Της Τάνσι Χόσκινς, βραβευμένης δημοσιογράφου και συγγραφέα που ερευνά την παγκόσμια βιομηχανία μόδας.

Η βιομηχανία της μόδας έχει μια ασύνδετη σχέση με το μέλλον. Είναι ένας κλάδος που έχει ταυτόχρονα εμμονή να κατασκευάζει αυτό που ακολουθεί, αλλά ταυτόχρονα αρνείται να κοιτάξει μπροστά και να συνειδητοποιήσει ότι η λογική του business as usual δεν προσφέρει τίποτα άλλο, παρά μια πλήρη διολίσθηση προς την καταστροφή.

Έρευνα από την εταιρεία συμβούλων McKinsey [1] διαπίστωσε ότι η μόδα ως τομέας ήταν υπεύθυνη για περίπου 2,1 δισεκατομμύρια μετρικούς τόνους εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου το 2018. Αυτό είναι περίπου το 4% του παγκόσμιου συνόλου – το ισοδύναμο μαζί των οικονομιών της Γαλλίας, της Γερμανίας και του Ηνωμένου Βασιλείου. Αυτό φαίνεται ακραίο μέχρι να ληφθούν υπόψιν οι ποσότητες των σχετικών μεγεθών. Το 2019, για παράδειγμα, κατασκευάζονταν 66,6 εκατομμύρια ζευγάρια παπούτσια κάθε μέρα. Αυτό ανέρχεται σε 24,2 δισεκατομμύρια ζεύγη ετησίως – το 90% των οποίων οι ειδικοί πιστεύουν ότι δεν ανακυκλώνονται.

Ο ΟΗΕ έχει κηρύξει «έκτακτη ανάγκη για τους ωκεανούς» και προτρέπει τις κυβερνήσεις να αποκαταστήσουν την υγεία των ωκεανών. Αυτή είναι μια κρίση άρρηκτα συνδεδεμένη με τη βιομηχανία της μόδας: κάθε φορτίο πλύσης πολυεστέρα ρίχνει 700.000 μικροπλαστικές ίνες στο περιβάλλον, η λίμνη της Αράλης έχει στεγνώσει από την παραγωγή βαμβακιού και το Μπαγκλαντές αποστραγγίζει τα πολύτιμα υπόγειά του ύδατα για να τροφοδοτήσει χιλιάδες εργοστάσια μόδας.

Ταυτόχρονα, οι συνθήκες στα εργοστάσια παραμένουν εκμεταλλευτικές και επικίνδυνες για τα εκατομμύρια των εργατών ενδυμάτων, που ράβουν τα ρούχα του κόσμου. Τα εργοστάσια και οι εργαζόμενοι στο σπίτι στην Ασία, αντιπροσωπεύουν το 55% των εξαγωγών ρούχων και οι μισθοί φτώχειας συνυπάρχουν με τις διαφορές στις αμοιβές των φύλων και τη βία και την παρενόχληση με βάση το φύλο, στα εργοστάσια [2]. Η πανδημία του Covid-19 είδε τους εργάτες να αρρωσταίνουν σε στριμωγμένους χώρους σε εργοστάσια και υπήρξε σκληρή καταστολή, όταν οι εργαζόμενοι διαμαρτυρήθηκαν για να προστατεύσουν την υγεία τους και τα προς το ζην τους.

Μην αφήσετε ποτέ κανέναν να σας πει ότι δεν υπάρχουν αρκετά χρήματα για να αυξηθούν οι μισθοί ή να διασφαλιστούν τα περιβαλλοντικά πρότυπα, γιατί η πανδημία δεν ήταν ένα άσχημο νέο για όλους. Οι 20 κορυφαίες εταιρείες μόδας, όπως η Nike, η H&M, η μητρική εταιρεία της Zara, η Inditex, η Lululemon, η Adidas, η Burberry, η Kering (η οποία κατέχει τη Gucci) και η Hermes είδαν όλες τις τιμές των μετοχών τους να αυξάνονται και τα κέρδη τους να εκτοξεύονται στα ύψη [3]. Εντωμεταξύ, οι δέκα πλουσιότεροι δισεκατομμυριούχοι, συμπεριλαμβανομένου του βαρόνου των διαδικτυακών αγορών Τζεφ Μπέζος, είδαν την περιουσία τους να αυξάνεται κατά 540 δισεκατομμύρια δολάρια, κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Επιπλέον, παρά το τεράστιο κόστος παραγωγής ρούχων, τόσο για τους ανθρώπους όσο και για τον πλανήτη, τα ρούχα δεν αναμένεται να διαρκέσουν ή να αντιμετωπισθούν με τον δέοντα σεβασμό – στην πραγματικότητα ισχύει το αντίθετο: προϊόντα αναλώσιμα που έχουν σχεδιαστεί για να αποφέρουν τα μέγιστα κέρδη για τις εταιρείες και στη συνέχεια να πεταχτούν.

