Τελικά χρειάζεται να σπαταλάμε όλα μας τα λεφτά σε ακριβές, ξενόφερτες υπερτροφές και είναι πράγματι όλες τόσο ωφέλιμες; Η Κλινική Διαιτολόγος-Διατροφολόγος με εξειδίκευση στα αυτοάνοσα και μετεκπαίδευση στη φυτοφαγία, Δέσποινα Μαρσέλου, απαντά.

Οι υπερτροφές έχουν μπει για τα καλά στη ζωή μας τα τελευταία χρόνια και προωθούνται ως τροφές με υψηλή διατροφική αξία, που μπορούν να κάνουν «θαύματα» στην υποστήριξη του ανοσοποιητικού, στο μικροβίωμα του εντέρου, στη συνολική μας υγεία, στη σιλουέτα μας κ.ο.κ. Το πρόβλημα είναι ότι οι τροφές αυτές έχουν μεν πολύ καλό μάρκετινγκ, αλλά στην ουσία δεν είναι πάντα ξεκάθαρο πότε ο τίτλος της «υπερτροφής» μπορεί πράγματι να ισχύει, καθώς δεν υπάρχουν στάνταρ που να ορίζουν και να καθορίζουν μια τροφή ως σούπερ τροφή.

Πλέον, ωστόσο, αποτελούν τεράστια τάση, υπόσχονται πολλά, προωθούνται αρκετά και οι αναζητήσεις στη Google γι’ αυτές δείχνουν πόσο ο κόσμος τις αναζητά και ψάχνει να μάθει γι’ αυτές, ψάχνοντας την καλύτερη, αναλόγως τα δικά του προβλήματα υγείας.

Τι κινδύνους, όμως, μπορεί να κρύβει αυτή η τάση; Δείτε 3 λόγους γιατί το να επικεντρωνόμαστε σε υπερτροφές μπορεί να μας κάνει κακό, όπως αναφέρονται και στο nutritionstudies.org (T. Colin Campbell).

Υπάρχει παραπλάνηση ως προς τα οφέλη
Οι υπερτροφές κυκλοφορούν συνήθως ως λίστες στο διαδίκτυο, χωρίς επαρκείς εξηγήσεις τις περισσότερες φορές, ενώ συχνά συμπεριλαμβάνονται και τροφές που δεν θα έπρεπε να αξιολογούνται ως υπερτροφές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα αυγά, που προωθούνται ως πρωτεΐνη υψηλής βιολογικής αξίας, με αντιοξειδωτική δράση και πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, με υψηλή ενεργειακή πυκνότητα. Πολλές, όμως, τροφές με υψηλή ενεργειακή πυκνότητα έχουν και κάποια όχι και τόσο θρεπτικά χαρακτηριστικά, όπως χοληστερίνη, λιπαρά, ζωική πρωτεΐνη, κάτι που ισχύει και για τα αυγά.

Παραμένοντας στο παράδειγμα των αυγών, η «υψηλής ποιότητας πρωτεΐνη» όπως προωθείται από παντού, δεν εξηγείται πουθενά. Γιατί είναι υψηλής ποιότητας και γιατί θεωρείται καλύτερη από άλλες πηγές πρωτεΐνης. Ισχύει πράγματι κάτι τέτοιο; Το πιο παραπλανητικό στοιχείο, όμως, είναι η αναφορά στα αντιοξειδωτικά του που υποτίθεται πως κάνουν καλό στην υγεία των ματιών. Αφενός υπάρχουν πολλές τροφές πιο υψηλής θρεπτικής αξίας με περισσότερα αντιοξειδωτικά από τα αυγά, αφετέρου τα αυγά δεν είναι και τόσο καλές πηγές αντιοξειδωτικών. Τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά είναι πολύ καλύτερες πηγές λουτεΐνης και ζεαξανθίνης, ενώ ακόμη και άλλα λαχανικά μας παρέχουν μεγαλύτερες ποσότητες αντιοξειδωτικών από τα αυγά.

Τέλος, η υψηλή περιεκτικότητα χοληστερόλης στα αυγά, που αποτελεί και την κύρια αιτία ανησυχίας, μπορεί να δείτε ότι «απομυθοποιείται» με βάση διάφορες έρευνες και επικεφαλής ερευνητές που συνήθως σχετίζονται με τη βιομηχανία ζωικών τροφίμων. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να παίρνουμε τους εν λόγω ερευνητές σοβαρά, αλλά να εξετάζουμε πάντα και τις δύο πλευρές, καθώς υπάρχουν αποδεδειγμένες αρνητικές επιδράσεις της κατανάλωσης αυγών. 

