Τονίζει πως κάθε χειροποίητο δημιούργημα αναδεικνύει την ενέργεια που μεταφέρει μέσα του, δηλώνει υπεραισιόδοξη, κινητήριος δύναμή της είναι οι άνθρωποι που αγαπά, ενώ η οικονομική κρίση λειτούργησε για εκείνη αφυπνιστικά κάνοντάς την να ρισκάρει, μιας και πιστεύει πως όταν παλεύεις για κάτι που αγαπάς, εκφράζεσαι και ολοκληρώνεσαι μέσα από αυτό.

Η Δέσποινα Ξενάκη είναι απόφοιτος της Σχολής Καλλιτεχνικών Σπουδών του τμήματος Εσωτερικής Αρχιτεκτονικής, Διακόσμησης & Σχεδιασμού Αντικειμένων των ΤΕΙ Αθήνας και κάτοχος του Diploma of Higher Education από το Middlesex University of London στη Γραφιστική. Επιπλέον, έχει διδαχτεί την υφαντική τέχνη από τη μητέρα της κι έχει συνεργαστεί μαζί της επί σειρά ετών στο οικογενειακό τους εργαστήριο.

Από το 1999 ως το 2001 εργάστηκε ως Γραφίστρια και Εκπαιδεύτρια Εικαστικών Τεχνών στο Κέντρο Επαγγελματικής Αποκατάστασης ΚΕΑ/ΑΜΕΑ, από το 2002 ως το 2016 δίδαξε υφαντική και κεραμική στο Κέντρο Κοινωνικής Φροντίδας «Η Στέγη», ενώ παράλληλα είχε αναλάβει το μεγαλύτερο μέρος των Καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων του Κέντρου.

Τον Ιανουάριο του 2015 αποφάσισε να ιδρύσει το Xenaki Ceramic Art&Design Studio στο οποίο αφιερώνει πλέον όλες τις δημιουργικές ώρες της ημέρας της.

«Πρόκειται για μια προσπάθεια να γεννηθεί ένας χώρος πειραματισμού και μελέτης των δυνατοτήτων του πηλού. Ο στόχος μας είναι τόσο η δημιουργία κεραμικών αντικειμένων όσο και η άρτια εκπαίδευση εκείνων που αγαπούν την κεραμική. Για το σκοπό αυτό λοιπόν, εδώ και ενάμιση χρόνο έχω επανδρώσει μια μικρή ομάδα ανθρώπων με πολλή όρεξη για δουλειά. Την πολύτιμη ομάδα μου!

slide xenaki 3

Αυτή τη στιγμή η ζωή μου μοιράζεται ανάμεσα στην οικογένειά μου και στην τέχνη μου. Tον σχεδιασμό νέων αντικειμένων, την ανάπτυξη τους, το μεθοδευμένο πειραματισμό διαφόρων projects, αλλά και την άμεση εφαρμογή ιδεών που άλλες φορές καταλήγουν σε σκληρές απογοητεύσεις και άλλες σε πολλά υποσχόμενες εξελίξιμες μορφές.

Μπορώ να εργάζομαι ατελείωτες ώρες, επειδή πιστεύω πως όταν παλεύεις για κάτι που αγαπάς, εκφράζεσαι και ολοκληρώνεσαι μέσα από αυτό. Επίσης, ανακαλύπτεις νέες πτυχές του εαυτού σου, φλερτάρεις με της αντοχές σου, αναζωογονείσαι κι αισθάνεσαι πραγματικά ελεύθερος.

Για να πέσουν δε οι τρελοί ρυθμοί τις καθημερινότητας και να επαναπροσδιορίσω στόχους και προτεραιότητες, απαραίτητο πλέον είναι το καθημερινό βραδινό διάβασμα και η καλή συχνή παρέα με ανθρώπους που αγαπώ, αυτοί και μόνο αυτοί είναι το αγχολυτικό μου… H κινητήριος δύναμη μου.

