Η Διαιτολόγος Διατροφολόγος, Κατερίνα Καρακικέ, εξηγεί τι είναι οι τοξίνες που μπορεί να βρίσκονται στον οργανισμό μας και τι μπορούμε να κάνουμε για να τις κρατήσουμε μακριά.

Ως τοξίνες ορίζονται όλες οι ουσίες ή στοιχεία που είναι τοξικά για τον οργανισμό, για τα κύτταρα και τους ιστούς και μπορεί να είναι μικρά μόρια, πρωτεΐνες και άλλα στοιχεία που προέρχονται τόσο από το εξωτερικό όσο και από το εσωτερικό του σώματος. Το περιβάλλον σήμερα και ο φυσιολογικός κυτταρικός μεταβολισμός εκθέτουν το σώμα σε τοξίνες. Προκειμένου να διατηρηθεί η υγεία, είναι επιτακτική ανάγκη το σώμα να είναι σε θέση να τις χειριστεί και να είναι σε θέση να τις αποβάλλει επαρκώς. Το σώμα διαθέτει πρωτογενείς και δευτερογενείς οδούς αποβολής, οι οποίες πρέπει να λειτουργούν άριστα προκειμένου να αποφεύγεται η αποθήκευση των τοξινών και να προλαμβάνονται οι ασθένειες. 

Πρώτα απ’ όλα, είναι καλό να γνωρίζουμε ότι παράγονται συνεχώς από το σώμα ως αποτέλεσμα των μεταβολικών διεργασιών που είναι απαραίτητες για την επιβίωσή μας. Για παράδειγμα, ο μηχανισμός με τον οποίο τα κύτταρα αποκτούν ενέργεια παράγει ελεύθερες ρίζες. Οι ελεύθερες ρίζες είναι ασταθή μόρια που θεωρούνται τοξίνες, καθώς η συσσώρευσή τους μπορεί να βλάψει τα κύτταρα. Επιπλέον, παράγουμε πολλές περισσότερες κάθε φορά που τρώμε, αναπνέουμε ή καταναλώνουμε ουσίες όπως ο καπνός. Ωστόσο, το σώμα είναι εξοπλισμένο με μηχανισμούς που μπορούν να τις εξουδετερώσουν ή να τις εξαλείψουν. Με την εξουδετέρωσή τους, αποτρέπει το να φτάσουν σε πολύ υψηλά επίπεδα, που είναι η πιο βλαβερή κατάσταση για τους ιστούς.

 Πώς αποβάλλονται οι τοξίνες

Τα όργανα που είναι υπεύθυνα για την εξουδετέρωση και την αποβολή των τοξινών είναι το συκώτι και τα νεφρά. Αποβάλλουμε τις περισσότερες από τις τοξίνες μέσω των ούρων και των κοπράνων. Για τον σωστό καθαρισμό, επομένως, τα όργανα αυτά πρέπει να λειτουργούν άριστα. Για παράδειγμα, οι ασθένειες των νεφρών και του ήπατος μεταβάλλουν τη διαδικασία αποτοξίνωσης και επιβραδύνουν την αποβολή των ελεύθερων ριζών, προάγοντας τη γήρανση. 

Ποιες είναι οι πηγές τοξινών
Τα τρόφιμα αποτελούν σημαντική πηγή τοξινών, όχι μόνο λόγω των αντιδράσεων που λαμβάνουν χώρα στο εσωτερικό του σώματος κατά τη διάρκεια της πέψης, αλλά και επειδή οι ουσίες αυτές συχνά προέρχονται από την ίδια την τροφή. Υπό αυτή την έννοια, οι τροφές που είναι πλούσιες σε πρόσθετα και λίπη περιέχουν υψηλότερα ποσοστά τοξινών. Το ίδιο συμβαίνει και με τα τρόφιμα που τηγανίζονται ή επεξεργάζονται σε υψηλές θερμοκρασίες. Ομοίως, ουσίες όπως ο καπνός και το αλκοόλ είναι επίσης εξαιρετικά επιβλαβείς.

Οι ρύποι, όπως τα βαρέα μέταλλα που υπάρχουν σε ορισμένα ζώα που τρώμε, θεωρούνται πηγές δηλητηρίασης. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα δηλητήρια ορισμένων ζώων, όπως τα φίδια και τα έντομα, είναι εξαιρετικά τοξικά.

Τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα, που χρησιμοποιούνται ευρέως στη βιομηχανία τροφίμων, επιταχύνουν τη διαδικασία απελευθέρωσης των τοξινών λόγω των πολυάριθμων σταδίων επεξεργασίας που υφίστανται. Προκειμένου να ελαχιστοποιηθούν οι κίνδυνοι για την υγεία, η επιλογή των προϊόντων στο σούπερ μάρκετ πρέπει πάντα να είναι στοχευμένη.

Διαδρομές εξάλειψης (αποβολής) των τοξινών
Ορισμένες τοξίνες μπορούν να αποβληθούν απευθείας μέσω των πρωτογενών οδών αποβολής, ενώ άλλες πρέπει πρώτα να μετατραπούν από το ήπαρ. Μέσω μιας σειράς αντιδράσεων, το ήπαρ είναι σε θέση να μετατρέψει ορισμένες τοξίνες σε μια πιο υδατοδιαλυτή μορφή, η οποία θα βοηθήσει την απέκκριση με τα ούρα, την αναπνοή ή τον ιδρώτα. Άλλες τοξίνες συνδυάζονται με τη χολή σε μια λιποδιαλυτή μορφή για να βοηθήσουν την απέκκριση μέσω του εντέρου. Επομένως, το ήπαρ παίζει μεγάλο ρόλο στη μετατροπή και την αποτοξίνωση των τοξινών και αποτελεί ζωτικό όργανο στη διαδικασία αποβολής.

Πρωτογενείς διαδρομές
Οι πρωτογενείς οδοί αποβολής έχουν όλες άμεση πρόσβαση στο εξωτερικό του σώματος. Αποτελούν σημείο μετάβασης μεταξύ της φυσιολογικής σωματικής επεξεργασίας και της απέκκρισης. Η διασφάλιση της βέλτιστης λειτουργίας και των έξι πρωτογενών οδών είναι απαραίτητη για την υγεία.

Έντερα
Πρόκειται για μια σημαντική οδό αποβολής των τοξινών από το σώμα. Καθώς η τροφή προσλαμβάνεται, περνάει από τον πεπτικό σωλήνα και διασπάται συνεχώς, ενώ στην πορεία απορροφώνται θρεπτικά συστατικά. Ό,τι δεν μπορεί να αξιοποιήσει ο οργανισμός αποβάλλεται στη συνέχεια με τα κόπρανα. Οι τοξίνες και τα απόβλητα αποβάλλονται με τα κόπρανα, προστατεύοντας έτσι τον οργανισμό από τη συσσώρευση τοξικών ουσιών.

Ουροδόχος κύστη
Η κύρια λειτουργία της ουροδόχου κύστης είναι να αποθηκεύει και να απελευθερώνει τα ούρα. Το πολύπλοκο ουροποιητικό σύστημα φιλτράρει το αίμα μέσω των νεφρών ως μέσο διατήρησης της ομοιόστασης και του φυσιολογικού pH εντός του σώματος. Το ουροποιητικό σύστημα είναι το κύριο σύστημα που είναι υπεύθυνο για την αποβολή των μεταβολικών αποβλήτων.

Δέρμα
Η αποβολή των τοξινών από το δέρμα επιτυγχάνεται μέσω της εφίδρωσης. Ο ιδρώτας που διεγείρεται από την άσκηση, τον πυρετό, το περιβάλλον (π.χ. καλοκαιρινός καιρός, σάουνα, χαμάμ κ.λπ.) είναι ένας τρόπος για το σώμα να απαλλαγεί από τις τοξίνες που είναι αποθηκευμένες στους λιπώδεις ή λιπώδεις ιστούς.

Αναπνοή
Οι πνεύμονες είναι υπεύθυνοι για την αποβολή του διοξειδίου του άνθρακα με κάθε αναπνοή. Το διοξείδιο του άνθρακα είναι μια φυσική τοξίνη που απαντάται στο σώμα και η αναπνοή είναι ένας σημαντικός τρόπος για το σώμα να διατηρεί την ομοιόσταση. Η ισορροπία του PH στο σώμα επιτυγχάνεται μέσω της αναπνοής και της βέλτιστης λειτουργίας των νεφρών.

Φωνή
Είναι ένας σημαντικός τρόπος για το σώμα να αποβάλλει τις συναισθηματικές τοξίνες. Η έκφραση αληθινών συναισθημάτων και οργανικών συναισθημάτων μέσω της φωνής δίνει στο σώμα την ευκαιρία να εκφράσει και να απελευθερώσει τα συναισθήματα. Η σωστή απελευθέρωση των συναισθημάτων, είτε θετικών είτε αρνητικών, αποτελεί σημαντικό μέρος της αποτοξίνωσης και της αποβολής για το σώμα.

Έμμηνος ρύση
Η έμμηνος ρύση είναι μια πρωταρχική οδός αποβολής για τις γυναίκες. Μηνιαίως, οι γυναίκες έχουν μια πρόσθετη ευκαιρία να αποτοξινώνουν και να αποβάλλουν τις τοξίνες από το σώμα. Καθώς το αίμα και το βλεννογόνο της μήτρας αποβάλλεται, το σώμα μπορεί να αποβάλει τα ανεπιθύμητα απόβλητα. Η σκοτεινή, βαριά και επώδυνη έμμηνος ρύση είναι σημάδι περίσσειας τοξινών στο σύστημα. Η έμμηνος ρύση πρέπει να είναι μια φυσική, ανώδυνη διαδικασία που το σώμα διανύει κυκλικά κάθε 28 ημέρες.

