Τα πολύχρωμα πασχαλινά αβγά μπορεί να δίνουν άλλο «χρώμα» στο Πάσχα και οι διάφορες επεξεργασμένες τροφές που έχουν πιο έντονα χρώματα από τις καθιερωμένες να κάνουν πιο… διασκεδαστική τη διατροφή μας. Τι συμβαίνει, όμως, με τις τεχνητές χρωστικές ουσίες που περιέχουν και πόσο βλαβερές μπορεί να είναι;

Οι χρωστικές ουσίες των τροφίμων αποτελούν ένα συστατικό, το οποίο προστίθεται σε αυτά είτε για να τονώσει το ήδη υπάρχον χρώμα τους, είτε για να τους προσθέσει καινούργιο και συναντώνται κυρίως σε επεξεργασμένες τροφές. Ο λόγος; Χωρίς αυτές το φαγητό θα είχε μια «ψυχρή» όψη που θα ήταν στα περισσότερα τρόφιμα η ίδια και πολλά από αυτά ίσως να μην μας έκαναν αίσθηση να τα φάμε.

Αυτή η τακτική φυσικά δεν είναι καινούργια, αφού χρησιμοποιείται για αισθητική ευχαρίστηση στο φαγητό εδώ και αιώνες, με τη διαφορά, όμως, ότι παλιότερα οι χρωστικές που χρησιμοποιούνταν ήταν κυρίως φυσικές –π.χ. για να πάρει κάποιος κόκκινο χρώμα, χρησιμοποιούσε χυμό από παντζάρι- ενώ σήμερα, οι χρωστικές είναι κυρίως τεχνητές.

Οι σημερινές τεχνητές χρωστικές προέρχονται κυρίως από χημικά και βαφές και παρ’ όλο που μπορεί να κάνουν τις τροφές να φαίνονται πιο λαχταριστές, είναι εύκολες να κατασκευαστούν με χαμηλότερο κόστος και έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής, από την άλλη μπορούν να κάνουν κακό στην υγεία μακροπρόθεσμα.

Τι μπορεί να προκαλέσει η κατανάλωση τέτοιων τροφών;

Η συνεχής κατανάλωση τέτοιων τροφών που περιέχουν ιδιαιτέρως τοξικά χρώματα, μπορεί να οδηγήσει σε διάφορες σοβαρές διαταραχές όπως:

-Διάφορους τύπους καρκίνου: Η χρωστική Blue 1 είναι μια χρωστική που χρησιμοποιείται συνήθως στα παγωτά, τα γλυκά, τα ποτά και τις διάφορες λιχουδιές που βρίσκουμε σε αρτοποιεία. Γενικότερα, θεωρείται χαμηλού κινδύνου, αλλά στο πλαίσιο μιας μελέτης αποδείχτηκε ότι συνδέεται με την εμφάνιση καρκίνου σε ποντίκια, ενώ μια διαφορετική μελέτη έφερε στο φως αρκετές αποδείξεις ότι η χρωστική Blue 2 που βρίσκεται σε τροφές, ηδύποτα και γλυκά προκαλεί καρκίνο στον εγκέφαλο των ποντικών.

-Υπερδραστηριότητα: Η χρωστική Red 40, που βρίσκεται σε κοινές βαφές και χρησιμοποιείται κυρίως σε σνακ όπως πατατάκια και άλλες τραγανιστές τροφές, έχει βρεθεί ότι προκαλεί υπερδραστηριότητα και ευερεθιστότητα σε παιδιά. Ένα κοινό σύμπτωμα που εμφανίζεται στα περισσότερα παιδιά που είναι ευαίσθητα στην Red 40 είναι ο έντονος θυμός, οι νευρικές κινήσεις, η επιθετικότητα, η αδυναμία συγκέντρωσης και η νευρικότητα. Παρ’ όλο που οι προηγούμενες έρευνες δεν έδειξαν συσχετισμό ανάμεσα στις τεχνητές χρωστικές και στο Σύνδρομο Ελλειμματικής Προσοχής, οι νεότερες μελέτες αναφέρουν ότι τα συνθετικά συντηρητικά και οι τεχνητές χρωστικές επιδεινώνουν τα παραπάνω συμπτώματα.

-Παθήσεις των νεφρών: Η χρωστική Yellow 6 είναι μια από αυτές που χρησιμοποιούνται ευρέως, βρίσκεται στα λουκάνικα, τα γλυκά, τα αναψυκτικά και τα ποτά, τη ζελατίνη και τις διάφορες λιχουδιές που ψήνουμε στο φούρνο κι έχει βρεθεί ότι συνδέεται με την εμφάνιση όγκων στα νεφρά και τα επινεφρίδια και ότι περιέχει μικρές ποσότητες πολλών καρκινογόνων ουσιών.

-Ανδρική στειρότητα: Οι ουσίες Blue 1 και 2 έχουν συνδεθεί με περιπτώσεις ανδρικής στειρότητας σε έναν αρκετά μεγάλο αριθμό μελετών.

-Αποδυνάμωση του ανοσοποιητικού: Μελέτη που διεξάχθηκε στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια φανέρωσε ότι οι περισσότερες τεχνητές χρωστικές έχουν αρνητική επίδραση στο ανοσοποιητικό μας σύστημα, το οποίο μας προφυλάσσει από διάφορες ασθένειες, μολύνσεις και φλεγμονές. Η χρωστική καραμέλα που χρησιμοποιήθηκε στη μελέτη, η οποία προστίθεται συχνά σε αναψυκτικά, σάλτσες κ.ο.κ. βρέθηκε ότι έχει αυτή την επίδραση στο ανοσοποιητικό, αν και οι ποσότητες που χρησιμοποιήθηκαν στο πλαίσιο της μελέτης ήταν πολύ μεγαλύτερες από αυτές που χρησιμοποιούνται συνήθως στις τροφές.

-Άλλες επιπλοκές: Η χρωστική Yellow 5, που χρησιμοποιείται σε σνακ, δημητριακά, μαρμελάδες, γλυκά κ.λπ., μπορεί να δημιουργήσει αλλεργικές αντιδράσεις, άσθμα, ημικρανίες, θολή όραση, άγχος και προβλήματα συμπεριφοράς.

Πώς μπορείτε να αποφύγετε τους κινδύνους των τεχνητών χρωστικών;

Ενδεχομένως να νομίζετε πως όλες αυτές οι ουσίες σας περικυκλώνουν καθημερινά στη διατροφή σας και η αλήθεια είναι πως αυτό δεν διαφέρει πολύ από την πραγματικότητα, χωρίς, όμως, να σημαίνει ότι δεν μπορείτε να προφυλαχτείτε από αυτές. Οι παρακάτω συμβουλές θα σας βοηθήσουν:

-Δώστε στα παιδιά περισσότερες τροφές ολικής άλεσης και αποφύγετε ή περιορίστε την κατανάλωση επεξεργασμένων τροφών στο διατροφικό τους πρόγραμμα. Αν χρειαστεί δώστε τους τροφές που χρησιμοποιούν φυσικές χρωστικές.

-Διαβάστε τις ετικέτες προσεκτικά πριν αγοράσετε τα διάφορα προϊόντα και αν έχουν τεχνητά χρώματα, ειδικά Red 3, Red 40, Yellow 5, Yellow 6, Blue 1, Blue 2, Green 3 και Orange B, καλύτερα να τις αποφύγετε. Μερικοί κατασκευαστές χρησιμοποιούν διάφορες περίεργες ονομασίες όπως Allura Red AC αντί για Red 40, ερυθροσίνη αντί για Red 3, ταρτραζίνη αντί για Yellow 5 και ινδιγοτίνη αντί για Blue 2.

-Αποφύγετε ή περιορίστε τις τροφές των οποίων το χρώμα σας φαίνεται πολύ λαμπερό κι έντονο.

-Όταν ψωνίζετε φρούτα, λαχανικά ή ψάρι, επεξεργαστείτε πρώτα το προϊόν πριν το αγοράσετε και ψάξτε για σημάδια που μπορεί να αποδεικνύουν ότι η τροφή έχει εμπλουτιστεί με διάφορες τεχνητές ουσίες. Δεν είναι λίγοι οι έμποροι που προσθέτουν τεχνητές χρωστικές για να κάνουν το τρόφιμο να μοιάζει φρέσκο και πιο νόστιμο, γι’ αυτό γίνετε λίγο καχύποπτοι με τα φρούτα και τα λαχανικά που μοιάζουν πολύ χρωματιστά.

-Αποφύγετε να παίρνετε μαζί τα παιδιά για ψώνια στο σούπερ-μάρκετ, καθώς πάντα παρασύρονται από τα χρώματα και επιλέγουν τις «ζωντανές», αλλά επικίνδυνες τροφές.

-Γενικότερα, όσο μπορείτε αποφύγετε να αγοράζετε τροφές με τεχνητά χρώματα και έχετε υπόψη σας ότι όταν χρησιμοποιούνται τέτοιες χρωστικές, συνήθως ξεπερνούν τις επιτρεπτές ποσότητες, ενώ μελέτες παγκοσμίως έχουν δείξει ότι πολύ συχνά οι χρωστικές που χρησιμοποιούνται δεν είναι εγκεκριμένες.