Οι διοργανωτές του φεστιβάλ Κέλλυ Αθανασιάδου και Αποστόλης Ζολωτάκης μάς μιλούν για την ιδιαίτερη αυτή καλλιτεχνική πρωτοβουλία, για τις δυσκολίες της, αλλά και για τα κοινά των Ολλανδών και των Ελλήνων καλλιτεχνών και για τον ρόλο της μνήμης.

Το εικαστικό φεστιβάλ ORANGE WATER ολοκληρώνει τον κύκλο δράσεων του για το 2015 με την παρουσίαση του καταλόγου του, τη Δευτέρα 16 Νοεμβρίου, στο Ολλανδικό Ινστιτούτο. Μετά την επιτυχία που σημείωσαν οι δράσεις του εικαστικού φεστιβάλ το καλοκαίρι στην Κρήτη και την Πάρο, τώρα το Αθηναϊκό κοινό έχει για λίγο ακόμα τη δυνατότητα να επισκεφθεί από κοντά την τελευταία έκθεση  της πολυσυζητημένης διοργάνωσης, με έργα ελλήνων και Ολλανδών καλλιτεχνών με θέμα το "Τοπίο μνήμης".

Τι είναι το φεστιβάλ Orange Water Festival;

Κέλλυ Αθανασιάδου: Πρόκειται για μια δράση που έχει ξεκινήσει εδώ και δυόμιση χρόνια και φέτος παίρνει τη «φεστιβαλική» της μορφή. Δεν είναι η πρώτη φορά που με τον Αποστόλη Ζολωτάκη διοργανώνουμε εκθέσεις με Έλληνες και Ολλανδούς καλλιτέχνες. Φέτος βέβαια απλώθηκε αρκετά, σε μια προσπάθεια να αξιοποιηθούν διάφοροι χώροι μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, που διαθέτουν οι δήμοι. Συμμετέχουν 50 καλλιτέχνες, οι οποίοι εκθέτουν τη δουλειά τους μέσα στο κεντρικό εννοιολογικό πλαίσιο της φετινής δράσης που έχει τίτλο «Tοπίο Μνήμης».

Αποστόλης Ζολωτάκης: Είναι μια ενοποίηση διάφορων χώρων πολιτισμού στα νησιά, όπου εμφανίζεται η μεγαλύτερη ολλανδική επισκεψιμότητα. Μέσω της τέχνης, οι δύο κουλτούρες παραθέτουν τα κοινά τους στοιχεία ή τις διαφορές τους, ενώ ταυτόχρονα δίνεται η δυνατότητα στους καλλιτέχνες να συμμετέχουν σε έναν διάλογο-γέφυρα μεταξύ Ελλάδας και Ευρώπης.

Πώς αποφασίσατε να διοργανώσετε αυτό το εγχείρημα;

Κ.Α.: Η φετινή δράση ήρθε ως φυσική εξέλιξη μιας σειράς εκθέσεων και εικαστικών συνευρέσεων που επιμελούμαστε με τον Αποστόλη. Το όραμα είναι να παραθέτουμε τους εκλεκτούς Έλληνες καλλιτέχνες σε διάλογο με τους Ολλανδούς, ώστε με κοινό λεκτικό ρεπερτόριο την Τέχνη να προσδιορίζουμε τα σημεία σύγκλισης ή διαφοράς ανάμεσα στις δύο κουλτούρες.

Α.Ζολωτακης

Α.Ζ.: Η αλήθεια είναι πως το εγχείρημα δεν ήταν αρχικώς σχεδιασμένο να είναι τόσο ευρύ. Είχαμε στο μυαλό μας μια πιο ήπια δράση με περισσότερο πιλοτικό χαρακτήρα. Ωστόσο, στην πορεία η εξάπλωση ήταν αναπόφευκτη, μιας και υπήρχαν πολλοί αξιόλογοι χώροι πολιτισμού οι οποίοι μας διατέθηκαν άμεσα και ενδιαφέρθηκαν να φιλοξενήσουν το φεστιβάλ αναγνωρίζοντας του υψηλό επίπεδο της δράσης και την εξωστρέφειά της.

