εγχυόμενος αφρός ερεθίζει έντονα το φλεβικό τοίχωμα και οδηγεί στη σύμπτυξη και στο οριστικό σφράγισμα του αυλού του διευρυμένου φλεβικού κλάδου. Ενδείκνυται στις ακόλουθες περιπτώσεις:

1. απομονωμένοι επιφανειακοί κιρσοειδείς φλεβικοί κλάδοι

2. υποτροπή κιρσών μετά χειρουργική αντιμετώπιση

3. ιδιαίτερα ελικοειδείς κιρσοί

4. ασθενείς που αρνούνται να χειρουργηθούν

5. ασθενείς με κιρσούς και λεμφοίδημα

6. κιρσοί συνοδευόμενοι από άτονα φλεβικά έλκη

7. σε ασθενείς με αντένδειξη για χειρουργείο.

Πώς αντιμετωπίζονται οι ευρυαγγείες;

Η έγχυση αμιγώς σκληρυντικής ουσίας είναι σήμερα η πλέον ενδεδειγμένη και ασφαλής θεραπεία. Συνήθως απαιτούνται μερικές συνεδρίες, Η εμπεριστατωμένη γνώση της φλεβικής παθολογίας, η επιμονή, η υπομονή και η εμπειρία του εξειδικευμένου ιατρού οδηγούν σε εξαιρετικό αισθητικό αποτέλεσμα. Ο/η ασθενής δε χρήζει κάποιας προφύλαξης ή περιορισμού.

Κωνσταντίνος Ν. Ξηρομερίτης, MD, PhD, MSc, Αγγειοχειρούργος, www.vasculartreatment.gr .