Η θαυματουργή βιταμίνη μπορεί να αποτελεί ασπίδα προστασίας για πολλές ασθένειες.

Δεν θα ήταν υπέροχο εάν μια βιταμίνη μπορούσε να δυναμώσει τα οστά και να λειτουργήσει ως ασπίδα κατά του διαβήτη, της σκλήρυνσης κατά πλάκας, του καρκίνου, των καρδιακών παθήσεων και της κατάθλιψης; Τι λέτε εάν μπορούσε να βοηθήσει και στην απώλεια των περιττών κιλών; Η βιταμίνη D, η οποία προέρχεται από την αντίδραση του δέρματος στο φως του ήλιου, ορισμένες τροφές και συμπληρώματα μπορεί να κάνει όλα αυτά.

Γερά κόκαλα
Η βιταμίνη D είναι ζωτικής σημασίας για τη υγεία των οστών, καθώς βοηθάει στην καλύτερη απορρόφηση του ασβεστίου από το φαγητό. Έτσι είναι απαραίτητη τόσο για τα παιδιά – ώστε να αποφύγουν την ραχίτιδα η οποία προκαλεί κύφωση, σκολίωση ή λόρδωση – και τους ενήλικες για να προστατευτούν από την οστεοπόρωση.

Σκλήρυνση κατά πλάκας
Η σκλήρυνση κατά πλάκας είναι πιο συχνό φαινόμενο σε χώρες μακριά από τον ηλιόλουστο ισημερινό, με την επιστημονική κοινότητα να θεωρεί ότι υπάρχει μια σύνδεση ανάμεσα στην ηλιακή ακτινοβολία, τα επίπεδα βιταμίνης D και την αυτοάνοση διαταραχή που καταστρέφει τα νεύρα. Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι μια σπάνια γονιδιακή πάθηση έχει ως αποτέλεσμα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D στο οργανισμό και υψηλότερο ρίσκο για σκλήρυνση κατά πλάκας. Παρά τις ενδείξεις όμως δεν έχει αποδειχτεί ότι η βιταμίνη D συντελεί στην πρόληψη ή θεραπεία της ασθένειας.

Διαβήτης
Ορισμένες έρευνες έχουν δείξει ότι τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D μπορεί να προκαλέσει σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 και 2. Δεν υπάρχουν όμως έρευνες για που να δείχνουν ότι μια αύξηση των επιπέδων βιταμίνης D μπορεί να σας προστατέψει από τον διαβήτη. Αυτό που έχουν δείξει είναι ότι η παχυσαρκία μπορεί να παίζει ρόλο την περίπτωση του διαβήτη τύπου 2 και τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D.

Απώλεια βάρους
Επιστημονικές έρευνες έχουν δείξει ότι η παχυσαρκία συχνά συνοδεύεται από χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D. Το λίπος πρακτικά παγιδεύει την βιταμίνη, οπότε υπάρχει λιγότερη διαθέσιμη για τον οργανισμό. Δεν είναι ξεκάθαρο εάν η παχυσαρκία οδηγεί στη χαμηλά επίπεδα της βιταμίνης ή το αντίστροφο. Μια μικρή έρευνα έδειξε ότι η προσθήκη βιταμίνης D στην ελεγχόμενη δίαιτα που χορηγήθηκε σε μια ομάδα παχύσαρκων με έλλειψη της βιταμίνης φαίνεται να βοήθησε στην απώλεια βάρους.

Κατάθλιψη
Η βιταμίνη D παίζει ένα ρόλο στην ανάπτυξη και λειτουργία του εγκεφάλου, ενώ έχει παρατηρηθεί ότι άτομα που πάσχουν από κατάθλιψη μπορεί να έχουν και έλλειψη της βιταμίνης. Εντούτοις οι έρευνες που έχουν γίνει δεν έχουν δείξει εάν τα συμπληρώματα βιταμίνης D μπορεί να μειώσουν τα συμπτώματα της κατάθλιψης. Καλύτερα να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας για να αντιμετωπίσετε την κατάθλιψη.

Καρκίνος
Είναι ακόμα νωρίς για να ισχυριστεί κανείς ότι η βιταμίνη D καταπολεμά τον καρκίνο, αλλά πρόσφατε έρευνες έδειξα ότι η υψηλές ποσότητες της βιταμίνης μπορεί να μειώνει τον κίνδυνο για καρκίνο του εντέρου, ενώ άλλες έρευνες δείχνουν ότι μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη καρκίνου του μαστού και του προστάτη. Άλλες έρευνες από την άλλη δείχνουν ότι μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητες για καρκίνο στο πάγκρεας. Μέχρι όμως να γίνουν περισσότερες και πιο λεπτομερείς έρευνες, η καλύτερη πρόληψη είναι ένα φυσιολογικό βάρος, συστηματική άσκηση και η αποφυγή κακών συνηθειών, όπως το τσιγάρο.