Δεν αντιμετωπίσατε δυσκολίες στη διοργάνωση του φεστιβάλ;

Κ.Α.: Η πολιτική κατάσταση μας αναστάτωσε μιας και έπρεπε να επαναπροσδιορίσουμε όλο το πρόγραμμα των δράσεων και να προσαρμοστούμε με μεγάλη ταχύτητα στα νέα δεδομένα. Με τις μεγαλύτερες δυσκολίες στο οικονομικό κομμάτι, μιας και οι διαθέσιμοι πόροι ξαφνικά πάγωσαν. Ωστόσο, αποφασίσαμε με τον Αποστόλη να προχωρήσουμε εκμεταλλευόμενοι τις ήδη υπάρχουσες χορηγίες που μας είχαν δοθεί. Είχαμε στη διάθεση μας δωρεάν εισιτήρια για τις μεταφορές των έργων και τις μετακινήσεις των καλλιτεχνών, καθώς και καταλύματα για διαμονές για τους εθελοντές και τους καλλιτέχνες. Οπότε, ακόμη και με άδειες τσέπες, άξιζε τον κόπο να ξεκινήσουν οι δράσεις. Είναι πολύ σημαντικό να ευχαριστήσουμε τους ανθρώπους και τις εταιρείες που μας πίστεψαν στο όραμα μας και μας στήριξαν την κατάλληλη στιγμή. Συγκεκριμένα, η εταιρεία ΕΤΑΝΑΠ με τα νερά Σαμαριά μάς βοήθησε πολύ με πραγματικό ενδιαφέρον στις ανάγκες του φεστιβάλ. Η ANEK LINES με την πλήρη κάλυψη των μεταφορών και των μετακινήσεων μας στο Ηράκλειο και τα Χανιά μάς έλυσε τα χέρια αποδεσμεύοντας μας από το τεράστιο κόστος των εισιτηρίων. Το υπέροχο συγκρότημα κατοικιών Conte Marino Villas στο Κοντομαρί του Πλατανιά που μας φιλοξένησε, όχι μόνο κατά τη διάρκεια των δράσεων του καλοκαιριού, αλλά και κατά τις χειμερινές προετοιμασίες στην Κρήτη. Αντίστοιχα στην Πάρο, το Karma Porto Paros μάς εξασφάλισε τις διαμονές, τόσο των διοργανωτών, όσο και των καλλιτεχνών που συμμετείχαν στις εκθέσεις.

Τι θα δει ο θεατής στις εκθέσεις αυτές;

Κ.Α.: Ο θεατής θα δει έργα από πολύ αξιόλογους εικαστικούς καλλιτέχνες από τις δύο χώρες. Ζωγραφική, γλυπτική, Video art, εγκαταστάσεις και performing περιλαμβάνονται στις δράσεις.

A.Ζ.: Οι εκθέσεις που έχουν στηθεί θα δώσουν στο θεατή μια σαφή αντιπροσώπευση της εικαστικής δημιουργίας των δύο χωρών. Έχουν διαμορφωθεί ενδιαφέρουσες αφηγήσεις και επιμέρους ατμόσφαιρες.

Το θέμα του φετινού φεστιβάλ είναι «Τοπίο Μνήμης». Γιατί επιλέξατε αυτό τον θεματικό άξονα;

Κ.Α.: Φέτος, που είναι και η πρώτη χρονιά για το φεστιβάλ, επιλέξαμε να ξεκινήσουμε με τη μνήμη- με αυτά που θυμόμαστε, τον τρόπο που τα θυμόμαστε, το τι επιλέγουμε να ξεχάσουμε και το πώς μια μνήμη παγιώνεται και διαμορφώνει την αντιληπτική μας εμπειρία. Θελήσαμε να δώσουμε τη δυνατότητα στους καλλιτέχνες που συμμετέχουν να κάνουν τις προσωπικές τους αναδρομές στο παρελθόν, ώστε να ξεκινήσει ο διάλογος με το τι θυμάται ο κάθε ένας. Η μνήμη είναι η βάση για την προσωπική εξιστόρηση της κουλτούρας μας.

Α.Ζ.: Η επιλογή της θεματολογίας μάς έχει δώσει τη δυνατότητα να επιλέξουμε έργα διαφορετικών εικαστικών ρευμάτων. Από την αφαίρεση μέχρι τον ρεαλισμό, γίνεται μια παρουσίαση των σύγχρονων τάσεων, που επικρατούν στις δύο χώρες.

Ποιος ο ρόλος της μνήμης στη σημερινή εποχή;

Paulien Lethen

Α.Ζ: Αυτός που ήταν πάντα. Ο καθορισμός της υπόστασης και προσωπικότητας κάθε ανθρώπου φιλτραρισμένη από την ψυχοσύνθεσή του, το υποσυνείδητό του και από τους μηχανισμούς εκλογίκευσης του ατόμου.

