Τοποθετημένη σε ένα παρόν που φθίνει, η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του Χρήστου Νίκου «Μήλα» άνοιξε το τμήμα Orizzonti στο 77ο Φεστιβάλ Βενετίας αποσπώντας ενθουσιώδεις κριτικές.

Μια αναπάντεχη επιδημία, που προκαλεί ξαφνική αμνησία στους ανθρώπους, βρίσκει τον Άρη, ένα άνδρα γύρω στα 40, (Άρης Σερβετάλης) να ακολουθεί ένα πρόγραμμα αποκατάστασης που έχει ειδικά σχεδιαστεί για να χτίσει ένας αμνησιακός μια καινούργια ζωή. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει καθημερινές αποστολές που είναι ηχογραφημένες από τους γιατρούς του. Μετά την ολοκλήρωση κάθε αποστολής, ο Αρης βγάζει μια φωτογραφία polaroid ως αποδεικτικό στοιχείο. Προσπαθώντας να δημιουργήσει μια νέα ζωή και αναμνήσεις θα συναντήσει την Άννα (Σοφία Γεωργοβασίλη), μια γυναίκα που βρίσκεται στο ίδιο πρόγραμμα.

Με μια άκρως ευφάνταστη και εύστοχη αφίσα που σε μπάζει κατευθείαν στο θέμα της ταινίας, τα «Μήλα» τοποθετούνται στην καρδιά μιας δυστοπικής αλληγορίας, θεμέλια της οποίας συνιστούν προβληματισμοί για τη μνήμη, τη δόμηση της ταυτότητας με βάση τη μνήμη, το πένθος και τη λειτουργία της μνήμης στη θλίψη.

Και όλα αυτά με ένα τρόπο σουρεαλιστικό και την ίδια ώρα αρκετά ρεαλιστικό και οικείο. Με ένα τρόπο δραματικό και την ίδια ώρα ειρωνικό και αστείο.

Ο σκηνοθέτης Χρήστος Νίκου στριμώχνει στο 4:3 κάδρο του έναν αναλογικό κόσμο που προσπαθεί να βρει τις ισορροπίες του με μια περίεργη επιδημία που έχει ξεσπάσει σβήνοντας τη μνήμη των ασθενών.

Φωτογραφία που ξεθωριάζει σαν την αδύναμη μνήμη των ηρώων, κάπως αποστασιοποιημένες ερμηνείες που συνεχίζουν την παράδοση του Greek Weird Cinema- ο Νίκου έχει θητεύσει άλλωστε ως βοηθός σκηνοθέτη στον «Κυνόδοντα»- και η υψηλής σημασίας στην ιστορία και τον ήρωα που πάσχει, συμβολική και ειρωνική λειτουργία της κατανάλωσης των μήλων.

Τα μήλα προασπίζουν την καλή μνήμη. Αρκεί όμως η κατανάλωσή τους για να διαχειριστεί κάποιος  τη μνήμη; Και γιατί να θέλει κάποιος να την χειραγωγήσει; Ειδικά σε ένα κόσμο που η μνήμη πάσχει σβήνοντας ταυτότητες και ζωές.

 Για την άκρως ενδιαφέρουσα ιστορία της ταινίας, ο σκηνοθέτης- που συνυπογράφει το σενάριο με το Σταύρο Ράπτη- άντλησε έμπνευση από ένα προσωπικό βίωμα, την απώλεια του πατέρα του.«Είχα χάσει τον πατέρα μου και προσπαθούσα να ανταπεξέλθω στον πόνο της απώλειας. Δεν μπορούσα. Προσπαθούσα να καταλάβω πώς άλλοι άνθρωποι ξεχνούν τόσο εύκολα κι εγώ όχι. Υπάρχει μία σύνδεση μνήμης και πόνου; Αν σβήσουμε κάτι επώδυνο, σβήνουμε και ποιοι είμαστε; Οπότε μπορεί να είμαστε το σύνολο όσων δεν μπορούμε να ξεχάσουμε; Αυτά σκεφτόμουν όταν ξεκίνησα το σενάριο...» δήλωσε ο Χρήστος Νίκου στη συνέντευξη τύπου του Φεστιβάλ.

Προσθέτοντας τον παράγοντα του πένθους η ιστορία- που δεν είναι τέλεια δομημένη σε όλη τη διάρκειά της- αποκτά αμέσως περισσότερη οικειότητα καθιστώντας παράλληλα σχεδόν επιβεβλημένη την επιλογή των ήσυχων, αποστασιοποιημένων ερμηνειών που δεν ξεχειλίζουν από συναίσθημα αλλά δημιουργούν το συναίσθημα στο θεατή αφήνοντας τελικά μια γλυκόπικρη αίσθηση, ένα χαμόγελο και μια θλίψη που συντροφεύουν το ερώτημα «πόσο επιλεκτική είναι η μνήμη;». 

Σε μια τέτοια ιστορία επομένως η συμμετοχή του Άρη Σερβετάλη φαντάζει περισσότερο από εύστοχη, καθώς την ισορροπία της ταινίας κρατούν οι μετρημένες ερμηνείες που δεν δημιουργούν θόρυβο ώστε να «ακούγονται» οι εικόνες και οι ήχοι της ιστορίας. Πολύ καλές και ταιριαστές επίσης Σοφία Γεωργοβασίλη και Άννα Καλαϊτζίδου, ενώ ο Αργύρης Μπακιρτζής σφραγίζει την ιδιαίτερη συνθήκη της ταινίας με την χαρακτηριστική φωνή του. 

* Τα «Μήλα», όπως και αρκετές ταινίες του επίσημου προγράμματος του 77ου Φεστιβάλ Βενετίας, είναι διαθέσιμα online έναντι αντιτίμου στην πλατφόρμα Festival Scope. 

ΙΩΑΝΝΑ ΒΑΡΔΑΛΑΧΑΚΗ / [email protected]