Η σκέψη για τη δημιουργία ενός χώρου με επίκεντρο την Κεραμική και το Design υπήρχε πολύ καιρό στο μυαλό μου. Ωστόσο η αρχική μου ιδέα ήταν σε αυτό το χώρο να καλύψω πρώτα απ όλα την ανάγκη του να δημιουργήσω και να πειραματιστώ κι όχι εξαρχής να λειτουργήσω επαγγελματικά. Αυτή η σκέψη, δεν άργησε να εξελιχθεί σε ανάγκη, λόγω τριών καθοριστικών παραγόντων: Τη στατικότητα που νιώθει κάποιος μετά από 15 χρόνια εργασίας στον ίδιο χώρο, την οικονομική κρίση που επηρέασε την οικογένεια μου και τη γέννηση των παιδιών μου.

slide xenaki 1

Αρωγός σε αυτό το ξεκίνημα υπήρξε ο εικαστικός, καθηγητής και εισηγητής μου κος Νίκος Σκλαβενίτης. Κατά τη διάρκεια των σπουδών μου τίποτα δε δημιουργήθηκε μέσα από τυπικές διαδικασίες και προγραμματισμένα ραντεβού, αλλά απέκτησε οντότητα και απέφερε καρπούς κυρίως, λόγω της μεταδοτικότητας και της αγάπης που έχει ο καθηγητής μου για την τέχνη που υπηρετεί.

Η προσφορά και η μέχρι σήμερα στήριξη του είναι ανεκτίμητη. Κάπως έτσι μ’ ενέπνευσε. Το μικρόβιο μεταφέρθηκε και η δημιουργία του εργαστηρίου ήταν απλά θέμα χρόνου. Καθοριστικό ρόλο βέβαια για να γίνει το όνειρο πραγματικότητα, έπαιξαν η μητέρα μου και ο σύζυγος μου. Χωρίς την υποστήριξη τους, το ανοιχτό μυαλό τους, και την πίστη τους σε μένα και τις ιδέες μου, δεν θα είχε γίνει απολύτως τίποτα. Με άκουσαν, με στήριξαν, με συμβούλεψαν, με τρόμαξαν, με στεναχώρησαν, με πείσμωσαν… Όλα τα έκαναν! Ήταν, είναι και θα είναι πάντα δίπλα μου, ρισκάροντας ό,τι κι εγώ και τους είμαι ευγνώμων.

Ξεκίνησα επίσημα τη λειτουργία του εργαστηρίου πριν από ενάμιση χρόνο, με μεγάλες προσδοκίες, πολύ φόβο και όπως ανακάλυψα στην πορεία με μεγάλο ρίσκο. Γενικά θεωρώ τον εαυτό μου υπεραισιόδοξο, γι αυτό έχω επιλέξει να τοποθετήσω την κατάσταση που επικρατεί στη χώρα και στη ζωή μου απέναντι, ως κάτι που πρέπει να μελετήσω και να αντιμετωπίσω και όχι ως κάτι που βιώνω.

slide xenaki 6

Όταν γίνεσαι μητέρα δεν έχεις την πολυτέλεια να αναλώνεσαι με "γιατί" και να σε κρατάνε πίσω αυτά που έχασες. Η ανάγκη να προστατέψεις τα παιδιά σου γίνεται επιτακτική, πρέπει να δράσεις, να παλέψεις, να είσαι σε επιφυλακή. Θεωρώ ότι η περίοδος που διανύουμε είναι μια περίοδος που θα σηματοδοτήσει την Παγκόσμια Ιστορία και ως τέτοια δεν θα μπορούσε παρά να είναι σκληρή, αμείλικτη και γεμάτη ανακατατάξεις.

Σε μια τέτοια περίοδο η τέχνη μου φαίνονταν ως μία και μοναδική λύση για να ξεφύγω από το χειρότερο: από μια αρρωστημένη κατάσταση, αυτή της αβεβαιότητας που πραγματικά πιστεύω ότι στις μέρες μας, είναι μια αιωρούμενη απειλή, ένα φαινόμενο με τρομερές κοινωνικές και ψυχοσωματικές προεκτάσεις. Για μένα η οικονομική κρίση λειτούργησε αφυπνιστικά, με έκανε να τολμήσω να πάω παρακάτω. Και αν όλα κρίνονται εκ του αποτελέσματος, είναι νωρίς για να δώσω συμβουλή. Αν όμως η ουσία δεν είναι ο προορισμός αλλά το ταξίδι, τότε αξίζει τον κόπο να προσπαθήσεις!».