Αυτό το πέταγμα των αναλώσιμων προκαλεί τη δική του κοινωνική και οικολογική κρίση. Συγκλονιστικές φωτογραφίες έχουν εμφανιστεί από βουνά με μεταχειρισμένα ρούχα στην έρημο Ατακάμα της Χιλής, όπου οι ειδικοί πιστεύουν ότι 39.000 τόνοι μη βιοδιασπώμενων, εξαιρετικά ρυπογόνων υφασμάτων, απορρίπτονται κάθε χρόνο [4]. Στην Γκάνα, 15 εκατομμύρια μεταχειρισμένα ενδύματα φτάνουν κάθε εβδομάδα στην αγορά Κανταμάντο [5], όπου οι έμποροι αγωνίζονται να ταξινομήσουν και να πουλήσουν το ατελείωτο παλιρροϊκό κύμα. Γεμίζοντας τους υπονόμους, τόνοι από αυτά τα ρούχα καταλήγουν στους παράκτιους βιότοπους της Γκάνας [6].

Αυτός ο κύκλος καταστροφής-εκμετάλλευσης κατά την παραγωγή, κατανάλωση και διάθεση, παραμορφώνει τη σχέση μας με τη φύση. Ο καπιταλισμός μάς έχει μάθει να αποξενωνόμαστε από το περιβάλλον μας, από τη γη και τις θάλασσες, κάτι που πρέπει να το κατακτήσουμε και να το εκμεταλλευτούμε αντί να το αγαπάμε.

Όπως έχει γράψει ο Terry Eagleton: «Η καταπίεση μερικές φορές φέρνει μαζί της μερικά μικρά μπόνους, που κατά καιρούς είμαστε έτοιμοι να τα ανεχτούμε. Ο πιο αποτελεσματικός καταπιεστής είναι αυτός που πείθει τους υφιστάμενούς του να αγαπούν, να επιθυμούν και να ταυτίζονται με τη δύναμή του…». Αυτό συνέβη με τη μόδα, μια βιομηχανία που παραμορφώνει την επιθυμία μας για ομορφιά και ταυτότητα, παρέχοντας ένα μικρό όφελος και σε αντάλλαγμα, να αφήνουμε τον ένοχο του φόνου να ξεφεύγει.

Κατανοώντας τα προηγούμενα βρίσκουμε τον δρόμο για την αλλαγή της βιομηχανίας της μόδας, παράλληλα με την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Μπορούμε να δούμε ότι ο σκοπός της βιομηχανίας της μόδας δεν είναι η δημιουργικότητα, αλλά η δημιουργία δισεκατομμυρίων για μια μικρή ομάδα ανθρώπων, διατηρώντας παράλληλα συστήματα αποικιακής υποταγής και αποσπώντας την προσοχή από την ανισότητα και την κρίση. Η μόδα έχει διαφθαρεί από τον καπιταλισμό και υπάρχει ως δικαιολογία για τους πλούσιους, για να εκμεταλλεύονται τους φτωχούς και τον πλανήτη.

