Η αλματώδης ανάπτυξη της τεχνολογίας των υπερήχων συνέβαλε καθοριστικά στην έγκαιρη μορφολογική διερεύνηση των παθήσεων του θυρεοειδούς. Η υπερηχογραφία είναι σήμερα η πρωταρχική μέθοδος εξέτασης γιατί η διάγνωση γίνεται γρήγορα, εύκολα, χωρίς ιοντίζουσα ακτινοβολία και χωρίς προετοιμασία του ασθενούς.

Ο θυρεοειδής είναι ένας ενδοκρινής αδένας που σημαίνει ότι παράγει ορμόνες, χημικούς αγγελιοφόρους δηλαδή που κυκλοφορούν μέσω του αίματος στον οργανισμό και ελέγχουν την λειτουργία του. Ο αδένας βρίσκεται στο πρόσθιο τμήμα του τραχήλου, αποτελείται από δύο λοβούς (δεξιό και αριστερό) σε σχήμα πεταλούδας και συνδέονται μεταξύ τους με ένα στενό τμήμα που λέγεται ισθμός.

Ο θυρεοειδής αδένας συμβάλλει στη ρύθμιση της ανάπτυξης του σώματός μας και στο ρυθμό του μεταβολισμού μας (δηλαδή της διαδικασίας που περιλαμβάνει τη μετατροπή της τροφής σε ενέργεια την οποία μπορεί να χρησιμοποιήσει το σώμα μας). Δηλαδή ελέγχει την ταχύτητα με την οποία λειτουργεί το σώμα μας.

Η δράση του θυρεοειδούς ρυθμίζεται προσεκτικά από την υπόφυση και τον υποθάλαμο. Η υπόφυση είναι ένας ορμονικός αδένας στη βάση του κρανίου, ενώ ο υποθάλαμος βρίσκεται από πάνω της και αποτελεί μέρος του ιδίου του εγκεφάλου.

Σε κανονικές συνθήκες ο θυρεοειδής αδένας λειτουργεί ομαλά και δεν αντιλαμβανόμαστε την ύπαρξή του και τη σημαντική δουλειά που κάνει για μας. Όταν όμως ο θυρεοειδής παράγει πολύ λίγες ή περισσότερες ορμόνες (Τ3 και Τ4 θυροξίνη), η ισορροπία διαταράσσεται.

Υπάρχουν δύο βασικά είδη διαταραχών του θυρεοειδούς:

1.Υποθυρεοειδισμός: Σ’ αυτήν την περίπτωση έχουμε επιβράδυνση των λειτουργιών του οργανισμού.

2.Υπερθυρεοειδισμός: Σ’ αυτήν την περίπτωση ο αδένας είναι υπερδραστήριος και απελευθερώνει πολλές ορμόνες στο αίμα που επιταχύνουν τη λειτουργία του οργανισμού.

Ουσιαστικά οι διαταραχές του θυρεοειδούς έχουν να κάνουν με την ανισορροπία στις θυρεοειδικές ορμόνες. Σήμερα, η υπερηχοτομογραφία αποτελεί την πρώτη μέθοδο εκτίμησης της μορφολογίας των παθήσεων του θυρεοειδούς, λόγω της μεγάλης ευαισθησίας στην ανακάλυψη μικρών θυρεοειδικών βλαβών, ακόμα και μεγέθους 1-3 χιλ. Ο ασθενής εξετάζεται σε ύπτια θέση με το κεφάλι σε υπερέκταση που βοηθά πολύ στην ανάδειξη των κάτω πόλων των δύο λοβών. Ο κάθε λοβός εξετάζεται χωριστά με εγκάρσιες και επιμήκεις τομές.

Τι περιλαμβάνουν τα υπερηχογραφικά ευρήματα σε παθολογικές καταστάσεις θυρεοειδούς;

1.Υπερπλασία του θυρεοειδούς (βρογχοκήλη): Η υπερπλασία μπορεί να εντοπίζεται στον έναν ή και στους δύο λοβούς του αδένα. Η διόγκωση μπορεί να είναι διάχυτη ή εστιακή. Η διάχυτη συνήθως προκαλεί διόγκωση και των δύο λοβών που σε προχωρημένες καταστάσεις προκαλεί πιεστικά φαινόμενα στις γύρω περιοχές. Διακρίνουμε δύο είδη υπερπλασίας:

α)Υπερπλασία που απεικονίζεται σαν μια μεγάλη διάχυτη ανομοιογενής διόγκωση του παρεγχύματος χωρίς όζους.

β)Υπερπλασία που απεικονίζεται με πολλαπλούς όζους και έχουμε τη γνωστή πολυοζώδη βρογχοκήλη. Σ’ αυτήν την περίπτωση εντοπίζουμε πολλούς όζους διαφορετικού μεγέθους ανάμεσα σε τμήματα φυσιολογικού παρεγχύματος.

γ) Η νόσος Graves που χαρακτηρίζεται από διάχυτη διόγκωση.

2.Μονήρεις όζοι (αδενώματα, καρκινώματα): Ο θυρεοειδικός όζος είναι ένας σβόλος μέσα σε έναν φυσιολογικό θυρεοειδή αδένα. Αν σχηματισθεί ένας όζος λέγεται μονήρες αδένωμα. Αν σχηματιστούν περισσότεροι λέγεται οζώδης βρογχοκήλη.

Το υπερηχογράφημα αποτελεί τη βασικότερη εξέταση για την απεικόνιση της εσωτερικής υφής (συμπαγής, κυστική ή μεικτή μορφή), καθώς και των διαστάσεών του, της ηχογένειάς του, των ορίων του, της παρουσίας ή μη περιφερικής άλω, της παρουσίας η μη αποτιτανώσεων και της πιθανής διήθησης των παρακείμενων ανατομικών μορίων και της πιθανής εσωτερικής ή περιφερικής αγγείωσης.

Με τον υπέρηχο ο ιατρός ακτινολόγος μπορεί να διακρίνει:

Α. Τα καλοήθη χαρακτηριστικά των καλοηθών όζων:

-Η υπερηχογένεια του όζου

-Η ανηχοϊκότητα του όζου (κύστη)

-Υποηχοϊκή εμφάνιση οζώδους βλάβης

-Αποτιτάνωση σαν το κέλυφος αβγού και

Β. Τα κακοήθη χαρακτηριστικά:

-Ασαφής απεικόνιση των ορίων του όζου

-Υποηχογένεια

-Παρουσία μικροαποτιτανώσεων

-Παρουσία διήθησης ανατομικών δομών γύρω από τον θυρεοειδή.

-Θα πρέπει όμως να τονιστεί ότι είναι ιδιαίτερα δύσκολος ο καθορισμός με τους υπερήχους ενός καλοήθους ή κακοήθους όζου.

Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε ότι το υπερηχογράφημα αποτελεί βασική εξέταση για την απεικόνιση της μορφολογίας, του μεγέθους και του όγκου του θυρεοειδούς αδένα καθώς και για τον αριθμό, μέγεθος και μορφή των όζων. Επιπλέον, είναι μια μέθοδος ασφαλής και σχετικά φτηνή που δεν χρησιμοποιεί ιονίζουσα ακτινοβολία.

Του Δρ. Χαράλαμπου Γεωργιάδη, Ιατρού Ακτινολόγου ΕΥΡΩΔΙΑΓΝΩΣΗΣ, Μέλους ΟΜΙΛΟΥ ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗ.