O Στρατιωτικός Κλινικός Διαιτολόγος, Νικόλας Δήμζας, μας συστήνει τον κράταιγο, ένα φυτό που μας δίνει μούρα, άνθη και φύλλα άκρως ωφέλιμα για την υγεία μας.

Ο κράταιγος (Hawthorn) είναι ένα θαμνώδες φυτό που ανήκει στην οικογένεια των τριανταφυλλιών. Οι ποικιλίες του κράταιγου περιλαμβάνουν το Crataegus monogyna, το Crataegus laevigata και το Crataegus oxyacantha. Oι καρποί του φυτού κράταιγος είναι πλούσιοι σε θρεπτικά συστατικά και έχουν μια ελαφρώς ξινή γεύση και τραγανή υφή. Η χρωματική ποικιλία τους κυμαίνεται από το κίτρινο έως το σκούρο κόκκινο.

Τα φύλλα, τα καρποί και τα άνθη του κράταιγου χρησιμοποιούνται από πολλούς ως φάρμακα. Ένας από τους κυριότερους λόγους για την χρήση τους αυτή αφορά την μεγάλη περιεκτικότητα του φυτού σε χημικές ενώσεις που ονομάζονται φλαβονοειδή, τα οποία εμφανίζουν αντιοξειδωτική δράση.

 Είναι πλούσιος σε αντιοξειδωτικά
Οι καρποί του κράταιγου (Hawthorn berry) είναι μια πλούσια πηγή πολυφαινολών, δηλαδή ισχυρών αντιοξειδωτικών ενώσεων που βρίσκονται στα φυτά. Αυτοί οι αντιοξειδωτικοί παράγοντες βοηθούν στην αντιμετώπιση των ασταθών μορίων, που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες οι οποίες αυξάνουν το οξειδωτικό στρες και οποίες μπορούν να βλάψουν το τα κύτταρα του σώματος όταν είναι παρόντες σε υψηλά επίπεδα. Οι ελεύθερες ρίζες μπορεί να προέρχονται από τον ενδογενή μεταβολισμό, ενώ πιο σπάνια από ορισμένες τροφές. Επίσης, μπορούν να συσσωρεύονται στο σώμα ως αποτέλεσμα της έκθεσης σε περιβαλλοντικούς ρύπους, όπως η ατμοσφαιρική ρύπανση και ο καπνός του τσιγάρου. Οι πολυφαινόλες συνδέονται με πολλά οφέλη για την υγεία λόγω της αντιοξειδωτικής τους δράσης, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης του κινδύνου εμφάνισης:

• Ορισμένων τύπων καρκίνου
• Διαβήτη τύπου 2
• Άσθματος
• Ορισμένων λοιμώξεων
• Καρδιαγγειακών νοσημάτων
• Πρόωρης γήρανσης του δέρματος

Καταπολεμά τη φλεγμονή
Ο καρπός του κράταιγου φαίνεται ότι διαθέτει αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες μειώνοντας έτσι μακροπρόθεσμα τον κίνδυνο εμφάνισης χρόνιων μη μεταδιδόμενων νοσημάτων όπως ο διαβήτης τύπου 2 και ορισμένες μορφές καρκίνου. Ενθαρρυντικά όμως είναι και τα δεδομένα αναφορικά με άλλα νοσήματα. Πιο συγκεκριμένα σε μια μελέτη σε ποντίκια με νόσο του ήπατος, το εκχύλισμα καρπού του κράταιγου μείωσε σημαντικά τα επίπεδα φλεγμονώδων ενώσεων, οδηγώντας σε μείωση της φλεγμονής και της ηπατικής βλάβης. Σε μια μελέτη πάλι σε ζώα εργαστηρίου, ερευνητές χορήγησαν βιτεξίνη- φλαβονοειδές που βρίσκεται στα φύλλα του κράταιγου – σε ποντίκια με αναπνευστικά προβλήματα. Αυτή η θεραπεία μείωσε την παραγωγή μορίων που ενεργοποιούν τη φλεγμονή και μείωσε την ενεργοποίηση των λευκών αιμοσφαιρίων λόγω φλεγμονής. Αυτά τα ελπιδοφόρα αποτελέσματα από μελέτες σε ζώα και σε εργαστηριακές συνθήκες υποδηλώνουν ότι το συμπλήρωμα του κράταιγου μπορεί να προσφέρει αντιφλεγμονώδη οφέλη στους ανθρώπους. Παρ’ όλα αυτά, απαιτείται περισσότερη έρευνα.

Έχει αντιϋπερτασικές ιδιότητες
Στην παραδοσιακή κινεζική ιατρική, ο καρπός του κράταιγου αποτελεί έναν από τους πιο συνηθισμένους συνιστώμενους τρόπους για τη θεραπεία της υπέρτασης. Μελέτες σε ζώα δείχνουν ότι ο κράταιγος μπορεί να έχει αγγειοδιασταλτική δράση, δηλαδή μπορεί να προκαλεί χάλαση των αιμοφόρων αγγείων με αποτέλεσμα τη μείωση της αρτηριακής πίεσης. Παρ’ όλα αυτά, απαιτούνται περισσότερες μελέτες για την επιβεβαίωση αυτών των ευρημάτων. Επίσης, είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι η χρήση εκχυλίσματος δεν είναι το ίδιο με την κατανάλωση των καρπών.

