Κάτι η καραντίνα, κάτι η πανδημία, μας φέρνουν στο μυαλό διάφορα ανατριχιαστικά μέρη της Ελλάδας, που σχετίζονται με ασθένειες. Ένα εξ αυτών και η Σπιναλόγκα, το νησί των λεπρών.

Βρίσκεται στα ανατολικά της Κρήτης, στην Επαρχία Μεραμπέλλου του νομού Λασιθίου και στις 30 Μαΐου 1903 μετατράπηκε επίσημα σε νησί των λεπρών, αφού εκεί απομονώνονταν όσοι έπασχαν από τη νόσο Χάνσεν, μια χρόνια λοιμώδη ασθένεια του ανθρώπου, που προκαλείται από τα μυκοβακτήρια Mycobacterium leprae και Mycobacterium lepromatosis. Στις 13 Οκτωβρίου 1904 μεταφέρθηκαν εκεί 251 ασθενείς, 148 άνδρες και 103 γυναίκες.

Όταν μετά το 1913 η Κρήτη ενώθηκε με την Ελλάδα, τότε άρχισαν να έρχονται ακόμα περισσότεροι άρρωστοι στη Σπιναλόγκα, με κατάληξη να φιλοξενεί ακόμη και ασθενείς από άλλες χώρες –γι’ αυτό και ονομάστηκε Διεθνές Λεπροκομείο.

Ακόμη και στην περίοδο της Κατοχής, οι λεπροί παρέμειναν στο νησί, καθώς οι κατακτητές δεν τολμούσαν να τους ελευθερώσουν, τροφοδοτώντας τους οι ίδιοι. Η Σπιναλόγκα βόλευε, καθώς είχε εύκολη επικοινωνία με τη στεριά, ώστε να μεταφέρονται ασθενείς, τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης, ενώ υπήρχαν και άδεια σπίτια μετά την αποχώρηση των μουσουλμάνων που κατοικούσαν εκεί. Τα σπίτια, μάλιστα, στη συνέχεια ασβεστώθηκαν, ενώ άνοιξε ο δρόμος, χτίστηκε θέατρο, κινηματογράφος και μεγάφωνα έπαιζαν κλασική μουσική στους δρόμους. Λειτούργησε καφενείο, κουρείο, εκκλησία και η ζωή εκεί συνεχίστηκε σε αυτές τις νέες συνθήκες.

Μέχρι το 1957 που βρέθηκε το κατάλληλο αντιβιοτικό και πριν τη Σπιναλόγκα, η λέπρα προκαλούσε πανικό, σε σημείο που οι λεπροί προειδοποιούσαν τον κόσμο να απομακρυνθεί φορώντας κουδούνια. Από το 1948 κι έπειτα, ο αριθμός των λεπρών είχε ήδη αρχίσει να μειώνεται και μετά το 1957 το νησί εγκαταλείφθηκε, με διάφορα αρχιτεκτονικά του μέρη να κοσμούν πολυτελή ξενοδοχεία της Ελούντας της Κρήτης.

Σήμερα, προ πανδημίας, την επισκέπτονταν κάθε καλοκαίρι 1200-1500 επισκέπτες καθημερινά με καραβάκια από τον Άγιο Νικόλαο, την Ελούντα και την Πλάκα, προκειμένου να δουν από κοντά τα ερειπωμένα της κτίρια. Αποτελεί, μάλιστα, τον πιο συχνά επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο στην Κρήτη μετά την Κνωσό.