Δευτερεύουσες διαδρομές αποβολής τοξινών
Οι δευτερογενείς οδοί αποβολής χρησιμοποιούνται όταν οι πρωτογενείς οδοί είναι υπερφορτωμένες με τοξίνες. Το σώμα προσπαθεί να αποβάλει τις ανεπιθύμητες τοξίνες από το σύστημα χρησιμοποιώντας τις δευτερεύουσες οδούς. Η βέλτιστη λειτουργία όλων των πρωτογενών οδών και η ελάχιστη έκθεση θα αποτρέψουν το σώμα από το να χρησιμοποιήσει τις δευτερογενείς οδούς αποβολής. Οι δευτερογενείς οδοί αποβολής περιλαμβάνουν ρινικές εκκρίσεις, βήχα, κερί αυτιών, δάκρυα, τρίχες, λευκορροία (υπερβολικές κολπικές εκκρίσεις), φλέγμα, βλέννα ή αίμα στα κόπρανα, αέρια και μετεωρισμό και φτέρνισμα.

Τι μπορούμε να κάνουμε για τις τοξίνες;
Προς το παρόν δεν διαθέτουμε στοιχεία για την πραγματική αποτελεσματικότητα των λεγόμενων διαιτών αποτοξίνωσης. Παρ' όλο που οι διάφορες δίαιτες και φόρμουλες αποτοξίνωσης διαφημίζονται ευρέως, δεν υπάρχουν ακόμη επιστημονικές αποδείξεις για τα οφέλη τους. Ωστόσο, είναι αλήθεια ότι τα όργανά μας πρέπει να βρίσκονται σε βέλτιστες συνθήκες για να καθαρίσει το σώμα με τον σωστό τρόπο. Συγκεκριμένα, το συκώτι και τα νεφρά. Από αυτή την άποψη, είναι εξαιρετικά σημαντικό να παραμένετε ενυδατωμένοι, δηλαδή να πίνετε 1,5 έως 2 λίτρα νερό την ημέρα. Αυτό βοηθά τα νεφρά να παράγουν περισσότερα ούρα και να καθαρίζονται συχνότερα. Λογικά, αν αρχίσουμε να μειώνουμε την ποσότητα των τοξινών που προσλαμβάνουμε μόνο οφέλη μπορούμε να έχουμε. Μπορούμε να αρχίσουμε να εξαλείφουμε το αλκοόλ, τον καπνό και τις επεξεργασμένες, πλούσιες σε λιπαρά τροφές. Το ιδανικό είναι να καταναλώνουμε όσο το δυνατόν περισσότερα φρούτα και λαχανικά.

Δεν είναι μόνο οι δίαιτες χρήσιμες για την αποτοξίνωση
Καλό είναι να ακολουθείτε έναν ενεργό τρόπο ζωής, ο οποίος περιλαμβάνει μέτριας έντασης σωματική δραστηριότητα αρκετές φορές την εβδομάδα. Μέσω της άθλησης μπορούμε να αποβάλλουμε τα απόβλητα, καθώς και να μειώσουμε τα επίπεδα άγχους, τα οποία σε κάθε περίπτωση συσχετίζονται. Πριν ξεκινήσετε οποιαδήποτε δίαιτα ή λάβετε προϊόντα αποτοξίνωσης, ωστόσο, είναι σημαντικό να ρωτήσετε και να συμβουλευτείτε έναν επαγγελματία Διαιτολόγο.

Βιβλιογραφία

• Baker, S. (2003). Detoxification and Healing. Toronto: McGraw Hill.
• Krohn, J. T. (1996). Natural Detoxification. Vancouver: Hartley & Marks Publishers Inc.
• Krohn, J. (1996). The Whole Way to Natural Detoxification. Vancouver: Hartley & Marks Publishers.
• Page, L. (1999). Detoxification: All you need to know to recharge, renew and rejuvenate your body, mind and spirit. Carmel Valley: Healthy Healing Publications.
• Rogers, S. (2002). Detoxify or Die. Sarasota: Sand Key Company Inc.
• https://www.ndhealthfacts.org/wiki/Elimination_of_Toxins

Κατερίνα Καρακικέ / Διαιτολόγος-Διατροφολόγος
Eκπαιδεύτρια στο Κέντρο Εκπαίδευσης & Αντιμετώπισης Διατροφικών Διαταραχών
Mεγάλη εμπειρία στην διατροφή για νεφροπαθείς
www.diatrofi.gr