Η Κλινική Διαιτολόγος-Διατροφολόγος με εξειδίκευση στα αυτοάνοσα και την κλινική διατροφή και μετεκπαίδευση στη φυτοφαγία, Δέσποινα Μαρσέλου, μας εξηγεί τι λένε οι έρευνες για τους ανθρώπους που διαθέτουν εξαιρετικές γνωστικές ικανότητες που ξεπερνούν έναν φυσιολογικό εγκέφαλο της ηλικίας τους, ώστε να ακολουθήσουμε κι εμείς τον δρόμο τους

Ίσως έχετε συναντήσει κάποια στιγμή στη ζωή σας υπερήλικες που εντυπωσιάζουν με το πόσο κοφτερό μυαλό έχουν και πώς αντιλαμβάνονται τα πάντα σαν να είναι αρκετά χρόνια νεότεροι. Αυτοί οι άνθρωποι ονομάζονται SuperAgers και είναι μια ειδική ομάδα ατόμων ηλικίας 80 ετών και άνω, οι οποίοι διαθέτουν εξαιρετικές γνωστικές ικανότητες που ξεπερνούν έναν φυσιολογικό εγκέφαλο της ηλικίας τους. Ο όρος δημιουργήθηκε από το Πανεπιστήμιο Northwestern κατά την έναρξη του ερευνητικού του προγράμματος SuperAging και για να χαρακτηριστεί κάποιος ως SuperAger και να συμμετάσχει στο πρόγραμμα, πρέπει να πληροί αυστηρές απαιτήσεις γνωστικών δοκιμών, καθώς οι κατάλληλοι υποψήφιοι πρέπει να εμφανίζουν καλύτερη μνήμη από τα άτομα 50 ή 60 χρονών. Κι απ’ ό,τι φαίνεται, λοιπόν, οι ειδικοί επεκτείνουν την έρευνά τους σε αυτή την ιδιαίτερη ομάδα ηλικιωμένων και «ξεκλειδώνουν» πληροφορίες σχετικά με το πώς καταφέρνουν να έχουν καλύτερη εγκεφαλική υγεία και γνωστική λειτουργία, παρόμοια με αυτή 20-30 χρόνων πριν.

 Τι συμβαίνει με τους SuperAgers
Το περιοδικό Lancet Health Longevity έχει δημοσιεύσει ερευνητικά ευρήματα για μία από τις μεγαλύτερες μελέτες παρατήρησης για τους SuperAgers. Η μελέτη ανέλυσε τις κοινές διαφορές στον τρόπο ζωής των SuperAgers που έπαιξαν ρόλο στην ικανότητά τους να διατηρούν μυαλό… ξυράφι, με δεδομένα από το The Vallecas Project, μια ερευνητική μελέτη με έδρα τη Μαδρίτη για τη νευροεκφυλιστική νόσο του Αλτσχάιμερ.

Αξιολογώντας την έρευνα από το Vallecas Project και τους 1.213 συμμετέχοντες, 64 SuperAgers και 55 γνωστικά φυσιολογικοί ενήλικες στρατολογήθηκαν για να συμμετάσχουν σε αυτή τη νεότερη μελέτη σχετικά με την εγκεφαλική δραστηριότητα των SuperAger. Όλοι οι συμμετέχοντες (τόσο οι SuperAgers όσο και οι γνωστικά φυσιολογικοί ενήλικες) ήταν άνω των 79,5 ετών και δεν είχαν νευρολογικές ή σοβαρές ψυχιατρικές διαταραχές. Παρουσίαζαν επίσης συμπεριφορές κατά τις οποίες υπερείχαν γνωστικά, αλλά δεν εμφάνιζαν εμφανώς την ικανότητα μνήμης ενός SuperAger. Επιπλέον, τα άτομα ήταν αυτάρκη στις καθημερινές δραστηριότητες διαβίωσης.

Να σημειώσουμε ότι τα δεδομένα από προηγούμενες μελέτες που χρησιμοποιήθηκαν από το πρόγραμμα Vallecas προέκυψαν από μια βασική επίσκεψη και 8 ετήσιες επισκέψεις παρακολούθησης που περιλάμβαναν συλλογή δημογραφικών δεδομένων και δεδομένων σχετικά με τον τρόπο ζωής, όπως επίσης μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου και εξετάσεις αίματος. Η νεότερη μελέτη απαιτούσε από τους συμμετέχοντες να κάνουν τεστ μνήμης και άλλα τεστ για να εξετάσουν τη λειτουργία της επεισοδιακής μνήμης και τις γνωστικές επιδόσεις. Στο τέλος, διαπιστώθηκε ότι οι εγκέφαλοι των SuperAgers βρίσκονται σε τόσο καλή κατάσταση λόγω του ότι έχουν μεγαλύτερο όγκο φαιάς ουσίας σε σύγκριση με τους τυπικούς ηλικιωμένους. Οι περιοχές με υψηλότερο όγκο φαιάς ουσίας συσχετίστηκαν με λειτουργίες που σχετίζονται με την κινητική δραστηριότητα και τη μνήμη.

