Μπορεί ο θυροειδής μας να τεμπελιάσει; Μάλλον ναι, απαντούν οι επιστήμονες και προτείνουν τρόπους για να τον...κρατήσουμε σε εγρήγορση.

Οι εν λόγω εκφράσεις ακούγονται συχνά από ασθενείς… «μου είπαν ότι ο θυρεοειδής μου τεμπελιάζει» ή «δεν έχω καλές καύσεις γιατί ο θυρεοειδής μου κοιμάται»… τι περιγράφουν όμως αυτές οι εκλαϊκευμένες εκφράσεις;

Ο θυρεοειδής αδένας είναι ένα όργανο που παράγει ορμόνες, τις θυρεοειδικές ορμόνες (θυροξίνη ή Τ4 και τριιωδοθυρονίνη ή Τ3). Οι ορμόνες αυτές δραστηριοποιούνται σε όλο τον οργανισμό και επιδρούν, μεταξύ άλλων, στο μεταβολισμό (λευκωμάτων, υδατανθρακων, χοληστερόλης) και την οξυγόνωση των ιστών, τη θερμοκρασία, τη λειτουργίας της καρδιάς, των αγγείων, του νευρικού και του γαστρεντερικού συστήματος.

Για να λειτουργήσουν τα θυρεοειδικά κύτταρα πρέπει να λάβουν εντολή από την TSH (θυρεοειδοτρόπο ορμόνη), μια ορμόνη που εκκρίνεται από ένα σημείο του εγκεφάλου που καλείται υπόφυση. Η TSH διεγείρει ένα ειδικό υποδοχέα (υποδοχέας TSH ή TSHr) επάνω στα θυρεοειδικά κύτταρα, μεταδίδοντας με τον τρόπο αυτό την εντολή για λειτουργία και παραγωγή ορμονών. Αντίστοιχα όταν οι ορμόνες αυτές βγούν στην κυκλοφορία προκαλούν μείωση της παραγωγής TSH από την υπόφυση και έτσι το όλο σύστημα αυτορρυθμίζεται ανάλογα με τις ανάγκες του οργανισμού.

Πού οφείλεται ο υποθυρεοειδισμός;

Ο υποθυρεοειδισμός μπορεί να είναι

- Πρωτοπαθής (βλάβη του ίδιου του αδένα) – 95% αυτοανόσου αιτιολογίας (νόσος Hashimoto), όπου το ανοσοποιητικό σύστημα αναγνωρίζει ως ξένο το θυρεοειδή και του επιτίθεται, με αποτέλεσμα να επηρεάζει την ικανότητά των θυρεοειδικών κυττάρων να παράγουν ορμόνες. Πρόκειται για χρόνια φλεγμονή του θυρεοειδή αδένα, με συνοδό βλάβη των κυττάρων του.

-συγγενής, όπου ο αδένας δεν σχηματίστηκε ποτέ ή δεν υπήρξε επαρκής λειτουργία των θυρεοειδικών κυττάρων ή των ενζύμων τους, και ως εκ τούτου ο υποθυρεοειδισμός αυτός εμφανίζεται ήδη από τη γέννηση και προκαλεί νοητική υστέρηση.

-ιατρογενής, όπου υπάρχει αφαίρεση ή καταστροφή μέσω εσωτερικής (ραδιενεργό ιώδιο) ή εξωτερικής ακτινοβόλησης του θυρεοειδούς αδένα για ιατρικούς λόγους (πχ σε καρκίνο θυρεοειδούς, νόσο Hodgkin’s ή νόσο Graves). Επίσης δυσλειτουργία λόγω φαρμάκων που προκαλούν υποθυρεοειδισμό, όπως η ιντερφερόνη, το λίθιο και η αμιοδαρόνη, τα φάρμακα για την αντιμετώπιση του υπερθυρεοειδισμού.

-υποξεία θυρεοειδίτιδα (παροδική ή μόνμη καταστροφή θυρεοειδικού ιστού ιογενούς αιτιολογίας) και θυρεοειδίτιδα της λοχείας.

• Κεντρικός (5%), οπου ο θυρεοειδής είναι απόλυτα φυσιολογικός αλλά δεν εκκρίνεται μια άλλη ορμόνη, που φυσιολογικά παράγεται στην υπόφυση, η θυρεοειδοτρόπος ορμόνη ή TSH.

Υποθυρεοειδισμός μπορεί να αναπτυχθεί σε οποιοδήποτε σημείο της ζωής. Είναι πιο κοινός σε ενήλικες, αλλά μπορεί επίσης να προκύψει σε βρέφη και παιδιά. Ο κίνδυνος αυξάνεται με την ηλικία. Οι γυναίκες είναι τρεις έως οκτώ φορές πιο πιθανό από τους άνδρες να αναπτύξουν υποθυρεοειδισμό. Μία στις πέντε γυναίκες σε ηλικία 60 ετών και άνω παρουσιάζει υποθυρεοειδισμό. Η κληρονομικότητα παίζει ρόλο στη νόσο αυτή. Τα άτομα με άλλες αυτοάνοσες ασθένειες, ινσουλινοεξαρτώμενο (τύπου 1) διαβήτη και ρευματοειδή αρθρίτιδα έχουν υψηλότερη πιθανότητα υποθυρεοειδισμού.