Με την κατασκευή τι αντικειμένων καταπιάνεσαι;

«Με τα πάντα! Δεν υπάρχει κάποιος περιορισμός ως προς το αντικείμενο! Εκεί που επικεντρώνομαι δεν είναι στο τι θα κατασκευάσω, αλλά στον τρόπο με τον οποίο θα γίνει αυτό. Εστιάζω δηλαδή στην τελική άποψη που θα φέρει το έργο και αυτό συνεπάγεται την επιλογή της κατάλληλης φόρμας, τη σωστή και ολοκληρωμένη μελέτη όσον αφορά τη λειτουργία, την αισθητική και το άψογο φινίρισμα. Κάθε έργο είναι για μένα μια δήλωση που ενεργεί μέσα στο χώρο που συμμετέχει. Βέβαια αυτό που πιστεύω ότι αναδεικνύει κάθε χειροποίητο δημιούργημα ως μοναδικό, είναι η ενέργεια που μεταφέρει μέσα του και δεν είναι άλλη από αυτή που αναπτύσσεται μεταξύ καλλιτέχνη και θεατή.

slide xenaki 2

Γενικά πιστεύω ότι τόσο η ανάθεση ενός συγκεκριμένου έργου, όσο και η ελεύθερη δημιουργική διαδικασία, προωθούν τη γένεση πληθώρας νέων ιδεών και εφαρμογών. Κατά τη διεξαγωγή της μελέτης και των διαφόρων εφαρμογών όλα εμφανίζονται ξαφνικά μπροστά μου. Η φόρμα γίνεται βάζο και το βάζο ποιος ξέρει… ίσως να καταλήξει μια ολοκληρωμένη  μελέτη φωτισμού...!

Αυτό βέβαια, ως ένα βαθμό οφείλεται και στο υλικό το οποίο δεν με περιορίζει. Αντιθέτως, επειδή καθημερινά ανακαλύπτω νέες εφαρμογές του πηλού και συνειδητοποιώ ότι τείνουν στο άπειρο, αναρωτιέμαι κάποιες στιγμές, ποσά λίγα ξέρω γι αυτό. Sky is the limit! Ως εκ τούτου, κάθε project που αναλαμβάνω αποτελεί για έμενα και την ομάδα μου μια νέα πρόκληση.

Αυτή την περίοδο ασχολούμαστε με διάφορα projects που αφορούν τη μελέτη καινοτόμων εικαστικών προτάσεων, την ένταξη διακοσμητικών στοιχείων και χρηστικών αντικειμένων σε διάφορες μελέτες, όπως για παράδειγμα του φωτισμού, τη δημιουργία χειροποίητης σειράς πιάτων φαγητού και το κόσμημα. Επίσης, συνεργαζόμαστε παράλληλα με χώρους τέχνης και χώρους λιανικής πώλησης, καθώς και με αρχιτεκτονικά γραφεία».

Ποια είναι η πηγή έμπνευσης των δημιουργιών σου;

«Η φύση είναι γεμάτη ερεθίσματα που μπορούμε να μελετήσουμε και τα οποία κρύβουν τεράστιο εικαστικό, μορφολογικό και ψυχολογικό ενδιαφέρον απ’ τη στιγμή που υπάρχεις δέχεσαι και φιλτράρεις οτιδήποτε σε περιβάλλει. Έμπνευση για μένα μπορεί να αποτελέσει οτιδήποτε, αρκεί να μπορώ να το δω την παρούσα στιγμή.

Η κίνηση, η αντίθεση, οι νόμοι που διέπουν το φυσικό και τεχνητό μας κόσμο, αυτή η πολυμορφία που μας περιβάλλει νομίζω ότι δυσκολεύει έναν δημιουργό, όχι στο να βρει κάτι ως πηγή έμπνευσης, αλλά στο να το απομονώσει και να το μελετήσει. Κι αυτό δεν είναι κάτι εύκολο. Αντιθέτως, σε αυτή τη διαδικασία κρύβεται όλη η ουσία του «δημιουργώ». Η τέχνη για μένα λειτουργεί σαν ένας μεγεθυντικός φακός. Εστιάζει και μεταφέρει κάτι υπαρκτό, που είδη επιδρά στην ανθρωπινή υπόσταση, είτε ως κάτι απόμακρο είτε ως κάτι οικείο είτε ως κάτι αποκρουστικό.