Ο εγκέφαλος των ανθρώπων αυτών παρουσίασε επίσης την ικανότητα να διατηρεί επαρκή όγκο φαιάς ουσίας στον θάλαμο του εγκεφάλου, ο οποίος συνδέεται με την ταχύτερη εκμάθηση επεισοδιακής μνήμης. Για τους ηλικιωμένους με φυσιολογική γνωστική λειτουργία, ο όγκος της φαιάς ουσίας συνήθως μειώνεται με την ηλικία. Δύο δοκιμασίες έδειξαν την ικανότητα των SuperAgers να υπερτερούν των τυπικών ηλικιωμένων ενηλίκων στην κινητικότητα, την ευκινησία και την ισορροπία – ιδιότητες που συνδέονται με καλύτερη μνήμη. Μελέτες δείχνουν ότι τα άτομα με ήπια γνωστική εξασθένηση και νόσο Αλτσχάιμερ τείνουν να είναι πιο αργά στην ταχύτητα βάδισης, στην ισορροπία και στο χτύπημα με τα δάχτυλα, αποδεικνύοντας περαιτέρω τις προηγμένες εγκεφαλικές ικανότητες των SuperAgers.

Να πούμε εδώ ότι και οι τυπικοί ηλικιωμένοι και οι SuperAgers είχαν παρόμοια ποσοστά ApoE4+, ενός γονότυπου που αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου του Alzheimer. Οι χαμηλότερες βαθμολογίες στα επίπεδα κατάθλιψης και άγχους έδειξαν ότι οι SuperAgers έχουν καλύτερης ποιότητας ψυχική υγεία από τους τυπικούς ηλικιωμένους ενήλικες. Μην ξεχνάμε ότι σύμφωνα με την εν λόγω έρευνα, δύο βασικοί παράγοντες κινδύνου για άνοια είναι η κατάθλιψη και η κοινωνική απομόνωση.

Το περίεργο, μάλιστα, είναι ότι οι SuperAgers παρουσίαζαν παρόμοια επίπεδα συχνότητας άσκησης με τους τυπικούς ώριμους ενήλικες. Αυτό οδήγησε τους ερευνητές στο συμπέρασμα ότι οι υψηλότερες ταχύτητες κίνησης των SuperAgers θα μπορούσαν να οφείλονται σε άλλου τύπου σωματικές δραστηριότητες, όπως η κηπουρική, το ανέβασμα σκαλιών και άλλες παρόμοιες. Ωστόσο, υπήρχε μεγαλύτερη πιθανότητα οι SuperAgers να ήταν πιο δραστήριοι κατά τη μέση ηλικία από ό,τι οι τυπικοί ηλικιωμένοι ενήλικες. Όσον αφορά την ποιότητα του ύπνου, οι SuperAgers φαίνεται να σημειώνουν ικανοποιητικά επίπεδα. Ο κακός ύπνος, άλλωστε, είναι ένας παράγοντας κινδύνου που σχετίζεται με τη νόσο Αλτσχάιμερ.

Η απόλυτη πρόληψη είναι η διατροφή
Η άνοια εμφανίζεται σπάνια στην Ικαρία που ανήκει στις Μπλε Ζώνες και όλα δείχνουν ότι ακολουθώντας τον τοπικό τρόπο ζωής, με καθημερινή κίνηση, ξεκούραση, συμμετοχή στην κοινότητα και φυσικά ισορροπημένη διατροφή κατά βάση φυτοφαγική, μπορούμε να προστατευτούμε. Μην ξεχνάτε ότι η διατροφή παίζει τεράστιο ρόλο στη μείωση εμφάνισης άνοιας και Αλτσχάιμερ και σε αυτό συμβάλλει και το μικροβίωμα του εντέρου (θυμηθείτε τον άξονα εγκεφάλου-εντέρου -gut-brain axis που επιβεβαιώνει την επικοινωνία μεταξύ του κεντρικού και του εντερικού νευρικού συστήματος) που παραμένει σε ισορροπία με τη σωστή διατροφή. Η διατήρηση ενός υγιούς εντέρου ξεκινά με την αφθονία φυτικών ινών από φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής αλέσεως και όσπρια. Όλα αυτά μαζί ωφελούν και το έντερο και τον εγκέφαλο.

Πηγή
https://www.bluezones.com/2023/11/new-study-provides-clues-on-how-superagers-maintain-better-brain-health-and-mental-sharpness/

Δέσποινα Μαρσέλου
Κλινική διαιτολόγος με εξειδίκευση στα αυτοάνοσα
Αλκιβιάδου 185, Πειραιάς
www.getactive.gr, www.createhealth.gr
fb page getactive
Instagram @feedyourimmunity / @createhealthbymarselou