Η άσκηση ανοίγει την όρεξη; Υπάρχουν μαγικές συνταγές για τοπικό αδυνάτισμα; Οι αυξημένοι καρδιακοί παλμοί σημαίνουν και καλύτερη άσκηση; Δείτε, ποιοι είναι οι πιο διαδεδομένοι μύθοι γύρω από την άσκηση και ανακαλύψτε ποια είναι η πραγματική αλήθεια.

Η λανθασμένη πληροφόρηση και εσφαλμένες εντυπώσεις που επικρατούν για την άσκηση είναι ένας σοβαρός λόγος που πολλά άτομα δεν ασκούνται ούτε έχουν κάποια δραστηριότητα. Στο σημερινό άρθρο θα δούμε τις ανησυχίες που γεννούν αυτοί οι μύθοι και θα διορθώσουμε τις λανθασμένες απόψεις για την άσκηση με στόχο την πληροφόρηση και την ενθάρρυνση όσων κάνουν καθιστική ζωή να βάλουν την άσκηση στη καθημερινή ρουτίνα τους.

Μύθος 1: Αυξημένη καρδιακή συχνότητα (παλμός) σημαίνει καλύτερη φυσική κατάσταση

Αν αυτός ο μύθος ήταν αληθής, τότε άτομα που είναι νευρικά και σε ένταση που τους προκαλεί ταχυπαλμία, θα ήταν σε καλύτερη φόρμα από τον υπόλοιπο κόσμο. Ο αυξημένος παλμός κατά την διάρκεια της άσκησης είναι σημαντικός για την βελτίωση της φυσικής κατάστασης όταν αυτό το γεγονός συνοδεύεται από αυξημένη κατανάλωση ενέργειας ή πρόσληψης οξυγόνου. Ο μύθος αυτός αντικρούεται και από την μελέτη καρδιοπαθών που παίρνουν φάρμακα όπως τα beta-blockers, τα οποία κρατούν τον παλμό ηρεμίας στους 40-50 κτύπους/λεπτό και στην άσκηση στους 85-95 κτύπους/λεπτό. Παρόλα αυτά, μπορούν να αυξήσουν την καρδιοαναπνευστική τους ικανότητα με την συμμετοχή τους σε τακτική άσκηση. Ένα άλλο στοιχείο που καταρρίπτει αυτόν τον μύθο είναι το πόρισμα μελετών για άτομα με βηματοδότες (ηλεκτρικός μηχανισμός που διατηρεί τον παλμό αναλλοίωτο και ανεπηρέαστο από δραστηριότητες ή άσκηση). Στις μελέτες αυτές τα άτομα με βηματοδότη, πέρασαν από πρόγραμμα αερόβιας άσκησης για κάποιο χρονικό διάστημα και είχαν ως αποτέλεσμα την βελτίωση της αερόβιας ικανότητας και αντοχής τους, χωρίς να υπάρχει η παραμικρή αύξηση της καρδιακής συχνότητας.

Μύθος 2: Οι μαραθωνοδρόμοι δεν παθαίνουν ποτέ καρδιακή προσβολή

Η τακτική αερόβια άσκηση ανεξαρτήτου έντασης ή διάρκειας δεν προσφέρει ανοσία από καρδιακές παθήσεις. Οι καρδιοπάθειες μπορούν να εμφανιστούν ή να επιδεινωθούν σε αθλητές παρά το γεγονός ότι χαίρουν καλής φυσικής κατάστασης. Οι αθλητές αντοχής έχουν λιγότερες πιθανότητες για καρδιαγγειακές παθήσεις αλλά η καλή τους φυσική κατάσταση δεν καθιστά εγγύηση ότι οι στεφανιαίες αρτηρίες τους δεν θα γεμίσουν με αποθέματα χοληστερόλης με επακόλουθο την απόφραξη τους και το έμφραγμα.

Μύθος 3: Η άσκηση πρέπει να είναι μεγάλης και συνεχούς διάρκειας για να είναι ωφέλιμη

