Ο Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, Γιώργος Μίλεσης, απαντά στο αιώνιο ερώτημα που μας ταλαιπωρεί κάθε καλοκαίρι.

Είστε στην παραλία, αραχτοί με τον καφέ σας και αδειάζετε πλήρως το κεφάλι από την καθημερινότητα. Ξάφνου, ανακαλύπτετε ότι το στομάχι διαμαρτύρεται και πρέπει να φάτε κάτι, δεν γίνεται μόνο με καφέ!

«Και αν φάω τώρα, πότε θα ξαναμπώ στη θάλασσα;», αναρωτιέστε, «τσάμπα έκανα τόσο δρόμο, θα… βράσω από τη ζέστη αν μείνω έξω από το νερό. Θα κάνω υπομονή (και καμιά δεκαριά τσιγάρα) και θα φάω όταν γυρίσουμε». Ο κύβος ερρίφθη!

Στο παιδί τι θα πείτε;
Εσείς μπορεί να κάνετε υπομονή, τι γίνεται όμως όταν σας ζητά το παιδί να φάει; Θα το κρατήσετε για… πάντα εκτός της θάλασσας; Κι αν το αφήσετε να ξαναμπεί, πόσο πρέπει να περιμένει και, κυρίως, τι πρέπει να φάει;

Πώς λειτουργεί το σώμα όταν κολυμπάμε;
Για να κατανοήσετε το πρόβλημα, θα πρέπει πρώτα να καταλάβετε πώς λειτουργεί το σώμα μας. Όταν ασκούμαστε, το συμπαθητικό νευρικό σύστημα (σ.σ. μέρος του Αυτόνομου Νευρικού Συστήματος) διεγείρει τα νευρικά κύτταρα σε καρδιά και αιμοφόρα αγγεία. Η διέγερση αυτή προκαλεί αγγειοσυστολή, που αυξάνει την αντίσταση της αιματικής ροής στα αγγεία και την περιορίζει τελικά σε αυτούς τους ιστούς. Ο μυς που παράγει έργο λαμβάνει επίσης εντολή αγγειοσυστολής, ωστόσο τα μεταβολικά προϊόντα που παράγονται ενδομυϊκά παρακάμπτουν το μήνυμα και προάγουν αγγειοδιαστολή. Οπότε, μοιάζει λογικό μέρος του αίματος που θα προοριζόταν για άλλα όργανα, να προωθεί στους εργαζόμενους μύες.

Κάτι τέτοιο δεν αποτελεί φυσιολογικά πρόβλημα, αν δεν εργάζονται π.χ. το στομάχι ή τα νεφρά. Αν όμως, μόλις φάγατε, το αίμα πρέπει να προωθηθεί σε στομάχι και έντερο για να ξεκινήσει η πέψη. Όπως και τα μεταβολικά παραπροϊόντα των μυών, έτσι και το φαγητό παρακάμπτει την εντολή αγγειοσυστολής. Οπότε, αν κολυμπήσετε άμεσα, απαιτείται ταυτόχρονα αυξημένη αιματική ροή σε στομάχι/έντερο και εργαζόμενους σκελετικούς μύες. Ο ανταγωνισμός αυτός δεν βγάζει κανέναν νικητή, αφού και οι δυο ομάδες οργάνων θα λάβουν εντέλει λιγότερο αίμα από τις ανάγκες τους.

Μη φοβάστε, δεν θα πνιγείτε
Αποτέλεσμα αυτού, το στομάχι να «δυσφορεί» και οι μύες να είναι επιρρεπείς σε κράμπες. Αρκεί όμως αυτό για να… πνιγούμε; Απ’ ό,τι προκύπτει, από την πρόσφατη βιβλιογραφία, η απάντηση είναι όχι. Μπορεί να νιώσετε ναυτία, πόνο στο στομάχι, να πάθετε μυϊκή κράμπα, αλλά αν δεν είστε μόνοι και απομακρυσμένοι από την ακτή, δεν θα πνιγείτε!

Ίσως επειδή μέρος του οξυγόνου, που μπορεί να λείψει από το εκάστοτε όργανο, διοχετεύεται εν τέλει με τη βοήθεια της αδρεναλίνης. Ίσως επειδή η όποια μυϊκή κράμπα πολύ δύσκολα θα είναι τόσο σοβαρή, ώστε να κινδυνέψετε. Σκεφτείτε ότι η Αμερικάνικη Παιδιατρική Ακαδημία δεν έχει καν πλέον οδηγία για χρόνο αναμονής, από το φαγητό στο νερό!

Επιπλέον, όπως αναφέρει ο Robert McMurray, εκπρόσωπος Τύπου του American College of Sports Medicine και καθηγητής Επιστήμης Αθλητικής του Διατροφής του University of North Carolina, «το νερό δεν προκαλεί κράμπες και στομαχικά προβλήματα. Σκεφτείτε το σαν να περπατάτε μετά το δείπνο. Θα κάνατε, όμως, ποτέ μια πολύ απαιτητική προπόνηση μετά από ένα μεγάλο γεύμα; Πιθανότατα όχι –το ίδιο ισχύει και για το κολύμπι».

