Τι πρέπει να γνωρίζουμε για το αλάτι και πώς να ελέγξουμε τις αρνητικές συνέπειες της υπερκατανάλωσής του.

Στην αρχαία Ρώμη το αλάτι λειτουργούσε ως νόµισµα και η ανταλλακτική του αξία ίσχυε και σε πολλές άλλες περιοχές και περιόδους. Μάλιστα, η αγγλική λέξη «salary», δηλαδή μισθός, προέρχεται από τη λατινική λέξη «salarium», που σημαίνει πληρωμή με αλάτι.

Από τότε βέβαια πολλά έχουν αλλάξει και το αλάτι έχει χάσει την τόσο σημαντική οικονομική αξία του, λόγω αφθονίας. Όμως, παραμένει ένα προϊόν που το χρησιμοποιούμε καθημερινά στο φαγητό, τόσο σαν ενισχυτικό γεύσης, όσο και σαν συντηρητικό.

Το αλάτι αποτελείται κυρίως από χλωριούχο νάτριο. Είναι ένα κρυσταλλικό στερεό, λευκού, απαλού ροζ ή ανοιχτού γκρι χρώματος και προέρχεται από το θαλασσινό νερό ή από καταθέσεις σε βράχους. Είναι απαραίτητο για όλα τα έμβια όντα, αλλά δεν πρέπει να λαμβάνεται απερίσκεπτα.

Γιατί το χρειαζόμαστε;

Τα ιόντα χλωρίου και νατρίου είναι απαραίτητα σε μικρές ποσότητες για την ρύθμιση της ποσότητας νερού στον οργανισμό μας. Το νάτριο είναι απαραίτητο για να κρατά σε ισορροπία του νερού στο σώμα μας, αλλά και για να βοηθά στη μετάδοση των νευρικών ερεθισμάτων στον εγκέφαλο. Παίζει επίσης σημαντικό ρόλο στη συστολή και τη χαλάρωση των μυών μας. Κι επειδή το νάτριο προσελκύει σαν μαγνήτης το νερό, η υπερβολική πρόσληψη αλατιού, μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολική κατακράτηση νερού στο σώμα μας.

Πόσο αλάτι χρειαζόμαστε;

Η αναγκαία ποσότητα αλατιού, αλλάζει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Οι προτεινόμενη ημερήσια πρόσληψη νατρίου κυμαίνεται μεταξύ 1,5 και 2,3 γραμμαρίων, ανάλογα βέβαια την ηλικία και τα προβλήματα υγείας που μπορεί να αντιμετωπίζει κανείς (π.χ. διαβήτη, υψηλή αρτηριακή πίεση κ.ά.). Σε ιδανικές περιπτώσεις, 5 με 6 γραμμάρια αλατιού είναι αρκετά.

Βλαβερές συνέπειες της υπερβολικής πρόσληψης αλατιού

Οτιδήποτε καταναλώνουμε σε μεγάλες ποσότητες έχει κακές συνέπειες για τον οργανισμό μας. Η υπερβολική κατανάλωση αλατιού, αυξάνει την ποσότητα του νατρίου στο σώμα και μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία.

Παρά το γεγονός ότι το αλάτι χρησιμοποιείται για τη θεραπεία προβλημάτων, όπως η ασθένεια ή δυσλειτουργία του αυτόνομου νευρικού συστήματος, συνδέεται επίσης με καταστάσεις όπως η δίψα, η αναιμία, ψευδή πείνα και μερικές σοβαρές ασθένειες όπως αυτά που δίνονται παρακάτω.

Τα κυριότερα προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίσουμε από την υπερβολική κατανάλωση αλατιού είναι τα εξής:

1. Υπέρταση: Η υπερβολική κατανάλωση αλατιού προκαλεί υπέρταση, η οποία με την σειρά της είναι υπεύθυνη για καρδιακές παθήσεις και εγκεφαλικά επεισόδια. Αν και οι επιδράσεις του αλατιού διαφέρουν από άνθρωπο σε άνθρωπο, οι γενικές παρενέργειες του αλατιού έχουν εξακριβωθεί από έρευνες σε 52 διαφορετικά εργαστήρια.

2. Καρδιαγγειακές παθήσεις: Σε έρευνα που διεξήχθη το 2007, έγινε γνωστό ότι άτομα με φυσιολογική προς υψηλή πίεση, τα οποία ελάττωσαν την κατανάλωση αλατιού, μείωσαν κατά 25% τις πιθανότητες να αντιμετωπίσουν καρδιαγγειακές παθήσεις στα επόμενα 10 με 15 χρόνια. Επίσης είχαν 20% λιγότερες πιθανότητες να πεθάνουν από καρδιαγγειακή πάθηση.

3. Εγκεφαλικά επεισόδια: Όσο λιγότερο αλάτι καταναλώνουμε, τόσο λιγότερες πιθανότητες έχουμε να αντιμετωπίσουμε εγκεφαλικό επεισόδιο. Έρευνες απέδειξαν μάλιστα ότι μειώνοντας την ημερήσια κατανάλωση κατά ένα γραμμάριο, οι πιθανότητες μειώνονται κατά ένα έκτο, κατά δύο γραμμάρια, μειώνονται κατά ένα τρίτο και κατά τρία γραμμάρια, μειώνονται κατά το ήμισυ.

