Μιλήσαμε με την Ισπανο-Ολλανδή χορογράφο Marina Mascarell για την παράσταση «Three Times Rebel» και για την «κρυμμένη» κοινωνική αλήθεια της ανισότητας.

ΚΕΛΛΥ ΚΙΚΗ / [email protected]

Η 37χρονη Marina Mascarell έρχεται για πρώτη φορά στη χώρα μας και είναι ανάμεσα στους εκπροσώπους της νέας και σύγχρονης χορευτικής γραφής, τους οποίους θα δούμε να τοποθετούνται απέναντι στην ανάγκη για –άλλοτε συγκρουσιακές και άλλοτε ειρηνικές– κοινωνικές αλλαγές, όπως είναι το θεματολογικό πλαίσιο του 23^ου Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού στην Καλαμάτα, το οποίο φέτος σηκώνει αυλαία στις 14 Ιουλίου και θα διαρκέσει ως τις 23 Ιουλίου.

Η ανερχόμενη Mascarell, που διακρίνεται για την ενσωμάτωση του κοινωνικού προβληματισμού στην καλλιτεχνική της πρόταση, θα μας παρουσιάσει ένα «χορευτικό ντοκιμαντέρ», όπως η ίδια το χαρακτηρίζει, υπό τον τίτλο «Three Times Rebel» («Τρεις Φορές Επαναστάτης») –ένα μανιφέστο εναντίον της ανισότητας των φύλων, των δομημένων προκαταλήψεων και των επιβεβλημένων στερεοτύπων, με όχημα «το γυναικείο σώμα σε διαφορετικές χρονικές στιγμές και διαφορετικούς τόπους». Ναι, «είναι μια πράξη φεμινισμού», λέει κατηγορηματικά η ίδια.

Ποιες είναι οι φορές που οι γυναίκες επαναστάτησαν στην Ιστορία; Θα μπορούσατε να διακρίνετε τρεις από αυτές;

H παράσταση «Three Times Rebel» προέρχεται από ένα ποίημα υπό τον τίτλο «Divisa» της Καταλανής συγγραφέως Mercè Marçal: «Απέναντι στη μοίρα, είμαι ευγνώμων για τρία δώρα: που έχω γεννηθεί γυναίκα, από εργατική τάξη και καταπιεσμένο έθνος. Tο “άβολο” του να είσαι τρεις φορές επαναστάτης».

Λέτε ότι με τη δουλειά αυτή θα θέλατε να φέρετε «μια κρυμμένη κοινωνική πραγματικότητα στην επιφάνεια». Ποια είναι αυτή η «κρυμμένη» πραγματικότητα;

Η κρυμμένη πραγματικότητα είναι η γυναικεία καταπίεση, η οποία εκφράζεται μέσω της ανισότητας. Λέω «κρυμμένη», γιατί νομικά και επίσημα ζούμε με «ισότητα».

Robert Benschop

Η Sylvia Plath, η Virginia Woolf, η Annie Ernaux, η Laura Freixas, η Nuria Varela, η Ana de Miguel, η Amelia Valcárcel, η Judith Butler, ο Paul Beatriz Preciado, η Francesca Woodman, η Louise Bourgeois, οι Jill Bauer και Ronna Gradus, η Seyla Benhabib, η Naomi Wolf, η Clarice Lispector, η Adrienne Rich, πολλοί ακτιβιστές του «κυβερνοχώρου», άρθρα περιοδικών και εφημερίδων, και συνεντεύξεις που έκανα με πολλούς ανθρώπους, όπως ακτιβιστές, ιερόδουλες, πολιτικούς, εφήβους.

Προσπάθησα να έχω μια ευρεία οπτική και να «ρουφήξω» προσωπικές εμπειρίες και απόψεις διαφορετικών ανθρώπων. Έχω, επίσης, αρχίσει να ενδιαφέρομαι για διαφορετικούς καλλιτέχνες και να συνδέομαι με το έργο τους. Μόλις σας κατονόμασα μόνο εκείνους που είχαν τον μεγαλύτερο αντίκτυπο σε μένα. Υπάρχει τόσο πολύ υλικό, στο οποίο θα μπορούσα να εμβαθύνω, που είναι αδύνατο να αναφέρω τα πάντα. Έχω εμπνευστεί από κάθε είδους έκφραση: από μυθιστορήματα έως δοκίμια, από «video artists» και γλύπτες ως φωτογράφους, δημοσιογράφους και κινηματογραφιστές, από την τέχνη εν γένει. Αφουγκράζομαι τη ζωή των γύρω μου αλλά και ανθρώπων που είναι μακριά μου.

Ποιες νομίζετε ότι είναι οι κύριες προκαταλήψεις κατά των γυναικών;

Δεν μπορώ να διακρίνω ποιες είναι οι «κύριες προκαταλήψεις», γιατί «σταγόνα τη σταγόνα» γίνεται η θάλασσα. Αλλά μπορώ να ξεχωρίσω, για ακόμη μία φορά, τη διάσημη ρήση της Σιμόν ντε Μποβουάρ, «γυναίκα δεν γεννιέσαι, γίνεσαι». 