Επιδρά στην χοληστερόλη
Κατά καιρούς έχουν δημοσιευτεί μελέτες που υποδεικνύουν ότι το εκχύλισμα του κράταιγου μπορεί να βελτώσει τα επίπεδα της χοληστερόλης στο αίμα χάρη στα φλαβονοειδή και την πηκτίνη που περιέχει. Η πηκτίνη είναι ένας τύπος φυτικών ινών που εμπλέκεται στην απορρόφηση και το μεταβολισμό της χοληστερόλης.

Η αύξηση των επιπέδων των λιπιδίων το αίμα και ειδικότερα τα υψηλά τριγλυκερίδια και η χαμηλή χοληστερόλη HDL (καλή χοληστερόλη), παίζουν ρόλο στην εμφάνιση αθηροσκλήρωσης, δηλαδή στο σχηματισμό αθηρωματικής πλάκας στα αγγεία. Εάν η πλάκα συνεχίσει να αυξάνεται σε μέγεθος, μπορεί να αποκλείσει εντελώς ένα αγγείο, οδηγώντας σε καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό επεισόδιο. Όπως φαίνεται από μελέτες σε ζώα εργαστηρίου, ο κράταιγος επιδρά στα επίπεδα LDL χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων στο αίμα. Όπως προανέφερα ο μηχανισμός πίσω από αυτή την επίδραση μάλλον περιλαμβάνει τα φλαβονοειδή και την πηκτίνη.

Εκχύλισμα κράταιγου για νεανικό δέρμα
Οι καρποί του κράταιγου μπορούν να συμβάλουν στην πρόληψη της πρόωρης γήρανσης του δέρματος που προκαλείται από την διαταραχή σύνθεσης του κολλαγόνου λόγω υπερβολικής έκθεσης στον ήλιο ή την υπεριώδη ακτινοβολία. Η επικρατέστερη θεωρία για αυτό το αποτέλεσμα είναι ότι μάλλον οφείλεται στην αντιοξειδωτική δράση των συστατικών του κράταιγου.

Εκχύλισμα κράταιγου για μείωση του άγχους
Ο μηχανισμός με τον οποίο ο κράταιγος οδηγεί στην μείωση του άγχους δεν είναι πλήρως αποσαφηνισμένος.Ωστόσο, φαίνεται ότι έχει λιγότερες παρενέργειες σε σύγκριση με τα παραδοσιακά φάρμακα κατά του άγχους. Αυτό είναι και λόγος που οι επιστήμονες συνεχίζουν την έρευνά σχετικά με την χρήση του εκχυλίσματος του κράταιγου ως πιθανή θεραπεία για διαταραχές του κεντρικού νευρικού συστήματος, όπως το άγχος και η κατάθλιψη.

Αλληλεπίδραση με φάρμακα
Η χρήση φαρμακευτικών βοτάνων ως εναλλακτικές θεραπείες για αρκετές ασθένειες έχει γίνει όλο και πιο δημοφιλής λόγω πλεονεκτημάτων όπως λιγότερες ή πιο ήπιες παρενέργειες και μειωμένο κόστος σε σύγκριση με την κλασική φαρμακοθεραπεία. Ωστόσο, η χρήση αυτών των βοτάνων αυξάνει τον κίνδυνο αλληλεπιδράσεων βοτάνων-φαρμάκων, οι οποίες μπορεί να τροποποιήσουν την δράση των φαρμάκων και να οδηγήσουν σε αρνητικά αποτελέσματα για την υγεία αυξάνοντας, μειώνοντας ή αλλάζοντας τη δράση της υφιστάμενης σας φαρμακευτικής αγωγής. Η έρευνα για πιθανές αλληλεπιδράσεις μεταξύ των καρπών του κράταιγου και των φαρμάκων υποδηλώνει ένα δυνητικά επιβλαβές αποτέλεσμα όταν οι άνθρωποι καταναλώνουν τους καρπούς μαζί με καρδιοφάρμακα. Πιο συγκεκριμένα οι καρποί του κράταιγου αυξάνουν την δραστικότητα των αντιπηκτικών φαρμάκων, των φαρμάκων που ρυθμίζουν την αρτηριακή πίεση και όσων χορηγούνται στην καρδιακή ανεπάρκεια.

Ανεπιθύμητες ενέργειες από την κατανάλωση κράταιγου
Δεν έχουν αναφερθεί πολλές ανεπιθύμητες ενέργειες από τη λήψη καρπών κράταιγου, ενώ όταν εμφανίζονται κυμαίνονται από ήπιες έως μέτριες. Οι πιο συχνές που έχουν αναφερθεί στον άνθρωπο είναι εφίδρωση, πονοκέφαλος, αϋπνία, αίσθημα παλμών, αλλεργική αντίδραση, ανησυχία και γαστρεντερικές διαταραχές. Αν και η χρήση του κράταιγου σε ορισμένα προβλήματα υγείας που ταλαιπωρούν πολλούς ανθρώπους φαίνεται να είναι ελπιδοφόρα, απαιτούνται περισσότερες μελέτες σε ανθρώπους ώστε να εξαχθούν επαρκώς επιστημονικά τεκμηριωμένα συμπεράσματα.

Στρατιωτικός Κλινικός Διαιτολόγος
Νικόλας Δήμζας
www.docdiet.gr