Υπάρχει περίπτωση τα συμπτώματα που ερμηνεύει ο ασθενής ως υπογλυκαιμία να μην είναι πραγματική υπογλυκαιμία, αλλά αποτέλεσμα μίας κρίσης πανικού. Η Κλινική Ψυχολόγος, Μαντώ Αγουρίδου, του logodiatrofis.gr μας δείχνει πώς να τα ξεχωρίζουμε.

Ο Σακχαρώδης Διαβήτης (ΣΔ) εκτός από τα οργανικά συμπτώματα μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις και στη συναισθηματική ζωή των ασθενών. Ειδικότερα, έρευνες έχουν δείξει ότι 30% των ασθενών με ΣΔ μπορεί να παρουσιάσουν καταθλιπτικά συμπτώματα και 44% κάποιου είδους αγχώδους διαταραχής με μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης στις γυναίκες.

Ένα από τα πιο συνηθισμένα αίτια ανησυχίας των ατόμων με ΣΔ είναι ο φόβος για υπογλυκαιμία, η οποία συνοδεύεται από έντονη ζαλάδα, εφίδρωση, τρέμουλο, αίσθημα αδυναμίας κ.ά., τα οποία μπορεί να οφείλονται σε πραγματική υπογλυκαιμία ή σε ταχύτατη πτώση των τιμών γλυκόζης του αίματος. Υπάρχει όμως περίπτωση τα συμπτώματα που ερμηνεύει ο ασθενής ως υπογλυκαιμία να μην είναι πραγματική υπογλυκαιμία και να είναι αποτέλεσμα μίας κρίσης πανικού που βιώνει ο ασθενής.

 Η κρίση πανικού αποτελεί μία αιφνίδια κρίση έντονου άγχους, δυσφορίας, φόβου και ενίοτε ψυχικού τρόμου, η οποία κορυφώνεται σε δέκα λεπτά το πολύ. Τα συμπτώματα μπορεί να είναι ψυχολογικά (αίσθημα αποπροσωποποίησης, φόβος θανάτου, αποπροσανατολισμός κ.ά.) και σωματικά (αίσθημα έντονων παλμών, ταχυκαρδία, εφίδρωση, δυσχέρεια στην αναπνοή, αστάθεια κ.ά.).

Αν ο ασθενής που παθαίνει κρίση πανικού προσφύγει στην πρόσληψη ζάχαρης προκειμένου να αντιμετωπίσει τα συμπτώματα δυσφορίας που αισθάνεται, νομίζοντας ότι παθαίνει υπογλυκαιμία, θα απορρυθμιστεί ακόμη περισσότερο. Θα δημιουργηθεί λοιπόν ένας φαύλος κύκλος μεταξύ αδυναμίας γλυκαιμικού ελέγχου και συναισθηματικής φόρτισης, ο οποίος μπορεί να οδηγήσει σε περαιτέρω βιολογική και συναισθηματική απορρύθμιση.

Για αυτόν το λόγο, η ποιότητα ζωής και η λειτουργικότητα των ασθενών με ΣΔ θεωρούνται προτεραιότητα στο σχεδιασμό της θεραπείας, σχεδόν αντίστοιχα με τη γλυκαιμική ρύθμιση.

Ως απάντηση σε ένα οποιοδήποτε στρεσογόνο ερέθισμα ενεργοποιείται στον οργανισμό ο άξονας υποθάλαμος-υπόφυση-επινεφρίδια, ο οποίος οδηγεί στην αύξηση των επιπέδων κορτιζόλης του αίματος και στην ενεργοποίηση του συμπαθητικού νευρικού συστήματος. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, όταν το στρεσογόνο ερέθισμα σταματήσει, ενεργοποιούνται μηχανισμοί ρύθμισης και τα επίπεδα κορτιζόλης επανέρχονται στα κανονικά επίπεδα. Όμως το χρόνιο στρες δημιουργεί επιπλοκές στους μηχανισμούς αυτορρύθμισης, με αποτέλεσμα να αυξάνονται τα επίπεδα κορτιζόλης στο αίμα και να δημιουργείται χρόνια φλεγμονή στον οργανισμό.

Αγχώδεις διαταραχές σε ασθενείς με ΣΔ

Μπορεί να οφείλονται σε:

• Αβεβαιότητα ως προς τη μακροπρόθεσμη γλυκαιμική ρύθμιση και ανησυχία ότι δε θα καταφέρουν να προσαρμόσουν τη ζωή τους στα νέα δεδομένα αυτοφροντίδας και ελέγχου
• Φόβο για υπογλυκαιμία και την επιτυχή και έγκαιρη αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της
• Αναγκαιότητα τακτικών προγραμματισμένων αιματολογικών ελέγχων και μετρήσεων γλυκόζης, οι οποίες μπορεί να προκαλούν δυσφορία στους ασθενείς και να τους «υπενθυμίζουν» ότι η υγεία τους κινδυνεύει
• Φόβο και θυμό λόγω του πιθανού στιγματισμού
• Αίσθημα ενοχής και αναξιότητας γιατί κάποιοι ασθενείς νιώθουν ότι φταίνε που έχουν ΣΔ και τον βιώνουν σαν μία μορφή τιμωρίας
• Αυξομειώσεις βάρους και άλλες επιπλοκές που μπορεί ο ΣΔ να έχει στην υγεία τους (π.χ. καρδιαγγειακά προβλήματα, αμφιβληστροειδοπάθεια) και ψυχική εξουθένωση.