Marlous van der Sloot

Υπάρχουν πολλές διαφορετικές θεωρίες οι οποίες προσπαθούν να εξηγήσουν την καταγωγή της ανισότητας των φύλων. Μερικές από αυτές μιλούν για τον «ρόλο του κυνηγού» για τον άνδρα, άλλες μιλούν για τη στιγμή που η ανθρωπότητα ανακάλυψε ότι σεξ και γέννηση συνδέονται. Δεν είμαι ανθρωπολόγος, επομένως δεν ξέρω από πού ριζώνει η ανισότητα, αλλά ξέρω ότι ακόμη, τον 21^ο αιώνα, οι γυναίκες υποφέρουν –περισσότερο ή λιγότερο, ανάλογα με το γεωγραφικό σημείο που βρίσκονται.

Καταλήγω, πάντως, ότι για να προσεγγίσουμε την ισότητα χρειάζεται το ήμισυ του πληθυσμού, δηλαδή οι άντρες, να σταθούν δίπλα μας. Προς το παρόν, οι άντρες που μας υποστηρίζουν είναι, δυστυχώς, μειονότητα.

Γιατί η κοινωνία μας χρειάζεται τα στερεότυπα;

Διότι υπάρχει έλλειμμα παιδείας και ευαισθησίας. Oι άνθρωποι, προκειμένου να κατανοούν, έχουν ανάγκη να κατατάσσουν, να κατηγοριοποιούν –είναι ο ευκολότερος τρόπος.

Διαβάζοντας για το έργο σας, μου ήρθε στο μυαλό η θεωρία του Erving Goffman. Εσείς πιστεύετε στο «θέατρο της καθημερινής ζωής»; Μπορούμε να αποφύγουμε το «παιχνίδι ρόλων»;

Ναι, πιστεύω στο «θέατρο της καθημερινής ζωής». Στην πραγματικότητα, νομίζω ότι, στις μέρες μας, με τα social media να είναι μέρος της ζωής και της κοινωνίας μας, αυτή η θεωρία κερδίζει έδαφος.

Μπορούμε να προσπαθήσουμε να το αποφύγουμε σε κάποια επίπεδα και να προσπαθήσουμε να αποδομήσουμε εαυτούς, αλλά δεν νομίζω ότι μπορούμε να απελευθερώσουμε εντελώς τους εαυτούς μας. Τουλάχιστον εγώ δεν μπορώ.

Πώς μπορεί, λοιπόν, ο χορός να δράσει εναντίον των διακρίσεων, «ξεσκεπάζοντας» την «κανονικοποίηση» της ανισότητας, όπως επιδιώκετε;

Τα σώματά μας μπορούν να εκφράσουν απολύτως τα πάντα, ακόμη και τις πιο πολύπλοκες συμπεριφορές. Πιστεύω στο σώμα ως δίαυλο, προκειμένου να «αφηγηθείς ιστορίες» και να προσεγγίσεις βαθύτερα στρώματα του ασυνείδητου. Αυτό είναι το εργαλείο που επέλεξα για να το εκφράσω.

Ποιο είναι, τελικά, το μεγαλύτερο δώρο της γυναικείας φύσης και ποιο είναι το πιο ευάλωτο σημείο της;

Το μεγαλύτερο δώρο είναι η φυσική μας σχέση με τη μητρότητα. Το πιο ευάλωτο σημείο (η μεγαλύτερη ευπάθεια) εξαρτάται από κάθε γυναίκα.

Ποια είναι η «επανάσταση» που χρειαζόμαστε σήμερα;

Δύσκολη ερώτηση, δύσκολη και η απάντηση. Πιστεύω ότι πρέπει να αντισταθούμε ενάντια στον νεοφιλελευθερισμό, για πολλούς και διάφορους λόγους –ένα πολύ δύσκολο έργο, με πολλούς διαφορετικούς δρόμους να πάρει κανείς. Ίσως μέσω του φεμινισμού; Γιατί όχι;

Robert Benschop

Συμπαραγωγή: Korzo productions, Nederlands Dans Theater, Dance Forum Taipei, Mercat de les Flors. Με την υποστήριξη της Κοινότητας της Χάγης, του Performing Arts Fund NL και του Υπουργείου Πολιτισμού της Ταϊβάν.

Σύλληψη - Σκηνοθεσία: Marina Mascarell
Χορογραφία: Marina Mascarell & χορευτές
Βοηθός χορογράφων: David Essing
Ερμηνεύουν: Nina Botkay, Maud de la Purification, Filippo Domini, Eli Cohen, Chen-Wei Lee
Μουσική σύνθεση & ερμηνεία επί σκηνής: Yamila Ríos 
Σκηνικά: Ludmila Rodrigues
Φωτισμοί: Loes Schakenbos
Κοστούμια: Daphna Munz
Καλλιτεχνική έρευνα: Marthe Koetsier