Καρδιά
Έχει παρατηρηθεί σύνδεση μεταξύ των χαμηλών επιπέδων βιταμίνης D και του υψηλού κινδύνου για καρδιακή προσβολή, εγκεφαλικό επεισόδιο και άλλες καρδιακές ασθένειες. Δεν έχει διασαφηνιστεί ακόμα εάν η αύξηση της λήψης βιταμίνης D μειώνει τον κίνδυνο για καρδιακές ασθένειες και πόσο χρειάζεται. Οι μεγάλες ποσότητες της βιταμίνες άλλωστε μπορεί να προκαλέσουν βλάβη στα αιμοφόρα αγγεία και την καρδιά, μέσω της αύξησης της ποσότητας ασβεστίου στο αίμα.

Άνοια
Έχει παρατηρηθεί ότι τα άτομα προχωρημένης ηλικίας έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να έχουν έλλειψη βιταμίνης D. Έρευνες με ηλικιωμένους με την σειρά τους έδειξαν ότι όσοι πάσχουν από έλλειψη βιταμίνης D τα πήγαν χειρότερα σε τεστ μνήμης, συγκέντρωσης και λογικής, από τους ηλικιωμένους με επαρκή επίπεδα της βιταμίνης στον οργανισμό τους. Μελλοντικές έρευνες πιθανόν να αποκαλύψουν εάν τα συμπληρώματα βιταμίνης D μπορούν να αποτρέψουν παθήσεις όπως η άνοια.

Από που παίρνουμε την βιταμίνη D;
Οι περισσότεροι παίρνουμε κάποιες ποσότητες της βιταμίνης από την ήλιο. Ο οργανισμός μας παράγει την βιταμίνη όταν το φως του ήλιο πέφτει πάνω στο γυμνό δέρμα. Συνήθων 5-10 λεπτά στον ήλιο λίγες φορές την εβδομάδα αρκεί, αλλά πιθανόν να χρειάζεται περισσότερη βιταμίνη D, ειδικά στην περίπτωση των ηλικιωμένων, των ανθρώπων με ανοιχτόχρωμο δέρμα και τους κατοίκους των χωρών με χαμηλά επίπεδα ηλιοφάνειας.

Διατροφή και βιταμίνη D
Οι περισσότερες τροφές δεν έχουν βιταμίνη D εκ φύσεως, με εξαίρεση κάποια είδη ψαριών, όπως ο σολομός, ο ξιφίας και το σκουμπρί που έχουν μεγάλες ποσότητες. Βιταμίνη D θα βρείτε σε μικρότερες ποσότητες στον τόνο και τις σαρδέλες, καθώς και στους κρόκους αυγών και το μοσχαρίσιο συκώτι. Για τους χορτοφάγους υπάρχουν αρκετά δημητριακά, γάλατα, χυμοί και προϊόντα σόγιας που έχουν «ενισχυθεί» με βιταμίνη D. Οι ετικέτες των προϊόντων αυτών πρέπει να αναγράφουν τις ποσότητες βιταμινών που περιέχουν ανά μερίδα.

Συμπληρώματα διατροφής
Εναλλακτικά υπάρχουν αρκετά συμπληρώματα διατροφής για να λάβετε τις απαραίτητες ποσότητες της βιταμίνης. Υπάρχουν σε δυο μορφές, την D2 (εργοκαλσιφερόλη) που είναι η μορφή που βρίσκεται στο φαγητό, καθώς και η D2 (χοληκαλσιφερόλη), η οποία παράγεται από τον οργανισμό μας μέσω της ηλιακή ακτινοβολία. Μπορεί να παράγονται διαφορετικά, αλλά μπορούν εξίσου να αυξήσουν τα επίπεδα βιταμίνης D στο αίμα. Οι περισσότερες πολυβιταμίνες έχουν 400 IU βιταμίνης D, αλλά καλύτερα να συζητήσετε με τον γιατρό σας για το συμπλήρωμα που τυχόν χρειάζεστε.

Πάσχετε από έλλειψη βιταμίνης D;
Εάν ο οργανισμός δεν λαμβάνει τις απαραίτητες ποσότητες βιταμίνης D από τον ήλιο ή το φαγητό, τότε μπορεί να αντιμετωπίσετε έλλειψη βιταμίνης. Παράγοντες που συντελούν στην έλλειψη βιταμίνης D είναι:

• Σκούρο δέρμα
• Κατοικία σε βόρειες χώρες
• Παχυσαρκία και το γαστρικό bypass
• Αλλεργία στο γάλα και δυσανεξία στην λακτόζη
• Ασθένειες του ύπατος ή του πεπτικού συστήματος, όπως η νόσος του Κρον και η κοιλιοκάκη
• Ηλικία άνω των 50

Η χρήση αντηλιακών επίσης εμποδίζει την παραγωγή βιταμίνης D, αλλά εάν σταματήσετε να τα χρησιμοποιήσετε αυξάνονται οι πιθανότητες για δερματικές παθήσεις, συμπεριλαμβανομένου και του καρκίνου. Είναι προτιμότερο λοιπόν να φροντίσετε να λαμβάνετε τις απαραίτητες ποσότητες της βιταμίνης από άλλες πηγές.