Αυτή η γνώση είναι ελευθερία, γιατί ξέρουμε ότι μπορούμε να λειτουργήσουμε καλύτερα από αυτή την κατάσταση. Μέσω αυτής της γνώσης, μπορούμε να τερματίσουμε τον κύκλο της ταύτισης με brands, διασημότητες και εταιρείες και έναντι αυτού, να ανακτήσουμε τη δημιουργικότητα και τη χαρά των ρούχων, καθώς απορρίπτουμε το μάθημα ότι πρέπει να εκτιμούμε τα αντικείμενα περισσότερο από τους ανθρώπους που τα έφτιαξαν. Είναι μια ευκαιρία να αναγνωρίσουμε ότι τα «μικρά μπόνους» δεν αρκούν να πούμε όχι στην περαιτέρω εκμετάλλευση και να χτίσουμε γέφυρες με εργάτες ενδυμάτων και κλωστοϋφαντουργίας, σε όλο τον κόσμο.

Συγκεντρώστε χρήματα, προβάλετε ντοκιμαντέρ, οργανώστε ή πραγματοποιήστε διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες, συνδέστε το συνδικάτο σας με ένα συνδικάτο εργατών ένδυσης στον Παγκόσμιο Νότο, εργαστείτε συλλογικά συνδέοντας οργανωμένες εκστρατείες όπως Labor Behind the Label, TRAID, War On Want, Fashion Act Now κ.λπ., διαβάστε βιβλία, μοιραστείτε αναφορές, πάρτε θέσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης

Σχετικά με τις εφοδιαστικές αλυσίδες και τα περιβαλλοντικά πρότυπα, επικρίνετε τις επώνυμες φίρμες και ζητήστε τους δεδομένα, γράψτε άρθρα, συζητήστε με φίλους και συγγενείς, περάστε προτάσεις στο πανεπιστήμιό σας, ασκήστε πίεση στον βουλευτή σας, κάντε τέχνη…

Η κλιματική κρίση απαιτεί από εμάς να προχωρήσουμε πέρα από το να σκεφτόμαστε απλώς τις δικές μας επιλογές αγορών, αλλά τι γίνεται με την επόμενη φορά που θα χρειαστεί να αγοράσετε ρούχα ή παπούτσια. Ερευνήστε μικρές μάρκες που προσφέρουν εναλλακτικές λύσεις για το δέρμα, την καταστροφή του περιβάλλοντος και την εργασία σε τεχνίτες. Δεσμευτείτε να επισκευάσετε τα ρούχα και τα παπούτσια σας ή βουτήξτε στον κόσμο της επιδιόρθωσης και της ανακύκλωσης. Αγοράστε μεταχειρισμένα και οργανώστε ανταλλακτήρια, δωρεάν καταστήματα και δάνεια στους κοινωνικούς σας κύκλους.

Τώρα είναι πιο σημαντικό από ποτέ να αναγνωρίσουμε τη διασυνδεδεμένη φύση του κόσμου μας και να διασφαλίσουμε ότι όλοι πρέπει να αντιμετωπίζονται δίκαια, ανεξάρτητα από τον ρόλο τους.

Η Τάνσι Χόσκινς είναι βραβευμένη δημοσιογράφος και συγγραφέας που ερευνά την παγκόσμια βιομηχανία μόδας (https://tansyhoskins.org/)

Πηγή: https://www.geoeurope.org/2023/03/11/mellon-xoris-moda-pio-anagkaio-apo-pot/

Τo geoeurope είναι ένας ιστότοπος που δημιουργήθηκε από επιστήμονες και ειδικούς που έχουν ασχοληθεί με τη γεωπολιτική της Ευρώπης και έχουν διαπιστώσει συγκεκριμένα κενά στη ροή των πληροφοριών που διαμορφώνουν τις γεωπολιτικές συζητήσεις στην ήπειρό μας.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

[1] https://www.mckinsey.com/industries/retail/our-insights/fashion-on-climate

[2] https://www.ilo.org/asia/media-centre/news/WCMS_848238/lang–en/index.htm

[3] https://www.mckinsey.com/industries/retail/our-insights/state-of-fashion

[4] https://www.aljazeera.com/gallery/2021/11/8/chiles-desert-dumping-ground-for-fast-fashion-leftovers

[5] https://www.theguardian.com/global-development/2022/jun/08/fast-fashion-giant-shein-pledges-15m-for-textile-waste-workers-in-ghana

[6] https://www.youtube.com/watch?v=VC5KYX74AP4