Κ.Α.: Δε νομίζω ότι διαφοροποιείται ο ρόλος της μνήμης από εποχή σε εποχή. Για όποιον θέλει να ζει συνειδητά και επάγρυπνα, η μνήμη είναι  μια απαραίτητη μέθοδος αποθήκευσης εμπειριών. Για την ανέμελη ύπαρξη -πολλές φορές ευτυχισμένη- η ανάμνηση περιορίζεται στην «τουριστική» πληροφορία. Το βέβαιο είναι πως με την εξέλιξη της τεχνολογίας, η μνήμη αποκτά περισσότερο όγκο και λεπτομέρεια.

Ποιος ο ρόλος του καλλιτέχνη σήμερα;

Α.Ζ.: Ο ρόλος του καλλιτέχνη στο παρελθόν ήταν το να απεικονίσει τον βασιλιά και την άρχουσα τάξη, να διακοσμήσει εκκλησίες και παλάτια και σε γενικές γραμμές να διασκεδάσει τους αφέντες του. Ο Γκόγια υπήρξε ο πρώτος που απεικόνισε την αθλιότητα της φτώχειας και σάρκασε την εκκλησία και την Ιερά Εξέταση. Από τότε τα είδαμε όλα, ειπώθηκαν όλα. Όποια κριτική και αν εκφέρει ο καλλιτέχνης, θα χωνευθεί στο καπιταλιστικό στομάχι της κοινωνίας μας για να καταλήξει σε κάποιο μουσείο και να θαυμάζεται από τους φιλότεχνους καταναλωτές. Η Γκουέρνικα είναι ένα αριστουργηματικό έργο που δεν έχει καμία σχέση με τον βιωματικό πόνο του γεγονότος. Στην σημερινή κατάσταση του 2015, αν ο καλλιτέχνης θα ήθελε να ασκήσει κριτική, τότε θα έπρεπε να απεργήσει, να κηρύξει στάση εργασίας. Αν όχι, τότε μπορεί να συνεχίσει το έργο του εν ειρήνη.

Eozen Agopian

Κ.Α.: O εικαστικός καλλιτέχνης είναι ο σχολιαστής της εποχής του. Είναι εκείνος που προσλαμβάνει την πραγματικότητα και την φιλτράρει μέσα από τα αισθητικά του κριτήρια. Κάποιες φορές επιλέγει να την σχολιάσει και κάποιες όχι. Όταν όμως το κάνει, αυτό θα γίνει μέσω του υλικού ή της τεχνοτροπίας που έχει επιλέξει. Δημιουργείς κάτι από την απόλυτη ανυπαρξία και συνήθως αυτό αντικατοπτρίζει μία προσωπική σου τοποθέτηση -μπορεί να είναι και τα διάφορα στάδια μιας μελέτης ή και πολλά άλλα πράγματα. Ούσα καλλιτέχνης δεν θεωρώ ότι πρέπει να υπαχθώ στο μοτίβο ενός συγκεκριμένου ρόλου, πόσο δε μάλλον ο ρόλος αυτός να έχει και κοινωνικές αναφορές-αν υπονοείτε αυτό στην ερώτηση σας. Απλώς παράγω. Παράγω όσο πιο συχνά μπορώ. Το τι αντίκτυπο θα έχει το έργο μου στο θεατή είναι πραγματικά μια ανύπαρκτη παράμετρος την ώρα της δημιουργίας.

Τι κοινά και τι διαφορές παρουσιάζουν τα έργα των Ελλήνων και των Ολλανδών καλλιτεχνών;

Α.Ζ.: Πιλοτικά ή τεχνικά δεν υπάρχουν διαφορές. Αυτό φαίνεται και στις εκθέσεις που στήθηκαν. Σε γενικές γραμμές θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι Ολλανδοί έχουν μια πιο αφαιρετική τάση και πιο αποστασιοποιημένη στάση προς το έργο τους. Προσπαθούν συνειδητά να αφήσουν το συναίσθημα απέξω, καθώς θεωρούν ότι αυτό είναι πιο "αντικειμενικό", ενώ οι Έλληνες καλλιτέχνες φαίνεται να επιδιώκουν την συναισθηματική φόρτιση. Οι δράσεις του Orange Water θα διαρκέσουν μέχρι τις 4 Σεπτέμβρη στα νησιά, ενώ περί τα τέλη του μήνα θα γίνει το κλείσιμο του Φεστιβάλ στο Ολλανδικό Ινστιτούτο στην Αθήνα με την παρουσίαση του καταλόγου. Φυσικά Ζολωτάκης και Αθανασιάδου ανανεώνουν το ραντεβού με το κοινό τους για τη χειμερινή περίοδο μέσα από τις εκθέσεις που θα διοργανώσουν στο χώρο Τέχνης “The Loft”.

Βάλια Κανελλοπούλου