Δίνουν μια λανθασμένη αίσθηση ασφάλειας και δεν προωθούν μια συνολική αλλαγή στη διατροφή
Η έμφαση σε υπερτροφές, ακόμη κι όταν γίνεται σε τροφές που έχουν πράγματα υψηλή διατροφική αξία χωρίς αντικρουόμενα οφέλη, όπως π.χ. η λαχανίδα, μπορεί να έχει αρνητική επίδραση στη διατροφή μας πολύ εύκολα, καθώς οδηγεί πολλούς να πιστεύουν ότι η κατανάλωση μιας μεμονωμένης τροφής μπορεί να κάνει θαύματα, χωρίς αλλαγές στον τρόπο ζωής και διατροφής. Πολλοί, επίσης, μπορεί να επηρεαστούν από το επιθετικό μάρκετινγκ υπερτροφών και να τις καταναλώνουν χωρίς να τις επιθυμούν, κάτι που δεν ενθαρρύνει τη διάρκεια στην αλλαγή. Αν δεν σας αρέσει η λαχανίδα, δεν πρέπει να πιεστείτε να την τρώτε επειδή είναι «τρέντι». Υπάρχουν δεκάδες άλλες θρεπτικές εναλλακτικές και στην πραγματικότητα, η ποικιλία είναι αυτή που θα σας κάνει καλό κι όχι η εμμονή με μια συγκεκριμένη υπετροφή. Η διατροφή των περισσοτέρων, άλλωστε, που ακολουθούν δυτικού τύπου διατροφικό μοντέλο, χρειάζεται ριζικές αλλαγές κι όχι απλώς την ενσωμάτωση 2-3 υπερτροφών, κάτι που μπορεί να δώσει την παραπλανητική αίσθηση της ασφάλειας. Δεν είναι λίγες οι φορές που ακούω ασθενείς να λένε ότι βάζουν κουρκουμά στο φαγητό και τρώνε μερικά μούρα, άρα έχουν καλύψει τα βασικά. Φυσικά, αν μας αρέσει ο κουρκουμάς και τα μούρα είναι εξαιρετικές τροφές για να τις προσθέσουμε στη διατροφή μας, αλλά δεν πρέπει να τις αντιμετωπίζουμε ως συμπληρώματα. Πρέπει να διορθώσουμε συνολικά τη διατροφή μας, με έμφαση σε φυτικές τροφές και ποικιλία αυτών.

Ενισχύουν την αίσθηση ότι το υγιεινό είναι και ακριβό
Υπάρχει διάχυτη η λανθασμένη εντύπωση ότι η υγιεινή διατροφή είναι δύσκολο να επιτευχθεί με έναν μέσο προϋπολογισμό μιας οικογένειας ή εντός ατόμου. Αυτό φυσικά είναι ένας μύθος και αγνοεί το κόστος που έχουν οι περισσότερες φυτικές τροφές, που είναι και οι πιο υγιεινές και οικονομικές, όπως τα συμβατικά φρούτα και λαχανικά, αλλά και τα όσπρια και επηρεάζει αρνητικά το πώς βλέπουμε την υγεία: ακριβή και για λίγους, ενώ δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Οι τροφές που έχουν το συνθετικό υπέρ- μπροστά τους είναι συχνά όντως ακριβές και πολλές φορές δυσεύρετες. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι είναι περισσότερο υγιεινές από τα κλασικά φρούτα, λαχανικά και τα όσπρια και δεν χρειάζεται να τους δίνουμε περισσότερη έμφαση. Όσο ακολουθείτε μια ισορροπημένη, κυρίως φυτοφαγική διατροφή με πλήθος φρούτων και λαχανικών, δεν χρειάζεται να αγχώνεστε για να αποκτήσετε σκόνη maca ή goji berry. Αν τα απολαμβάνετε, μπορείτε να τα αναζητήσετε, αλλά να θυμάστε ότι τα περισσότερα οφέλη θα τα λάβετε από μια συνολικά ισορροπημένη φυτοφαγική διατροφή, πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, σπόρους, καρπούς, όσπρια, ολική άλεση.

Δέσποινα Μαρσέλου
Κλινική διαιτολόγος με εξειδίκευση στα αυτοάνοσα
Ηρώων Πολυτεχνείου 67, Πειραιάς
www.getactive.gr, www.notanordinarymum.gr
FBpage: Getactive

Πηγές
1. Google Trends. Superfoods. Online access: January 6, 2021.
2. Hill, A. 16 superfoods that are worthy of the title. Healthline (2018). https://www.healthline.com/nutrition/true-superfoods
3. Campbell, T. C. The cult of animal protein. The Future of Nutrition: An Insider’s Look at the Science, Why We Keep Getting it Wrong, and How to Start Getting it Right (2020).
4. Delcourt C., Carriere I., Delage M., Barberger-Gateau P., Schalch W.; POLA Study Group. Plasma lutein and zeaxanthin and other carotenoids as modifiable risk factors for age-related maculopathy and cataract: the POLA study. Invest Ophthalmol Vis Sci 47(6) 2329–35 (2006). https://doi.org/10.1167/iovs.05-1235
5. Gale C. R., Hall N. F., Phillips D. I., Martyn C. N. Lutein and zeaxanthin status and risk of age-related macular degeneration. Invest Ophthalmol Vis Sci. 44(6) 2461–5 (2003). https://doi.org/10.1167/iovs.02-0929
6. MyFoodData. Online access: January 6, 2021. https://www.myfooddata.com
7. Richard, C., Cristall, L., Fleming, E., Lewis, E. D., Ricupero, M., Jacobs, R. L., Field, C. J. Impact of egg consumption on cardiovascular risk factors in individuals with type 2 diabetes and at risk for developing diabetes: a systematic review of randomized nutritional intervention studies. Canadian Journal of Diabetes 41(4)2 453–463 (2017). https://doi.org/10.1016/j.jcjd.2016.12.002