Νέες έρευνες δείχνουν τώρα ότι η διαλειμματική άσκηση είναι εξίσου αποτελεσματική με την συνεχόμενη άσκηση. Ερευνητές στο Stanford University έκαναν σύγκριση δύο προγραμμάτων άσκησης. Στο ένα πρόγραμμα τα άτομα που έλαβαν μέρος έπρεπε να συμπληρώσουν 3 δεκάλεπτα άσκησης μέτριας έντασης στην διάρκεια μιας ημέρας. Στο δεύτερο πρόγραμμα τα άτομα έπρεπε να κάνουν ένα τριαντάλεπτο συνεχόμενης άσκησης. Στο τέλος της έρευνας (5 φορές/εβδομάδα, 8 εβδομάδες) και τα δύο γκρουπ είχαν παρόμοια βελτίωση στα αποτελέσματα δοκιμασίας κοπώσεως. Σε άλλη παρόμοια έρευνα που έκαναν Ιάπωνες ερευνητές, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η αντοχή βελτιώνεται στο ίδιο επίπεδο όταν η άσκηση γίνεται μια, δυο, ή τρεις φορές την ημέρα. Στην έρευνα αυτή όμως, τα άτομα που γυμνάζονταν τρεις φορές την ημέρα είχαν μεγαλύτερη αύξηση της ΗDL χοληστερόλης («καλής χοληστερόλης»). Τα αποτελέσματα των ερευνών αυτών μπορεί να είναι κίνητρο για όσους δεν έχουν πολύ χρόνο στην διάθεση τους αλλά μπορούν να χωρίσουν το πρόγραμμα τους σε 2-3 φάσεις την ημέρας.

Μύθος 4: Η άσκηση ανοίγει την όρεξη

Όσοι δεν γυμνάζονται επί τακτικής βάσης προβάλλουν το λανθασμένο επιχείρημα ότι η άσκηση αυξάνει την κατανάλωση θερμίδων λόγω της αυξημένης όρεξης. Έρευνες όμως αποδεικνύουν το αντίθετο. Άτομα που η ζωή τους είναι καθιστική και δεν ασκούνται τακτικά, καταναλώνουν περισσότερες θερμίδες (τρώνε περισσότερο) και έχουν μεγαλύτερο βάρος από άτομα που γυμνάζονται σε ελαφριά μέχρι μέτρια ένταση. Στις περισσότερες περιπτώσεις όμως δεν παρατηρείται αλλαγή στην ποσότητα φαγητού που καταναλώνεται μετά από άσκηση και σε μερικές περιπτώσεις παρατηρείται μείωση. Ερευνητές εισηγούνται ότι η αερόβια άσκηση μπορεί να φέρνει μείωση της όρεξης για φαγητό λόγω της παραγωγής λακτικού οξέος, αύξηση της εσωτερικής θερμοκρασίας, τη δημιουργία «ανορεκτικών» ουσιών ή συνδυασμό αυτών των παραγόντων.

Μύθος 5: Ειδικές μέθοδοι μπορούν να φέρουν «τοπικό αδυνάτισμα»

Υπάρχει σκεπτικισμός και αμφιβολίες για τις μεθόδους τοπικού αδυνατίσματος και την αποτελεσματικότητα τους στην μείωση πόντων από συγκεκριμένα σημεία στο κορμί. Έρευνα που έγινε σε παίκτες του τένις, υπέθεσε ότι αν η μέθοδος τοπικού αδυνατίσματος είναι αποτελεσματική, τότε το χέρι που χρησιμοποιούν στο παιχνίδι θα έχει λιγότερο λίπος από το άλλο χέρι. Το πόρισμα ήταν ότι η περίμετρος του χεριού που κρατά την ρακέτα ήταν μεγαλύτερη λόγω περισσότερης μυϊκής μάζας, αλλά το λίπος ήταν το ίδιο και στα δύο χέρια. Ένα άλλο παράδειγμα είναι η έρευνα του Πανεπιστήμιου Μασαχουσέτης όπου 13 άτομα υποβλήθηκαν σε εντατικό πρόγραμμα κοιλιακών ασκήσεων για 27 μέρες. Κάθε άτομο έκανε 5000 sit-ups. Βιοψία λίπους έγινε πριν και μετά το πρόγραμμα σε τρία σημεία: κοιλιά, γλουτούς, πλάτη. Τα αποτελέσματα της βιοψίας έδειξαν ότι και στα τρία σημεία η μείωση λίπους ήταν όμοια και δεν σημειώθηκε μεγαλύτερη απώλεια λίπους στην κοιλιά. Αυτό εξηγεί και το γεγονός του τοπικού αδυνατίσματος όπου με την άσκηση και την ανάλογη διατροφή το λίπος μειώνεται από ολόκληρο το σώμα, μαζί και στο τοπικό σημείο που στοχεύεται με τις μεθόδους αυτές.

Δυστυχώς η παραπληροφόρηση και οι μύθοι που ακούονται για την άσκηση είναι ένας από τους λόγους που πολλά άτομα αποφεύγουν να γυμνάζονται ή όταν γυμνάζονται έχουν υπερβολικές προσδοκίες για τα αποτελέσματα. Η ενημέρωση από έγκυρες πηγές συντείνει στην ενθάρρυνση για συμμετοχή σε ένα πρόγραμμα άσκησης και γενικά σε ένα υγιεινό τρόπο ζωής.

Του Κωνσταντίνου Ανδρέου, Κλινικού Εργοφυσιολόγου, Πτυχιούχου Φυσικής Αγωγής και επιστημονικού συνεργάτη του www.iator.gr .