Γενικά, οι αγχώδεις διαταραχές μπορεί να αφορούν τα συναισθήματα (ανησυχία, ευερεθιστότητα), τη σκέψη (απειλή για την υγεία –το μέλλον), τις σωματικές λειτουργίες (ταχυκαρδία, δύσπνοια, πόνος στο στήθος) και τη συμπεριφορά (αποφυγή δραστηριοτήτων που παλαιότερα το άτομο έκανε ή έντονη αναζήτηση διαβεβαιώσεων ότι η υγεία του είναι καλά και αμφισβήτηση των εργαστηριακών αποτελεσμάτων).

Αντιμετώπιση
Στόχος είναι μία έμπιστη- ανοιχτή θεραπευτική σχέση όπου ο θεράπων ιατρός και ο ασθενής θα μπορούν να μιλούν ελεύθερα και να είναι «σύμμαχοι» στη θεραπεία. Θα ήταν χρήσιμο να χορηγούνται ερωτηματολόγια που αφορούν το συναίσθημα και τη λειτουργικότητα των ασθενών από την πρώτη κιόλας επίσκεψη και ο θεράπων ιατρός να προσπαθεί να μειώσει τις πρακτικές και συναισθηματικές πιέσεις που μπορεί να δημιουργεί στον ασθενή ο ΣΔ και ο στιγματισμός του, παραπέμποντας σε ειδικό ψυχικής υγείας όποτε χρειάζεται.

Αποτελέσματα αντιμετώπισης των συναισθηματικών διαταραχών στο ΣΔ

• Καλύτερη συμμόρφωση των ασθενών στην φαρμακευτική αγωγή και στις οδηγίες του ιατρού
• Αίσθημα ελέγχου και αυτοπεποίθησης και
• Καλύτερη γλυκαιμική ρύθμιση του ατόμου με διαβήτη.
• Ο ασθενής έχει πολύ περισσότερες πιθανότητες να διαχειριστεί επιτυχώς το ΣΔ του αν νιώσει ότι ο ΣΔ προσαρμόζεται στη ζωή του και όχι η ζωή του στο ΣΔ.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Gendelman, N., Snell-Bergeon, J.K., McFann, K., Kinney, G., Paul Wadwa, R., Bishop, F., Rewers, M., Maahs, D.M., 2009. Prevalence and correlates of depression in individuals with and without type 1 diabetes. Diabetes Care 32, 575–579

Katon, W., Russo, J., Lin, E., Heckbert, S., Ciechanowski, P., Ludman, E., Korff, M., 2009. Depression and diabetes: factors associated with major depression at five-year follow-up. Psychosomatics 50, 570.

Thaneerat, T., Tangwongchai, S., Worakul, P., 2010. Prevalence of depression, hemoglobin A1C level, and associated factors in outpatients with type-2 diabetes. Asian Biomed. (Research Reviews and News) 3, 383

Maes, M., Yirmyia, R., Noraberg, J., Brene, S., Hibbeln, J., Perini, G., Kubera, M., Bob, P., Lerer, B., Maj, M., 2009. The inflammatory & neurodegenerative (I&ND) hypothesis of depression: leads for future research and new drug developments in depression. Metab. Brain Dis. 24, 27–53

Miller, A.H., 2010. Depression and immunity: a role for T cells? Brain Behav. Immun. 24, 1–8.

Dowlati, Y., Herrmann, N., Swardfager, W., Liu, H., Sham, L., Reim, E.K., Lanctot, K.L., 2010. A meta-analysis of cytokines in major depression. Biol. Psychiatry 67, 446–457

Donath MY, Ellingsgaard H, Schumann DM, Perren A, Faulenbach M, Ehses JA. 2008. Islet inflammation in type 2 diabetes: From metabolic stress to therapy. Diabetes Care 31:S161–S164

Μαντώ Αγουρίδου
Κλινική Ψυχολόγος, ΠΜΣ Διασυνδετική Ψυχιατρική • Επιστημονικός Συνεργάτης Β’ Ψυχιατρική Κλινική & Β’ Προπ. Παθολογική Κλινική - Παν/μιακό ΓΝ «ΑΤΤΙΚΟΝ» • Μέλος της Ομάδας Logodiatrofis.gr
Email: [email protected]