Η Κλινική Διαιτολόγος-Διατροφολόγος με εξειδίκευση στα αυτοάνοσα και την κλινική διατροφή και μετεκπαίδευση στη φυτοφαγία, Δέσποινα Μαρσέλου, μελετά τις έρευνες και μας εξηγεί γιατί κάποιες επεξεργασμένες τροφές έχουν όφελος και άλλες μας «κόβουν» χρόνια.

Τα ράφια του σούπερ μάρκετ είναι γεμάτα με επεξεργασμένες τροφές, συσκευασμένες και δοσμένες με ένα πολύ ωραίο περιτύλιγμα που σίγουρα απέχει πολύ από αυτό που προορίζει για εμάς η φύση. Παρ’ όλο που γνωρίζουμε ότι οι τροφές αυτές είναι πλούσιες σε ζάχαρη, νάτριο, κορεσμένα και τρανς λιπαρά, φοινικέλαια κ.ο.κ., με την κατανάλωσή τους να συνδέεται με φλεγμονή στον οργανισμό, η απολαυστική τους γεύση δυστυχώς κάνει τους περισσότερους να γεμίζουν το καλάθι τους με αυτές. Άλλη μια έρευνα, ωστόσο, φέρνει στο φως στοιχεία που επιβεβαιώνουν για ακόμη μια φορά ότι ορισμένες επεξεργασμένες τροφές όχι μόνο δεν αποτελούν μέρος μιας ισορροπημένης διατροφής, αλλά βλάπτουν σημαντικά ενώ συνδέονται και με θνητότητα, με κάποιες ωστόσο να παρουσιάζουν οφέλη που δεν πρέπει να αγνοήσουμε.

 Όσο μεγαλύτερη η επεξεργασία, τόσο μεγαλύτερος ο κίνδυνος
Νέα ανάλυση, λοιπόν, που δημοσιεύτηκε στο British Medical Journal έρχεται να προστεθεί στον αυξανόμενο όγκο δεδομένων σχετικά με τις βλάβες στην υγεία από την κατανάλωση πολύ επεξεργασμένων τροφών (ultra processed foods). Εδώ, ωστόσο, πρέπει να σημειώσουμε ότι δεν είναι όλες οι επεξεργασμένες τροφές το ίδιο βλαβερές και, επομένως, κάθε τρόφιμο ή στοιχείο θα πρέπει να αξιολογείται με βάση τη δική του αξία και το δικό του θρεπτικό του προφίλ. Και το ελαιόλαδο, για παράδειγμα, προκύπτει από επεξεργασία, όπως και ένα γάλα φυτικής προέλευσης. Αν παρατηρήσουμε, όμως, θα δούμε ότι η επεξεργασία τους είναι μικρή και μας παρέχουν οφέλη και θρεπτική αξία, όπως καλά λιπαρά και αντιοξειδωτικά ή πρωτεΐνη και βιταμίνες αντίστοιχα. Από την άλλη, δεν συμβαίνει το ίδιο με τα μπισκότα ή με τα αλλαντικά.

Η ανάλυση που έχει γίνει εδώ είναι χρήσιμη, καθώς εξετάζει διαφορετικές υποομάδες κατανάλωσης πολύ επεξεργασμένων τροφών σε πάνω από 100.000 συμμετέχοντες στη μελέτη Nurses’ Health Study και στη μελέτη Health Professionals Follow-up Study. Κατά τη διάρκεια των 30 και πλέον ετών παρακολούθησης υπήρξαν 30.188 θάνατοι γυναικών και 18.005 θάνατοι ανδρών. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η κατανάλωση τόσο επεξεργασμένων τροφών παρουσίαζε μικρή αύξηση της θνησιμότητας (4-9%), αλλά από άλλες αιτίες εκτός από τις καρδιαγγειακές παθήσεις και τον καρκίνο. Κάτι που πρέπει, όμως, να θυμάστε είναι ότι τα επεξεργασμένα προϊόντα που παρουσίασαν τις ισχυρότερες και πιο σταθερές συσχετίσεις με τη θνησιμότητα ήταν τα έτοιμα προς κατανάλωση προϊόντα με βάση το κρέας/πουλερικά/θαλασσινά. Ωστόσο, η συσχέτιση αυτή αμβλύνθηκε μετά την προσαρμογή ποιότητας της διατροφής, χρησιμοποιώντας τον εναλλακτικό δείκτη υγιεινής διατροφής. Έτσι, οι επικεφαλής κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι «η ποιότητα της διατροφής έχει κυρίαρχη επίδραση στη μακροπρόθεσμη υγεία, ενώ η πρόσθετη επίδραση της επεξεργασίας των τροφίμων είναι πιθανό να είναι περιορισμένη».

Προσοχή στις επιλογές
Η τρέχουσα αφήγηση γύρω από επεξεργασμένα τρόφιμα ενέχει και μια κινδυνολογία, καθώς ωθεί πολλούς ανθρώπους μακριά από την κατανάλωση τροφίμων όπως τα ψωμιά και τα δημητριακά ολικής άλεσης που αποδεικνύονται ωφέλιμα για την υγεία. Τα περισσότερα από τα διαθέσιμα δεδομένα δείχνουν ότι οι μεγαλύτεροι παράγοντες που συμβάλλουν στην κακή υγεία προέρχονται από την κατανάλωση επεξεργασμένου κρέατος, ζαχαρούχων ποτών και κέικ/τηγανητών τροφίμων/γλυκών, που σημαίνει ότι πρέπει να στρέψουμε εκεί την προσοχή μας ως προς το τι να αποφεύγουμε. Μια μεγάλη ανάλυση που δημοσιεύθηκε το 2023 επιβεβαίωσε αυτά τα ευρήματα, αλλά ανέλυσε επίσης τον αντίκτυπο των υποκατάστατων κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων φυτικής προέλευσης και δεν διαπίστωσε αρνητικό αντίκτυπο στην υγεία.

Αναγνωρίστε, λοιπόν, με βάση τα παραπάνω τις πραγματικά επιβαρυντικές επεξεργασμένες τροφές από τη διατροφή σας και αποφύγετέ τες, αφήνοντας χώρο στο πιάτο σας γι’ αυτές που με λιγότερη επεξεργασία μπορεί να παρουσιάζουν και οφέλη.

Δέσποινα Μαρσέλου
Κλινική διαιτολόγος με εξειδίκευση στα αυτοάνοσα
Αλκιβιάδου 185, Πειραιάς
www.getactive.gr, www.createhealth.gr
fb page getactive
Instagram @feedyourimmunity / @createhealthbymarselou

Πηγές

https://shireenkassam.medium.com/review-of-the-plant-based-nutrition-and-lifestyle-medicine-news-may-2024-9daa00e57e65

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38719536/