Δημιουργήθηκε για να μας «συνδέσει», αλλά μήπως τελικά η τεχνολογία μας κάνει να νιώθουμε πιο μόνοι; Υπάρχει κάτι που μπορούμε να κάνουμε γι’ αυτό;

Την εποχή της κοινωνικής δικτύωσης, θα αναρωτιόταν κανείς πώς γίνεται να αισθανόμαστε μοναξιά. Κι όμως, όσο περισσότερο χρησιμοποιούμε την τεχνολογία για να επικοινωνούμε, τόσο πιο πολλή μοναξιά είναι πιθανό να αισθανόμαστε. Αυτό έδειξε με πρόσφατη έρευνα που διεξήχθη στην Αυστραλία.

42% των Αυστραλών που χρησιμοποιούν κατά μέσο όρο τέσσερις μεθόδους της τεχνολογίας για την επικοινωνία τους (όπως το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, SMS, το Facebook και το Twitter), ένιωθαν περισσότερη μοναξιά σε σύγκριση με το 11% των ατόμων που χρησιμοποιούσαν μόνο μία, σύμφωνα με την έρευνα.

Τα αποτελέσματα του 2011, τα οποία προέρχονται από συμμετοχή 1.204 ατόμων άνω των 18 ετών, αμφισβητούν επίσης την ιδέα ότι οι ηλικιωμένοι είναι πιο μοναχικοί.

Τα στοιχεία αποκαλύπτουν ότι τα άτομα ηλικίας 25-34 ετών, είναι πιθανότερο να νιώθουν συχνά μοναξιά (27%) και ότι οι νεαροί ενήλικες ηλικίας 18-24 ετών, είναι η δεύτερη πιο μοναχική ομάδα (19% αισθάνονται συχνά μοναξιά). Για όσους είναι άνω των 70 ετών, το ποσοστό ήταν 11%.

Μάλιστα, τα αποτελέσματα έδειξαν επίσης ότι οι ερωτηθέντες που δήλωσαν ότι συχνά ένιωθαν μοναξιά, ήταν πιο πιθανό να χρησιμοποιούν το Facebook προκειμένου να επικοινωνούν με τους φίλους, την οικογένεια και πιθανούς φίλους τους (54%), από τους ερωτηθέντες οι οποίοι σπάνια (39%) και τους ερωτηθέντες που ποτέ (28%) δεν αισθάνονταν μοναξιά.

Αυτό που δεν ξέρουμε είναι τι ήρθε πρώτο: χρησιμοποιούν την τεχνολογία επειδή αισθάνονται μόνοι ή χρησιμοποιούν περισσότερο τα social media και αυτό αυξάνει τη μοναξιά τους;

Η online / offline πράξη εξισορρόπησης

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η τεχνολογία μπορεί να έχει θετική επίδραση στις σχέσεις μας - απλά σκεφτείτε πόσοι άνθρωποι σήμερα «συναντούν» τους συνεργάτες τους online.

Όταν στην έρευνα, οι συμμετέχοντες ερωτήθηκαν αν πίστευαν πως η κοινωνική δικτύωση είχε θετικό αντίκτυπο στις σχέσεις, 54% των ατόμων ηλικίας 18-24 ετών, δήλωσε «ναι» (αν και ο αριθμός αυτός μειωνόταν, όσο η ηλικία των ερωτηθέντων αυξανόταν).

Αλλά με αυτή τη θετική άποψη, υπάρχει και μια ανησυχία ότι η εικονική επικοινωνία -είτε μέσω των κοινωνικών δικτύων ή SMS- δεν έχει να κάνει με την επικοινωνία πρόσωπο με πρόσωπο.

Η ποιότητα της online επικοινωνίας είναι φτωχή σε σχέση με τη φυσική, πρόσωπο με πρόσωπο, επικοινωνία λέει η Dr Catriona Morrison, πειραματική ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο του Leeds στην Αγγλία, η οποία έχει μελετήσει τη σχέση μεταξύ κατάθλιψης και εθισμού στο Διαδίκτυο.

«Συχνά δεν ακούμε τη φωνή του άλλου και δε μπορούμε να δούμε όλα τα σήματα του σώματός του, γεγονός το οποίο γνωρίζουμε, από την παραδοσιακή ψυχολογία, πως είναι σημαντικό».

Η Morrison λέει ότι είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πόσο χρόνο περνάμε online. «Είναι σαν κάθε εθιστική συμπεριφορά ... όπου έχουμε αισθήματα απώλειας του ελέγχου, όπου ξοδεύουμε περισσότερες ώρες online από ό, τι σκοπεύαμε και αντικαθιστάμε την επικοινωνία πρόσωπο με πρόσωπο, με την online επικοινωνία». Τότε ξεκινούν τα προβλήματα.

Όσον αφορά στο αν η μοναξιά οδηγεί τους ανθρώπους στο διαδίκτυο ή εάν το διαδίκτυο και τα social media προσφέρονται για συμπεριφορές που οδηγούν στη μοναξιά, η Morrison λέει ότι, κατά πάσα πιθανότητα, ισχύουν λίγο και τα δυο.

