Η αυτοεκτίμηση διαμορφώνεται από τις σκέψεις, τις σχέσεις και τις εμπειρίες μας. Αξιολογήστε –με βάση τις συμβουλές της κλινικής Mayo- το ποσοστό αυτοεκτίμησής σας και ποια είναι η σημασία της υγιούς αυτοεκτίμησης - συμπεριλαμβανομένης και της πνευματικής ευεξίας, της αυτοπεποίθησης, της ανθεκτικότητας κ.ά.

Η αυτοεκτίμηση είναι η γνώμη μας για τον εαυτό μας -το πώς αισθανόμαστε πραγματικά για τις ικανότητες και τις αδυναμίες μας. Όταν έχουμε υγιή αυτοεκτίμηση, αισθανόμαστε καλά με τον εαυτό μας και θεωρούμε ότι αξίζουμε το σεβασμό των άλλων. Όταν έχουμε χαμηλή αυτοεκτίμηση, τρέφουμε λίγη αξία για τις απόψεις και τις ιδέες μας και μπορεί να ανησυχούμε διαρκώς ότι «δεν είμαστε αρκετά καλοί».

Οι συζητήσεις σχετικά με την αυτοεκτίμηση συχνά επικεντρώνονται στα παιδιά. Ωστόσο, πολλοί ενήλικες θα μπορούσαν να ωφεληθούν από τη βελτίωση της αυτοεκτίμησής τους.

Παρακάτω θα δείτε εάν η αυτοεκτίμησή σας χρειάζεται ενίσχυση και γιατί είναι σημαντικό να αναπτύξετε μια υγιή αίσθηση της αξίας σας.

Παράγοντες που διαμορφώνουν και επηρεάζουν την αυτοεκτίμηση

Η αυτοεκτίμηση αρχίζει να σχηματίζεται στην πρώιμη παιδική ηλικία. Οι παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν την αυτοεκτίμησή περιλαμβάνουν:

• τις σκέψεις και τις αντιλήψεις μας

• το πώς αντιδρούν τα άλλα άτομα σε εμάς

• οι εμπειρίες στο σχολείο, την εργασία και την κοινωνία

• ασθένειες, αναπηρία ή τραυματισμοί

• η κουλτούρα

• η θρησκεία

• ο ρόλος και το status μας στην κοινωνία

Οι σχέσεις σας με κοντινά σας πρόσωπα -γονείς, αδέλφια, συμμαθητές, δασκάλους και άλλες σημαντικές επαφές- είναι ιδιαίτερα σημαντικές για την αυτοεκτίμησή σας. Πολλές σκέψεις που έχετε για τον εαυτό σας σήμερα, αντικατοπτρίζουν μηνύματα που έχετε λάβει από αυτά τα άτομα με την πάροδο του χρόνου. Αν οι προσωπικές σας σχέσεις είναι ισχυρές και λαμβάνετε γενικά θετικές αντιδράσεις, είναι πιο πιθανό να καταλάβετε την αξία σας και αν έχετε μια υγιή αυτοεκτίμηση. Εάν λαμβάνετε ως επί το πλείστον αρνητικές αντιδράσεις και συχνά κριτική ή υποτιμάστε από τους άλλους, υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες να έχετε χαμηλή αυτοεκτίμηση.

Επίσης, οι ίδιες οι σκέψεις σας έχουν ίσως τη μεγαλύτερη επίδραση στην αυτοεκτίμησή σας -και αυτές οι σκέψεις είναι υπό τον έλεγχό σας. Εάν έχετε την τάση να εστιάζετε στις αδυναμίες ή τις ατέλειές σας, μπορείτε να μάθετε να αντικαθιστάτε τις αρνητικές σκέψεις με τις θετικές ιδιότητές σας.