slide xenaki 5

Στην πρώτη μου προσωπική συλλογή η πηγή έμπνευσης ήταν το χαρτί. Η ιδέα μου πυροδοτήθηκε από την πρόκληση να συνδέσω αυτά τα δυο υλικά και να παρουσιάσω ένα διάλογο ανάμεσα τους. Η πλαστικότητα και η επιβλητικότητα του πηλού ήθελα να περιγράψει την αέρινη και στιλπνή αίσθηση του χαρτιού μέσα από φόρμες γλυπτών και χρηστικών αντικειμένων τα οποία, να μπορούν λειτουργήσουν είτε μεμονωμένα, είτε ως μέρος ενός συνόλου στον χώρο»

Τι άλλα υλικά χρησιμοποιείς πέραν του πηλού;

«Κυρίαρχο υλικό είναι ο πηλός που σε συνδυασμό με διάφορα οξείδια και γυαλώματα δίνει μορφή σε κάθε δημιούργημα μου. Το ξύλο και το μέταλλο είναι ακόμα δυο υλικά που χρησιμοποιώ για να λύσω λειτουργικά και αισθητικά προβλήματα. Προς το παρόν λειτουργούν συμπληρωματικά στις εκάστοτε κατασκευές, αλλά ο απώτερος στόχος είναι, να έχουν πιο ουσιαστικό ρόλο στις μελλοντικές εικαστικές μου προτάσεις».

Υπάρχει κάποια δημιουργία σου που ξεχωρίζεις;

«Το κάθε έργο μέσα μου έχει μια ιστορία να πει, είτε ανήκει σε μια ομάδα αντικειμένων δημιουργημένο μέσα από ένα συγκεκριμένο πρίσμα, είτε τυχαία. Η δημιουργία ως πράξη έχει μια δυναμική που δεν σου δίνει άλλα περιθώρια από το να νιώθεις τα δημιουργήματα σαν παιδιά σου! Ο τρόπος που τα ξεχωρίζω είναι σε έργα που έχουν ολοκληρωθεί, δηλαδή έργα που νιώθω ότι δεν χρειάζεται τίποτα να αφαιρέσω ή να προσθέσω και σε έργα εξελίξιμα. Τα πρώτα μου έργα μου υπενθυμίζουν ότι, πάντα υπάρχει τρόπος, ενώ τα δεύτερα, μου δείχνουν τον δρόμο για να εξελιχτώ».

Μελλοντικά σχέδια;

slide xenaki 4

«Πρώτο μέλημα μου είναι το Studio να εδραιωθεί ως ένας χώρος που προσφέρει νέες προτάσεις υψηλής αισθητικής στο χώρο της σύγχρονης Κεραμικής και του Design, ενώ παράλληλα, να προσφέρει ποιοτική εκπαίδευση σε παιδιά και ενήλικες που αγαπούν την τέχνη. Η ομάδα μου θεωρώ ότι έχει τη δυναμική να εγγυηθεί τα παραπάνω, διότι απαρτίζεται από ανθρώπους με διαφορετικά ταλέντα και γνώσεις, επιτρέποντας μας να αναπτυχθούμε και να συνδυάσουμε πολλά διαφορετικά στοιχεία που αφορούν την κεραμική.

Ανάμεσα στα άμεσα μελλοντικά μου σχέδια είναι η ένταξη της υφαντικής τέχνης στο εργαστήριο. Μιας τέχνης συνδεδεμένης με την πολιτιστική μας κληρονομιά, η οποία κληροδοτείται πλέον μόνο από γενιά σε γενιά. Με την αδελφή μου, Ξενάκη Αναστασία, πολύτιμη πλέον συνεργάτιδά μου, εργαζόμαστε πυρετωδώς με σκοπό να παρουσιάσουμε κάτι εντελώς καινούργιο τόσο σε δημιουργικό όσο και σε εκπαιδευτικό επίπεδο! Οι εκπλήξεις και οι καινοτομίες θα είναι πολλές προσεχώς…».

Τρόποι επικοινωνίας

• Xenaki Ceramic Art&Design Studio - Β. Λάσκου 9, Παπάγου
• facebook
• www.ceramicdesign.gr

ΜΑΡΙΑ ΠΟΡΤΟΚΑΛΑΚΗ / [email protected]