4. Υπερτροφία της αριστερής κοιλίας ή καρδιακή διεύρυνση: Αρκετά άτομα δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα υπέρτασης, ακόμη και εάν καταναλώνουν πολύ αλάτι. Έρευνες όμως έχουν δείξει ότι οι συγκεκριμένοι άνθρωποι μπορεί να αντιμετωπίζουν υπερτροφία της αριστερής κοιλίας της καρδιάς, που μπορεί να προκαλέσει άλλα καρδιακά προβλήματα.

5. Κατακράτηση υγρών: Η ποσότητα νατρίου στον οργανισμό μας καθορίζει το επίπεδο υγρών στο σώμα μας. Εάν καταναλώνουμε πολύ αλάτι, τα νεφρά δυσκολεύονται να αποβάλλουν τις περιττές ποσότητες από το σώμα μας και έτσι προκαλείται κατακράτηση υγρών, μερικά από τα οποία συσσωρεύονται γύρω από την καρδιά. Οι γιατροί συνιστούν τη μείωση της κατανάλωσης αλατιού για τη θεραπεία οιδημάτων.

6. Πεπτικό σύστημα: Η υπερβολική κατανάλωση αλατιού έχει τρείς συνέπειες στο πεπτικό σύστημα: α) μπορεί να προκαλέσει γαστρικά και δωδεκαδακτυλικά έλκη, β) η μείωση της πεψίνης (πεπτικού ενζύμου), λόγω της πρόσληψης αλατιού, αυξάνει τα επίπεδα οξύτητας και προκαλεί πεπτικές διαταραχές και γ) έρευνες στην Ιαπωνία έχουν συνδέσει τον καρκίνο του στομάχου και τον γαστρικό καρκίνο με την υψηλή κατανάλωση αλατιού.

7. Μαλλιά: Η υπερβολική κατανάλωση αλατιού, μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα όπως η αλωπεκίαση και το γκριζάρισμα των μαλλιών.

8. Αύξηση έκκρισης χολής: Όταν καταναλώνουμε αλμυρά φαγητά, η έκκριση χολής αυξάνει, κάνοντας το αίμα πιο πηκτό και μειώνοντας τη ζωντάνια μας. Αυτό μπορεί με τη σειρά του να προκαλέσει παθήσεις του δέρματος, όπως έντονη ξηροδερμία στο πρόσωπο και τα χείλη.

9. Οστεοπόρωση: Η υπερβολική κατανάλωση αλατιού εμποδίζει την απορρόφηση του ασβεστίου από τον οργανισμό μας. Αυτό μπορεί να οδηγήσει στην οστεοπόρωση, με τις γνωστές συνέπειες. Όσο περισσότερο αλάτι καταναλώνουμε, τόσο λιγότερα μεταλλικά στοιχεία απορροφούνται από τον οργανισμό μας.

10. Θάνατος: Μεγάλη ποσότητα αλατιού, σε μικρή περίοδο -περίπου ένα γραμμάριο για κάθε κιλό του σώματος μας- μπορεί να αποδειχτεί μοιραία. Τέτοιες περιπτώσεις έχουν αναφερθεί όταν το αλάτι έχει χρησιμοποιηθεί σαν εμετικό ή όταν έχει μπερδέψει κάποιος το αλάτι με ζάχαρη.

Πώς να μειώσουμε την κατανάλωση αλατιού

- Όλα τα φρούτα και τα λαχανικά περιέχουν νάτριο, οπότε καλό είναι να μην προσθέτουμε αλάτι σε σαλάτες και χυμούς.

- Αποφεύγουμε τις επεξεργασμένες τροφές, οι οποίες έχουν τεράστιες ποσότητες αλατιού (και ζάχαρης) και τα αλμυρά σνακς.

- Κρύβουμε την αλατιέρα από τα τραπέζι, ώστε να μην προσθέτουμε ασυναίσθητα παραπάνω αλάτι στο φαγητό.

- Προσθέτουμε μπαχαρικά, βότανα, χυμούς φρούτων και ελαιόλαδο σαν ενισχυτικά γεύσης, υποκαθιστώντας το αλάτι.

- Το ψήσιμο στη σχάρα ή στο φούρνο αναδεικνύει το φυσικό άρωμα και τη γεύση των λαχανικών, οπότε δεν χρειάζεται να προσθέσουμε αλάτι

- Με άσκηση και συντήρηση ενός φυσιολογικού βάρους ,αποβάλλουμε τις περιττές ποσότητες αλατιού.

- Διαβάζουμε τις ετικέτες με τα συστατικά και επιλέγουμε τα προϊόντα με τις μικρότερες ποσότητες αλατιού.

- Όταν γευματίζετε εκτός σπιτιού, φροντίστε να ζητάτε από τον υπεύθυνο να βάζει λίγο αλάτι.