Αν δυσκολεύεστε να προσαρμοστείτε σε ένα διατροφικό πλάνο απώλειας βάρους, οι ερευνητές του Howard Hughes Medical Institute’s Janelia Research Campus υποστηρίζουν ότι μπορείτε να τα… ρίξετε σε εγκεφαλικά κύτταρα –ευαίσθητα στα σήματα πείνας– που ονομάζονται AgRP (Agouti-Related-Peptide) νευρώνες. Θεωρείται ότι αυτοί οι νευρώνες κάνουν το τσιμπολόγημα ακαταμάχητο.

Τα δυσάρεστα αισθήματα που σχετίζονται με την πείνα δυσχεραίνουν ιδιαίτερα τη διατήρηση της δίαιτας και της απώλειας βάρους. Σε ένα περιβάλλον αφθονίας φαγητού, το δύσκολο να αγνοηθεί σήμα των AgRP νευρώνων μοιάζει με εμπόδιο. Αν αναλογιστούμε όμως, ότι είμαστε προγραμματισμένοι να ανιχνεύουμε και να κυνηγάμε την τροφή μας σ’ ένα αφιλόξενο περιβάλλον, το εν λόγω σήμα λειτουργεί ως ενθάρρυνση, στην ουσία, να καλύψουμε τις φυσιολογικές μας ανάγκες.

Ανταπόκριση
Το αίσθημα πείνας επηρεάζει σχεδόν κάθε κύτταρο του σώματος, οπότε διάφορα είδη νευρώνων έχουν αποστολή να διασφαλίσουν ότι τρώμε όταν τα ενεργειακά μας επίπεδα (σ.σ. γλυκόζη αίματος) είναι χαμηλά. Προηγούμενες έρευνες μάλιστα, υποδεικνύουν ότι υπάρχουν νευρώνες που προωθούν την κατανάλωση φαγητού, αυξάνοντας το θετικό αίσθημα που σχετίζεται με το φαγητό. Κι όντως, το φαγητό μοιάζει πιο νόστιμο όταν πεινάμε!

Οι AgRP νευρώνες δεν προκαλούν την αναζήτηση φαγητού, αφορούν όμως τη διδαχή ανταπόκρισης στην παρουσία φαγητού. Απαντώνται στον υποθάλαμο και ενεργοποιούνται όταν το σώμα έχει έλλειμμα ενέργειας, οπότε οδηγούμαστε στην κατανάλωση φαγητού. Το ερώτημα όμως ήταν, τι μεσολαβεί αυτή την κινητοποίηση;

Πειράματα
Οι Betley και Huang Cao έστησαν μια σειρά από συμπεριφορικά πειράματα για να απαντήσουν στο ερώτημα αυτό. Αρχικά πρόσφεραν σε καλοταϊσμένα ποντίκια δυο gel –ένα με γεύση φράουλα και ένα με πορτοκάλι– χωρίς να περιέχει κάποιο από αυτά θρεπτικά συστατικά. Τα πεινασμένα ποντίκια δοκίμασαν και τα δυο gel.

Στη συνέχεια, οι ερευνητές χειραγώγησαν τα σήματα στον εγκέφαλο των ζώων, ενεργοποιώντας τους AgRP νευρώνες όταν κατανάλωναν τη μια από τις δυο γεύσεις. Τα ζώα απέφυγαν έτσι τη γεύση που συσχετίστηκε με εσφαλμένο σήμα πείνας.

Σε αντίστροφο πείραμα, οι επιστήμονες απενεργοποίησαν τους AgRP νευρώνες όταν τα ποντίκια κατανάλωναν μια συγκεκριμένη γεύση. Αποτέλεσμα ήταν να αναπτύξουν μια προτίμηση για αυτή τη γεύση, υποδεικνύοντας ότι ανέπτυξαν κίνητρο να αποσιωπήσουν τη δυσάρεστη αίσθηση του νευρικού σήματος.

Σε περαιτέρω πειράματα, βρέθηκε ότι τα ποντίκια έμαθαν να αναζητούν αυτό που αποσιωπά τους AgRP νευρώνες και να αποφεύγουν ό,τι εντείνει τη δραστηριότητά τους.

Με χρήση ενδοσκοπίου μάλιστα αποκαλύφθηκε ότι οι νευρώνες ήταν ενεργοί μέχρι τα ποντίκια να βρούν τροφή. Μάλιστα, αναφέρουν ότι τα ποντίκια δεν έπρεπε να φάνε για να αποσιωπήσουν τη δυσάρεστη αίσθηση πείνας, αρκούσε να δουν το φαγητό ή να υπάρχει πρόβλεψη για αυτό. Επιπλέον, η δραστηριότητά τους παρέμενε χαμηλή κατά τη διάρκεια του φαγητού. Κάτι που μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η ενθάρρυνση αναζήτησης/κατανάλωσης φαγητού γίνεται με ένα δυσάρεστο αίσθημα/ μήνυμα που απενεργοποιείται κατά το γεύμα.

Δίαιτα
Είναι πολύ ενδιαφέρον το κατά πόσο μπορούμε να παρέμβουμε στις λειτουργίες των AgRP νευρώνων του υποθαλάμου, ώστε να αποφύγουμε τα κιλά που… επιστρέφουν αντί να χάνονται. Από τη στιγμή που μόνο η ιδέα του ότι θα φάμε λιγότερο αυξάνει την πείνα μας, μοιάζει αναπόφευκτο να νιώθουμε άσχημα, προσπαθώντας να πειθαρχήσουμε.

Για το λόγο αυτό, δεν είναι πλέον αποτελεσματικές οι στερητικές δίαιτες (των πολλών υποσχέσεων), καθώς το μόνο που δημιουργούν σταδιακά είναι (διατροφικές) εξάρσεις και αποστέρηση/ποινικοποίηση του φαγητού. Απαιτεί συμπεριφορική αλλαγή, ώστε να κερδίσουμε σε ευελιξία αλλά και… ποσότητα φαγητού!

Γιώργος Μίλεσης, MSc
Κλινικός Διαιτολόγος Διατροφολόγος
[email protected]
www.dia-trofis.gr, www.milessis.gr FB page: https://www.facebook.com/george.milessis

Journal Reference
J. Nicholas Betley, Shengjin Xu, Zhen Fang Huang Cao, Rong Gong, Christopher J. Magnus, Yang Yu, Scott M. Sternson. Neurons for hunger and thirst transmit a negative-valence teaching signal. Nature, 2015; DOI: 10.1038/nature14416