Συμπτώματα έλλειψης βιταμίνης D
Οι περισσότεροι άνθρωποι με χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D στον οργανισμό τους δεν θα παρατηρήσουν κάποιο σύμπτωμα. Στις πιο σοβαρές περιπτώσεις οι ενήλικες μπορεί να αντιμετωπίσουν οστεομαλάκυνση, η οποία έχει ως συμπτώματα τον πόνο στα οστά και μυική αδυναμία. Στα παιδιά η έλλειψη βιταμίνης D μπορεί να προκαλέσει ραχιτισμό και άλλα προβλήματα στο σκελετό.

Πώς θα μάθετε αν έχετε έλλειψη βιταμίνης D
Μια απλή εξέταση αίματος μπορεί να δείξει κατά πόσο χρειάζεστε να αυξήσετε, ενδεχομένως, την λήψη βιταμίνης D. Οι αρμόδιες ιατρικές αρχές των ΗΠΑ συνιστούν τουλάχιστον 20 νανογραμμάρια βιταμίνης D ανά χιλιοστόλιτρο (ng/mL), αλλά ορισμένοι γιατροί θεωρούν ότι τα 30 ng/mL είναι το ιδανικό, για καλύτερα αποτελέσματα.

Πόση βιταμίνη D χρειάζεται καθημερινά;
Η συνιστώμενη ημερήσια διατροφική δόση βιταμίνης D είναι τα 600 IU (international units, δηλαδή διεθνής μονάδες) για άτομα με ηλικία μέχρι τα 70. Στις μεγαλύτερες ηλικίες η συνιστώμενη δόση είναι τα 800 IU. Αν και υπάρχουν έρευνες που θεωρούν ότι χρειάζεται μεγαλύτερη ημερήσια δόση, μην το παρακάνετε, αφού αν καταναλώσετε πάνω από 4.000 σε μια μέρα μπορεί να κάνετε ζημιά στα αιμοφόρα αγγεία, την καρδιά και τα νεφρά. Το καλό είναι ότι δεν αντιμετωπίζετε τον κίνδυνο υπερβολικής δόσης από τον ήλιο, αφού ο οργανισμός σταματάει να παράγει την βιταμίνη από μόνος του.

Βιταμίνη D και βρέφη
Στην περίπτωση των βρεφών που ακόμα βυζαίνουν χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή. Το μητρικό γάλα είναι το καλύτερο, αλλά μπορεί να έχει αρκετή βιταμίνη D. Τα μωρά χρειάζονται 400 IU καθημερινά έως ότου απογαλακτίσουν και αρχίσουν να πίνουν μια φόρμουλα ενισχυμένη με βιταμίνη D. Όταν γίνουν ενός έτους, τα μωρά που πίνουν εμπλουτισμένο γάλα δεν χρειάζονται κάποιο συμπλήρωμα. Χρειάζεται λοιπόν προσοχή να μην τους δώσετε υπερβολικές ποσότητες. Τα συμπτώματα μεγάλης δόσης βιταμίνης D είναι η ναυτία, ο εμετός, η απώλεια όρεξης, η υπερβολική δίψα και οι μυικοί πόνοι, μεταξύ άλλων.

Βιταμίνη D για μεγαλύτερα παιδιά
Τα περισσότερα παιδιά και οι έφηβοι δεν λαμβάνουν επαρκείς ποσότητες βιταμίνης D από το γάλα, οπότε ενδεχομένως να χρειάζονται κάποιο συμπλήρωμα με 400 έως 800 IU. Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στην περίπτωση παιδιών που πάσχουν από χρόνιες ασθένειες, όπως η κυστική ίνωση, ώστε να μην αντιμετωπίσουν τον κίνδυνο από την έλλειψη της βιταμίνης.

Φάρμακα που αλληλεπιδρούν με την βιταμίνη D
Εάν παίρνετε φάρμακα για κάποια ασθένεια, θα πρέπει να συζητήσετε με τον γιατρό ή φαρμακοποιό σας σχετικά με τα συμπληρώματα βιταμίνης D, αφού υπάρχει περίπτωση αλληλεπίδρασης. Ορισμένα φάρμακα, όπως τα καθαρτικά, τα στεροειδή και αντιεπιληπτικά, έχουν ως αποτέλεσμα ο οργανισμός να απορροφά λιγότερη βιταμίνη D. Εάν παίρνετε διγοξίνη, οποία χορηγείται για καρδιακές ασθένειες, οι μεγάλες ποσότητες βιταμίνης D μπορεί να αυξήσουν τα επίπεδα ασβεστίου στο αίμα, με συνέπεια καρδιακές αρρυθμίας.