Τα Χριστούγεννα και η Πρωτοχρονιά γιορτάζονται με λαμπρότητα σε όλη την Ελλάδα. Γνωρίστε μαζί μας μερικά από τα πιο όμορφα έθιμα της εποχής.

Τα Χριστούγεννα και η Πρωτοχρονιά είναι δύο γιορτές, που γιορτάζονται με λαμπρότητα σε όλη την Ελλάδα. Ανακαλύψτε μαζί μας τα έθιμα των γιορτών και αναβιώστε τα, σε όποια περιοχή της χώρας και αν ζείτε, κρατώντας ζωντανή την παράδοσή μας.

Κεντρική Ελλάδα: έθιμα με μεγάλη ιστορία

Το «τάισμα» της βρύσης

Το «τάισμα της βρύσης» αποτελεί και το πιο διαδεδομένο έθιμο της κεντρικής Ελλάδας. Τα μεσάνυχτα της παραμονής των Χριστουγέννων ή της Πρωτοχρονιάς σε άλλα χωριά, οι κοπέλες πηγαίνουν στην κοντινή βρύση για να πάρουν το «άκραντο» (αμίλητο) νερό. Λέγεται έτσι, καθώς δεν επιτρέπεται να μιλήσουν σε κανέναν σε όλη τη διαδρομή. Μόλις φθάσουν, αλείφουν τη βρύση με βούτυρο και μέλι ευχόμενες, όπως τρέχει το νερό έτσι να τρέχει και η προκοπή στο σπίτι και όσο γλυκό είναι το μέλι, έτσι γλυκιά να είναι και η νέα χρονιά! Ακολουθεί το «τάισμα» της βρύσης, όπου για να έχουν πλούσια σοδειά αφήνουν ένα καλάθι με ψωμί, τυρί, όσπρια, βούτυρο και ελιές. Ρίχνουν στην άδεια στάμνα τους ένα βατόφυλλο και τρία χαλίκια, τη γεμίζουν νερό και αμίλητες και πάλι κατευθύνονται στο σπίτι. Στο σπίτι, ραντίζουν με το νερό τα δωμάτια, σκορπούν τα τυχερά χαλίκια και δίνουν το υπόλοιπο νερό στα μέλη της οικογένειας για να το πιουν. Λέγεται μάλιστα, πως η πρώτη κοπέλα, που θα φτάσει στη βρύση, είναι και η πιο τυχερή της χρονιάς.

Η «γουρουνοχαρά»

«Έλα, έχουμε γουρουνοχαρά», μπορεί να σας πουν οι κάτοικοι της Θεσσαλίας, αν βρεθείτε στα μέρη τους μερικές ημέρες πριν τα Χριστούγεννα ή στις 27 Δεκεμβρίου-ημέρα εορτασμού του Αγίου Στεφάνου-ή «γουρουνοστέφανου», όπως τον λένε οι ντόπιοι εξαιτίας του εθίμου.

Η γουρουνοχαρά είναι ένα αρκετά παλιό έθιμο, που σήμερα ελάχιστοι αναβιώνουν. Στην περιοχή λοιπόν, η προετοιμασία για το σφάξιμο του γουρουνιού μετατρεπόταν σε μια 3ημερη γιορτή. Οι οικογένειες καθόριζαν από πριν, πότε θα σφάξουν το γουρούνι των γιορτών έτσι ώστε να έρθουν όλοι οι συγγενείς στο γλέντι και να μην συμπέσουν δύο «γουρουνοχαρές» μαζί στην ίδια οικογένεια. Οι άνδρες της οικογένειας έσφαζαν το γουρούνι και στη συνέχεια ακολουθούσε το γδάρσιμο, το κόψιμο του λίπους (παστού) και ο τεμαχισμός του κρέατος. Παλιότερα, οι οικογένειες περνούσαν ακόμη και όλο τον χειμώνα με αυτό το λίπος, που το χρησιμοποιούσαν αντί λαδιού. Η υπόλοιπη οικογένεια, χόρευε, γλεντούσε, έπινε και έτρωγε για 3 ολόκληρες ημέρες, μέχρι τη γουρουνοχαρά του επόμενου συγγενή.

Το «πάντρεμα» της φωτιάς

Στη Θεσσαλία, όταν γυρνούν την παραμονή των Χριστουγέννων στο σπίτι από την εκκλησία, «παντρεύουν» τη φωτιά. Τα αγόρια τοποθετούν στο τζάκι ένα κλαδί από ένα δέντρο με θηλυκό όνομα π.χ. αγριοκερασιά και τα κορίτσια αντίστοιχα, ένα κλαδί με «αρσενικό» όνομα, π.χ. κέδρου.

Τα κλαδιά αυτά φανερώνουν την επιθυμία τους για μια γεμάτη υγεία και ευτυχία ζωή. Όποιο κλαδί καεί πρώτο, σημαίνει, πως το αρσενικό ή το θηλυκό μέλος της οικογένειας αντίστοιχα, θα έχει μια καλή τύχη και θα παντρευτεί πρώτο.

Κρήτη: το ευλογημένο Χριστόψωμο και η κοτόσουπα

Το ζύμωμα του Χριστόψωμου, αποτελεί ένα έθιμο, που αναβιώνει και σήμερα σε πολλές περιοχές της Κρήτης. Οι γυναίκες, το ζυμώνουν με ακριβά και εκλεκτά υλικά (ψιλοκοσκινισμένο αλεύρι-μέλι-σουσάμι-κανέλλα-ροδόνερο και γαρύφαλλα). Όσο το ζυμώνουν, σιγοψιθυρίζουν την ευχή: «Ο Χριστός γεννιέται, το φως ανεβαίνει, το προζύμι για να γένει». Αρχικά, πλάθουν την κουλούρα με τη μισή ζύμη και με την υπόλοιπη σχηματίζουν έναν σταυρό, που τοποθετούν πάνω στην κουλούρα.

Στη μέση τοποθετούν ένα καρύδι με τη φλούδα του ή ένα αυγό και στην υπόλοιπη επιφάνεια «κεντούν» σχήματα με ένα πιρούνι, όπως λουλούδια, φύλλα, καρπούς κ.α. Το Χριστόψωμο, στολίζει το χριστουγεννιάτικο τραπέζι και κόβεται από τον νοικοκύρη, ο οποίος το κόβει και το μοιράζει, αφού πρώτα το έχει «σταυρώσει», έχει δηλαδή νοητά κάνει το σχήμα του σταυρού πάνω του για να το ευλογήσει.

Πέρα από το «Χριστόψωμο», πολλές οικογένειες συνηθίζουν ακόμη και σήμερα να τρώνε το παραδοσιακό χοιρινό με πρασοσέλινο, τη γεμιστή γαλοπούλα ή την παραδοσιακή κοτόσουπα, ένα πιάτο, που προτιμούν ακόμη και σήμερα πολλές οικογένειες για το τραπέζι της γιορτής.

ΛΙΛΗ ΚΑΡΑΚΩΣΤΑ