Πώς η μοναξιά μπορεί να επηρεάσει την υγεία μας

Το να αισθανόμαστε μόνοι κάποιες φορές, δεν είναι ασυνήθιστο -θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι αναπόσπαστο της ανθρώπινης ύπαρξης- οπότε γιατί να πρέπει να ανησυχούμε γι’ αυτό;

Η χρόνια μοναξιά μπορεί να οδηγήσει σε μια σειρά από προβλήματα υγείας που περιλαμβάνουν διαταραχές άγχους, κατάθλιψη, κατάχρηση ουσιών κ.ά.. Είναι επίσης ένας παράγοντας κινδύνου για καρκίνο και καρδιαγγειακή νόσο.

Ενώ έχει γίνει γνωστό εδώ και πολλά χρόνια ότι οι άνθρωποι που είναι κοινωνικά απομονωμένοι, έχουν πιο αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα από εκείνους που είναι «συνδεδεμένοι», μόνο τα τελευταία χρόνια έχει προσδιοριστεί ο βιολογικός μηχανισμός που εξηγεί τη σχέση μεταξύ της μοναξιάς και της κακής υγείας. Αυτά τα άτομα έχουν επίσης αυξημένα επίπεδα ορμονών, όπως η κορτιζόλη, η ορμόνη του στρες. Αντίθετα, το να βρισκόμαστε πρόσωπο με πρόσωπο, με άλλους, μπορεί να οδηγήσει στην απελευθέρωση της ορμόνης ωκυτοκίνης, η οποία είναι αντι-φλεγμονώδης και μας κάνει να νιώθουμε καλά.

Αμερικανοί, διεξήγαγαν μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο PLoS Medicine, σύμφωνα με την οποία, η αρνητική επίδραση της μοναξιάς για την ευημερία των ανθρώπων, είναι ισοδύναμη με το κάπνισμα 15 τσιγάρων την ημέρα ή του να είναι κάποιος αλκοολικός και υπερβαίνει τις συνέπειες της μη άσκησης ή της παχυσαρκίας.

Η ανάλυση, που βασίστηκε σε 148 ανεξάρτητες μελέτες στις οποίες μετρήθηκε η συχνότητα της ανθρώπινης αλληλεπίδρασης και η παρακολούθηση των αποτελεσμάτων στην υγεία για 7,5 μήνες, διαπίστωσε επίσης ότι οι κοινωνικές επαφές –με φίλους, την οικογένεια, τους γείτονες ή τους συναδέλφους- βελτίωσαν τις πιθανότητες επιβίωσης κατά 50%.

Θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι η μοναξιά δεν είναι το ίδιο με το να είναι κάποιος μόνος του.

Τη δεκαετία του '70, ο ψυχολόγος Robert Weiss έγραψε έναν ορισμό για τη μοναξιά που χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα: Η μοναξιά είναι μια θλιβερή ψυχική κατάσταση, κατά την οποία ένα άτομο αισθάνεται αποξενωμένο ή ότι έχει απορριφθεί από τους άλλους και λαχταράει τη συναισθηματική οικειότητα που δίνουν οι κοινωνικές σχέσεις και η αμοιβαία δραστηριότητα.

Καταπολεμήστε τη μοναξιά

Για του περισσότερους από εμάς, το Διαδίκτυο μπορεί να μας βοηθήσει να λειτουργήσουμε καλύτερα στον ολοένα και πιο παγκοσμιοποιημένο κόσμο μας -αλλά, η Morrison λέει ότι δεν πρέπει να χάσουμε τη φυσική επαφή μας με την κοινωνία γύρω μας.

«Αν και είναι ωραίο να «βρίσκεστε» online με τον ξάδελφό σας στην Αγγλία μέσω του Facebook, αυτό δεν μπορεί να αντικαταστήσει μια σχέση πρόσωπο με πρόσωπο... θα πρέπει να ισορροπούμε τις online με τις φυσικές σχέσεις μας μέσα στην κοινότητα που ζούμε πραγματικά.

Είτε είμαστε φανατικοί των online σχέσεων, είτε προτιμάμε τον παλιό, καλό, φυσικό τρόπο, όλοι αισθανόμαστε μοναξιά που και που.

Δείτε μερικές συμβουλές για να την αποφύγετε:

- Εάν δεν είστε ιδιαίτερα κοινωνικοί, κάντε μικρά βήματα. Αξιοποιήστε στο έπακρο όλες τις ευκαιρίες που έχετε για κοινωνική επαφή, είτε πρόκειται για μια κουβέντα με τον ιδιοκτήτη του διπλανού μαγαζιού, είτε με το διπλανό σας στο λεωφορείο.

- Συμμετέχετε σε μια ομάδα με κοινά ενδιαφέροντα με τα δικά σας. Το να κάνετε νέες γνωριμίες, μπορεί να είναι μέρος της μαθησιακής διαδικασίας σε μια νέα ομάδα όπου μπορείτε να συναντήσετε ομοϊδεάτες.

- Μπορεί να χρειαστεί να αναζητήσετε επαγγελματική βοήθεια. Μικρές συνεδρίες συμβουλευτικής ομάδας ή προσωπικές συνεδρίες με έναν σύμβουλο, μπορεί να είναι χρήσιμες.