Ηγέτες και σκηνοθέτες τη Δύσης αρνούνται τη σχέση μεταξύ της σύγχρονης Αιγύπτου και της αρχαίας κληρονομιάς της.

Είχε κάνει τον «θόρυβό» της προτού ακόμα προβληθεί. Η σειρά docudrama του Netlfix «Queen Cleopatra» έχει βαθμολογία 1,1 στο Imdb και πολλά αρνητικά σχόλια που εστιάζουν στο γεγονός ότι η Κλεοπάτρα απεικονίζεται ως μαύρη γυναίκα, μια απόφαση του κάστινγκ που έχει προκαλέσει οργισμένες αντιδράσεις στους Αιγύπτιους.

Η σειρά αναζωπύρωσε μια συζήτηση για την προσπάθεια της Δύσης να διεκδικήσει την κληρονομιά της αρχαίας Αιγύπτου και την τάση της να διαχωρίζει τους σύγχρονους Αιγύπτιους από την αρχαία κληρονομιά τους- είτε στο όνομα των ιμπεριαλιστικών αντιλήψεων του δυτικού πολιτισμού είτε του αφροκεντρισμού, εξηγεί η Sara Khorshid, υποψήφια διδάκτορας στο Western University του Καναδά, όπου εκπονεί τη διατριβή της σχετικά με την ιστορία των μετααποικιακών αντιλήψεων των Αιγυπτίων για τη Δύση, όπως απεικονίζεται στον αιγυπτιακό κινηματογράφο κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου.

Αυτή η ρατσιστική και αποικιοκρατική στάση, συνεχίζει, έχει εκδηλωθεί ευρέως με τα χρόνια, είτε ευθέως, με την κατοχή αιγυπτιακών πολιτιστικών αντικειμένων που κατασχέθηκαν κατά την εποχή της αποικιοκρατίας, είτε με πιο «λεπτούς» τρόπους, μεταξύ άλλων με την Αιγυπτομανία και τη γοητεία που ασκεί ο φαραωνικός πολιτισμός.

Η πιθανή πολυφυλετική κληρονομιά της Κλεοπάτρας αποτελεί αντικείμενο πολλών ερευνών, ωστόσο, όπως υπογραμμίζει η Khorshid, χρειάζεται προσοχή γιατί ακόμη και η συγγραφή της αρχαίας ιστορίας έχει αποτελέσει θύμα της φυλετικής προκατάληψης και της περιθωριοποίησης μελετητών από πρώην αποικισμένα έθνη.

«Είναι ένα πεδίο που κάποτε χρηματοδοτούνταν από αποικιστικές δυνάμεις της Αιγύπτου και ήταν καλυμμένο με ρατσισμό προς τους σύγχρονους Αιγύπτιους», λέει χαρακτηριστικά, σημειώνοντας ότι αυτό καθιστά ανεπαρκείς τις εργασίες σχετικά με το χρώμα της Κλεοπάτρας. Για την Khorshid το πιο πιεστικό ερώτημα αφορά τον ρόλο που έχει διαδραματίσει η φυλή στην δημιουργία και τη διάδοση της γνώσης για την Κλεοπάτρα και την ιστορία της.

Όπως σημειώνει, αυτά τα ζητήματα δεν μπορούν να επιλυθούν από, έστω καλοπροαίρετους, Αμερικανούς σκηνοθέτες που απλώς αποφασίζουν να παρουσιάσουν την Κλεοπάτρα ως μαύρη, χωρίς να εμπλέκονται Αιγύπτιοι σε αυτή την απόφαση ή τη διαδικασία.  Γιατί με αυτό τον τρόπο ουσιαστικά αρνούνται στους σύγχρονους Αιγύπτιους την ιδιοκτησία της ιστορίας τους.

«Οι αντιρρήσεις των περισσότερων Αιγυπτίων για τη σειρά και ο κύριος λόγος απογοήτευσης στην Αίγυπτο δεν οφείλεται στον ρατσισμό και δεν αφορά τόσο στο ότι η Αντέλ Τζέιμς (η ηθοποιός που υποδύεται την Κλεοπάτρα) είναι μαύρη. Πρόκειται για την απόφαση των δημιουργών της σειρά να αμφισβητήσουν τον ιστορικό ρατσισμό κατά των μαύρων στις Ηνωμένες Πολιτείες μέσω του αναθεωρητισμού της ιστορίας ενός άλλου λαού που έχει αποτελέσει θύμα ρατσισμού χωρίς να ενδιαφέρονται για το πώς θα αντιδράσουν αυτοί οι άνθρωποι», λέει χαρακτηριστικά.

«Η ιδέα της διόρθωσης του ρατσισμού στον χώρο της ψυχαγωγίας είναι ευπρόσδεκτη. Σε τελική ανάλυση, το Χόλιγουντ είναι διαβόητο για την επιλογή λευκών ηθοποιών βαμμένος ως μαύρους για να υποδυθούν ένα μαύρο ήρωας ή απλά λευκών ηθοποιών για να υποδυθούν μαύρες ή σκουρόχρωμες ιστορικές προσωπικότητες. Αντί να σπάσει αυτόν τον κύκλο, το Netflix κατέληξε να χρησιμοποιεί την ιστορία ενός άλλου λαού για να προωθήσει τις δικές του προσπάθειες για την προώθηση της ένταξης και των πολιτικών ταυτότητας», καταλήγει.

Επιμέλεια: Ιωάννα Βαρδαλαχάκη / [email protected]