Οι διακυμάνσεις της αυτοεκτίμησης

Η αυτοεκτίμηση τείνει να παρουσιάζει διακυμάνσεις στο χρόνο, ανάλογα με τις περιστάσεις. Είναι φυσιολογικό να υπάρχουν περίοδοι που αισθάνεστε άσημα -ή ιδιαίτερα καλά- για τον εαυτό σας. Γενικά όμως, αυτοεκτίμηση διατηρείται σε ένα βαθμό που αντανακλά το πώς αισθανόμαστε για τον εαυτό μας συνολικά. Δείτε πώς να αναγνωρίζετε τις ακραίες καταστάσεις, καθώς και μια υγιή ισορροπία…

• Υπερβολικά υψηλή αυτοεκτίμηση: Αν θεωρείτε τον εαυτό σας πιο «ψηλά» από εκεί που είναι οι άλλοι, μπορεί να έχετε μια υπερβολικά θετική άποψη για εσάς. Όποιος έχει μια διογκωμένη αίσθηση της αυτοεκτίμησής του, συχνά αισθάνεται ανώτερος από τους γύρω του. Τέτοια συναισθήματα μπορεί να σας οδηγήσουν στο να γίνετε αλαζόνες ή αυθάδεις και να πιστεύετε ότι σας αξίζουν ιδιαίτερα προνόμια.

• Χαμηλή αυτοεκτίμηση: Όταν έχετε χαμηλή ή αρνητική αυτοεκτίμηση, δίνετε λίγη αξία στις απόψεις και τις ιδέες σας. Επικεντρώνεστε στις αντιληπτές αδυναμίες και τα λάθη σας και να δίνετε ελάχιστη πίστωση για τις δεξιότητες και τα θετικά σας στοιχεία. Επίσης πιστεύετε ότι οι άλλοι είναι πιο ικανοί ή επιτυχημένοι και ίσως να μη μπορείτε να δεχθείτε επαίνους ή θετικά σχόλια. Φοβάστε την αποτυχία, η οποία μπορεί να σας κρατήσει πίσω στην εργασία ή το σχολείο.

• Υγιής αυτοεκτίμηση: Η υγιής αυτοεκτίμηση βρίσκεται μεταξύ αυτών των δύο άκρων. Αυτό σημαίνει ότι έχετε μια ισορροπημένη, ακριβή εικόνα του εαυτού σας. Έχετε δηλαδή καλή γνώμη για τις ικανότητές σας, αλλά αναγνωρίζετε και τα λάθη σας. Όταν καταλαβαίνετε την αξία σας, κερδίζετε το σεβασμό των άλλων.

Τα οφέλη της υγιούς αυτοεκτίμησης

Όταν αξιολογείτε σωστά τον εαυτό σας και έχετε υγιή αυτοεκτίμηση, νιώθετε ασφαλείς και μπορείτε να εκτιμήσετε την αξία σας και να έχετε γενικά θετικές σχέσεις με τους άλλους. Αισθάνεστε σίγουροι για τις ικανότητές σας και είστε αποδοτικοί στη δουλειά σας. Επίσης, είστε «ανοιχτοί» στη μάθηση και την αξιολόγηση, που μπορεί να σας βοηθήσουν να αποκτήσετε και νέες δεξιότητες.

Με υγιή αυτοεκτίμηση είστε/είναι:

• θετικοί στην έκφραση των αναγκών και των απόψεών σας

• αισιόδοξοι για την ικανότητά σας να λαμβάνετε αποφάσεις

• ικανοί να δημιουργείτε ασφαλείς και ειλικρινείς σχέσεις -και λιγότερο πιθανό να παραμένετε σε «δύσκολες» σχέσεις

• ρεαλιστές στις προσδοκίες σας και λιγότερο πιθανό να είστε υπερβολικά κριτικοί με τον εαυτό σας και τους άλλους

• πιο δυνατοί και ικανοί να αντιμετωπίσετε το άγχος και τις αποτυχίες

• λιγότερο πιθανό να αισθάνεστε απόγνωση, έλλειψη αυτοπεποίθησης, ενοχής και ντροπής

• λιγότερο πιθανό να εμφανίσετε προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως οι διατροφικές διαταραχές, εξαρτήσεις, η κατάθλιψη και το άγχος.

Η αυτοεκτίμηση επηρεάζει σχεδόν κάθε πτυχή της ζωής μας. Η διατήρηση μιας υγιούς, ρεαλιστικής εικόνας του εαυτού μας, είναι κάτι απαραίτητο για να σεβόμαστε τον εαυτό μας με όλα τα ελαττώματα και τα προτερήματά του.