Αν παρ’ όλ’ αυτά φοβάστε το νερό...
Δώστε σημασία στο τι θα φάτε! Δεν θα μπορούσε να έχει τον ίδιο αντίκτυπο αν φάτε ένα φρούτο, μια μπαγκέτα ή ένα πιτόγυρο! Ο πιο απλός τρόπος για να κατηγοριοποιήσουμε το φαγητό, είναι να εξετάσουμε το χρόνο απορρόφησης που απαιτείται (από το πεπτικό) προς το αίμα.

Προφανώς λοιπόν, χρειαζόμαστε είτε τρόφιμα υψηλού γλυκαιμικού δείκτη, που διασπώνται πολύ γρήγορα προς γλυκόζη ή όσα μένουν για μικρό χρονικό διάστημα στο στομάχι. Τα φρούτα (σ.σ. χωρίς τη φλούδα), το ζελέ με φρούτα ή χωρίς, οι χυμοί φρούτων, κάποια λαχανικά (όπως η ντομάτα, το αγγούρι και η πράσινη πιπεριά) μένουν στο στομάχι 15-35 λεπτά. Υπάρχει, επίσης, και η θεωρία ότι το μελάτο αυγό εγκαταλείπει το στομάχι σε μόλις 30 λεπτά. Λίγο παραπάνω –60 λεπτά– παραμένουν  το λευκό ψωμί, το καλαμπόκι, η ρυζογκοφρέτα και το απλό κουλουράκι Θεσσαλονίκης. Που σημαίνει ότι εντός μισής ώρας, για να έχει προχωρήσει κατά ένα μέρος η πέψη, μπορείτε να ξαναπέσετε στη θάλασσα!

Για τα υπόλοιπα εδέσματα, ξέρουμε ότι η ζωική πρωτεΐνη και το λίπος έχουν μεγάλο χρόνο παραμονής στο πεπτικό, οπότε δεν θα πρέπει να είναι και… προτεραιότητα. Ούτως ή άλλως, αν φάτε κύριο γεύμα, θα θέλετε να χωνέψετε πρώτα, που σημαίνει 2-3 ώρες απόσταση από το μπάνιο. Αν βέβαια ακολουθήσουμε τις πρόσφατες οδηγίες, ένα απλό τοστάκι δεν χρειάζεται να σας κρατήσει μακριά από τη θάλασσα για περισσότερο από μισή ώρα!

Προσοχή στο αλκοόλ
Βέβαια, ο μεγαλύτερος εχθρός του μπάνιου δεν είναι το φαγητό, αλλά το αλκοόλ! Άλλωστε έχει συνδεθεί αποδεδειγμένα με αυξημένο κίνδυνο πνιγμού, μειώνοντας την αιματική ροή στον εγκέφαλο κατά τη κολύμβηση και επιφέροντας απώλεια αισθήσεων.

Μην κάνετε τη ζωή σας δύσκολη
Εν ολίγοις, φαίνεται πλέον ότι το φαγητό (σε λογικά πλαίσια) δεν θα προκαλέσει πνιγμό. Μπορεί όντως να έχει δυσάρεστες συνέπειες σε στομάχι και μυς, αλλά αν δεν απομακρυνθείτε μόνοι σας, δεν θα έχετε (προβλήματα). Φάτε κάτι απλό, μικρό, π.χ. ένα φρούτο και σε λίγο μπορείτε να ξαναμπείτε. Δεν χρειάζεται να περιμένετε άλλες 2-3 ώρες, να συντονιστεί η παρέα για να πάτε για φαγητό, ούτε να υποβάλλετε το παιδάκι σας σε βασανιστήρια, να βλέπει τη θάλασσα και να πρέπει να περιμένει ένα δίωρο μέχρι να μπει!

Βιβλιογραφία (References)

AOL Health. «Eating and Swimming.» (Accessed August 27, 2009). http://www.aolhealth.com/conditions/eating-and-swimming

Geoff Williams. Myth Buster: Swimming After Eating Is Dangerous. AARP Bulletin, July 31, 2008; available at: http://www.aarp.org/health/medical-research/info-04-2009/myth_buster__swimming.html

Hura SJ, Limb ΒO, Deckerc EA, and DJ Mc Clements. In vitro human digestion models for food applications. Food Chemistry March 2011; 125 (1): 1–12

Kibayashi K, Shimada R, and K Nakao. Frequent detection of stomach contents in accidental drowning. Med Sci Law 2011: 1-3.

Kong F, and RP Singh. A Human Gastric Simulator (HGS) to Study Food Digestion in Human Stomach. Journal of Food Science November/December 2010; 75 (9): E627–35

Royal Life Saving. «Alcohol and Water Safety.» (Accessed August 30, 2009). http://www.royallifesaving.com.au/www/html/1891-alcohol-and-water-safety.asp

Γιώργος Μίλεσης, MSc Κλινικός Διαιτολόγος www.milessis.gr
[email protected]
FB page: milessisgeorge