Από τη Σμαρώ Κώτσια, Θεατρολόγο - Κριτικό Θεάτρου.

Ο Βλάτσλαβ Χάβελ (1936-2011), τσέχος θεατρικός συγγραφέας και πολιτικός, υπήρξε πρωτεργάτης της πτώσης του κομμουνιστικού κόμματος. Διετέλεσε τελευταίος Πρόεδρος της Τσεχοσλοβακίας και πρώτος Πρόεδρος της Τσεχίας (1993-2003). Ο Χάβελ με οξύτητα πνεύματος, διορατικό βλέμμα και υψηλό πολιτικό ένστικτο 'οσφραίνεται' το ανατρεπτικό αεράκι της " Άνοιξης της Πράγας" (1968) και ταυτόχρονα διαισθάνεται το ατελέσφορο τέλος της. Τα θεατρικά του έργα, μέσα από τις λοξές και παραβολικές ατραπούς του θεάτρου του παραλόγου και τη δυστοπική  Καφκική γραφή, στηλιτεύουν με υφέρποντα τρόπο τον  απρόσωπο κρατικό μηχανισμό καθώς και κάθε μορφή καταπιεστικής εξουσίας και ιδεολογίας.

 

Το "Μεμοράντουμ" (1965), γραμμένο στο διάστημα που 'κυοφορείται' η "Άνοιξη της Πράγας", είναι ένα σκοτεινό πολιτικό έργο, διανθισμένο με βιτριολικό χιούμορ, το οποίο συμβάλλει στην παγκόσμια αναγνώριση του Βλάτσλαβ Χάβελ.

Το έργο διαδραματίζεται στο γραφείο του Διευθυντού μιας κρατικής υπηρεσίας, στον οποίο παραδίδεται ένα υπόμνημα σταλμένο από ανώτερα κλιμάκια. Το υπόμνημα αφορά την υποχρεωτική χρήση μιας νέας τεχνικής και  κωδικοποιημένης γλώσσας, με το όνομα  Φέντεμ, ουδέτερης συναισθηματικά, χωρίς ανθρώπινες ιδιότητες. Η χρήση της θα προκαλέσει δαιδαλώδη γραφιοκρατικά προβλήματα, και τραγελαφικές παρεξηγήσεις, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένα γενικότερο κονφούζιο συνεννόησης μεταξύ των υπαλλήλων και κατανόησης των εγγράφων. Τελικά η γλώσσα θα καταργηθεί αλλά αυτή η δυστοπική ατμόσφαιρα παραμένει κρατώντας όλους τους υπαλλήλους 'παγιδευμεμους' στα αόρατα γρανάζια  ενός σκοτεινού συστήματος.

Η Αικατερίνη Παπαγεωεργίου σκηνοθετεί μια ευφάνταστη και καλοκουρδισμένη παράσταση αναδεικνύοντας τη δυστοπική ατμόσφαιρα καθώς και το γκροτέσκο χιούμορ του έργου, επενδείοντας στην έντονη σωματικμότητα των ηθοποιών. Η σκηνοθετική της εξτραβαγκάντζα αποκαλύπτει με τον τρόπο αυτόν το καυστικό πολιτικό σχόλιο του Χάβελ για τον  κομμουνιστικό κρατικό μηχανισμό. Η εξαιρετική συνέργεια τριών  γυναικών: της σκηνογράφου, της κινησιολόγου  και της ενδυματολόγου  προσδείδουν ένα δυνατό ατού στην παράσταση.

Αφενός η πρώτη, Μυρτώ Σταμπούλου, δημιουργεί ένα απρόσωπο υπηρεσιακό περιβάλλον εκμεταλλευόμενη κάθε σπιθαμή της περιορισμένης δυνατοτήτων σκηνής του θεάτρου, ακόμη και τα backstage. Αφετέρου η δεύτερη, Χρυσηίς Λιατζιβίρη, κινεί τους ηθοποιούς με μια έντονη καρικατουρίστικη φόρμα, σαν 'νευρόσπαστα' πλάσματα που εκτελούν μηχανικά  άνωθεν εντολές. Και βέβαια η τρίτη, Ειρήνη Γεωργακίλα σχεδιάζει ομοιόμορφα γκρι κοστούμια με κάποιες πράσινες πινελιές, υιοθετώντας το ανδρόγυνο στυλ, ισοπεδώνοντας τη ξεχωριστή προσωπικότητα των υπαλλήλων και καθιστώντας τους ένα ακόμη γρανάζι ενός απάνθρωπου συστήματος. Οι ψυχροί φωτισμοί του Αλέκου Αναστασίου ενισχύουν τον σκοτεινό και εφιαλτικό χαρακτήρα  του εργασιακού χώραυ.

Όλοι οι ηθοποιοί πλάθουν με καταπληκτική πλαστικότητα σώματος και προσώπου γκροτέσκες φιγούρες που  κυριαρχούν στο χώρο. Οι μόνιμοι συνεργάτες της ομάδας "Young Quill", Αλέξανδρος Βάρθης, Τάσος Λέκκας και Ελίζα Σκολίδη, αποδεικνύουν περίτρανα για ακόμη μια φορά τις υποκριτικές τους ικανότητες. Εκπληκτικός ο Ορέστης Χαλκιάς. Πολύ καλοί οι Θανάσης Βλαβιανός και Φάνης Μιλλεούνης, καθώς και η πρωτοεμφανιζόμενη Αλεξάνδρα Μαρτίνη.