Πόσο σοβαρός μπορεί να είναι ο υποθυρεοειδισμός;

Ο υποθυρεοειδισμός διακρίνεται σε υποκλινικό και κλινικό. Ο υποκλινικός υποθυρεοειδισμός χαρακτηρίζεται από υψηλά επίπεδα TSH αλλά φυσιολογικές τιμές Τ4 και T3. Στον κλινικό υποθυρεοειδισμό πλέον και οι θυρεοειδικές ορμόνες έχουν επηρεαστεί (χαμηλες τιμές Τ4 και T3). Κλινικός υποθυρεοειδισμός οδηγεί σε δυσλειτουργία, βλάβες οργάνων έως και θάνατο, αν δεν αντιμετωπιστεί. Στη σύγχρονη εποχή περιπτώσεις παραμελημένου υποθυρεοειδισμού είναι εξαιρετικά σπάνιες.

Τι συμπτώματα έχει ο υποθυρεοειδισμός;

Στον υποθυρεοειδισμό το χαμηλό επίπεδο ορμονών του θυρεοειδή επιβραδύνει το μεταβολισμό. Τα περισσότερα συμπτώματα οφείλονται στα ανεπαρκή ποσά θυρεοειδικών ορμονών και υφίενται με τη θεραπεία.

Συνήθη συμπτώματα είναι:

-Βραδυκαρδία / αύξηση στο σωματικό βάρος / δυσκοιλιότητα / βράγχος φωνής.

-Κούραση / διαταραχές μνήμης ή δυσκολία στην σκέψη / συναισθηματική κατάθλιψη / υπνηλία, ακόμη και μετά τον ύπνο.

-Αδυναμία να ανεχθούμε ψυχρό περιβάλλον, λόγω της μείωσης της θερμότητας που παράγεται εντός του οργανισμού από την επιβραδυνόμενη μεταβολική δραστηριότητα.

-Διαταραχή εμμήνου ρύσεως / μυικές κράμπες / αιμωδίες.

-Ξηροδερμία / απώλεια μαλλιών / νύχια εύθρυπτα.

-Εξοίδηση προσώπου, ιδίως γύρω από τα μάτια (μία κατάσταση που ονομάζεται μυξοίδημα, η οποία είναι μια ένδειξη ότι η ασθένεια έχει γίνει σοβαρή).

Ποιές εξετάσεις κάνουμε για να ελέγχουμε το θυρεοειδή;

Το κύριο εργαλείο για την ανίχνευση του υποθυρεοειδισμού είναι η μέτρηση της το TSH, η οποία είναι αυξημένη (με εξαίρεση τον κεντρικό υποθυρεοειδισμό που όμως είναι πολύ σπάνιος). Τα επίπεδα των θυρεοειδικών ορμονών αίματος είναι συνήθως χαμηλά.

Ωστόσο, στην πρώιμη φάση του υποθυρεοειδισμού, το επίπεδο των ορμονών του θυρεοειδή (T3 και T4) μπορεί να είναι κανονικό.

Όσον αφορά στα αίτια της νόσου, ένας συνδυασμός κλινικού ιστορικού του ασθενούς, ανίχνευσης αντιθυρεοειδικών αντισωμάτων και πιθανώς σπινθηρογραφικής και απεικονιστικής εξέτασης, μπορεί να βοηθήσει να διαγνωστεί σαφέστερα το ακριβές υποκείμενο πρόβλημα του θυρεοειδή.

Υπάρχει θεραπεία;

Ορμόνες του θυρεοειδή υπό τη μορφή δισκίων, σε καθημερινή χορήγηση, αποκαθιστούν τα αναγκαία επίπεδα στον οργανισμό. Η δόση εξατομικεύεται και προσαρμόζεται σε ένα χρονικό διάστημα αρκετών εβδομάδων, μετά από τακτικές εξετάσεις αίματος για την επαλήθευση του ποσού των ορμονών του θυρεοειδή στο αίμα.

Συμπληρώματα και εναλλακτικές θεραπείες: εάν έχετε υποθυρεοειδισμό, χρειάζεστε συμβατική ιατρική θεραπεία. Διατροφή και βότανα μπορεί να σας βοηθήσουν υποστηρικτικά στη συμβατική θεραπεία, αλλά δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται από μόνα τους για να αντιμετωπιστεί ο υποθυρεοειδισμός.

Του Κυριάκου Αλουμάνη, Ενδοκρινολόγου και επιστημονικού συνεργάτη του www.iator.gr .