Η Δήμητρα Γιαννακού γράφει κριτική για την ταινία «Νυχτερινό Τρένο για τη Λισσαβόνα» στην οποία πρωταγωνιστεί ο Τζέρεμι Άιρονς. Το ατμοσφαρικό φιλμ του Μπίλε Όγκουστ προβάλλεται από την Hollywood Entertainment.

«Νυχτερινό Τρένο για τη Λισσαβόνα»

Ένα πνευματικό ταξίδι στα βάθη του εαυτού αφηγείται το «Νυχτερινό Τρένο για τη Λισσαβόνα» του Μπίλε Όγκουστ που έκανε πρεμιέρα στο φετινό Φεστιβάλ του Βερολίνου. Με αφορμή αυτήν την ταινία, ο πρωταγωνιστής της Τζέρεμι Άιρονς επισκέφθηκε την Αθήνα στις 20 Σεπτεμβρίου, στα πλαίσια του Φεστιβάλ Νύχτες Πρεμιέρας.

Η ταινία βασίζεται στην ομώνυμη φιλοσοφική νουβέλα του Πασκάλ Μερσιέ (το βιβλίο κυκλοφορεί και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ψυχογιός) και περιστρέφεται γύρω από μία περιπλάνηση για την εξερεύνηση του βίου ενός συγγραφέα, οι σκέψεις του οποίου -αποτυπωμένες σε ένα σπάνιο βιβλίο- θα αναστατώσουν ένα φιλόλογο.

Ο Ράιμουντ Γκρεγκόριους (Τζέρεμι Άιρονς) εγκαταλείπει απρόσμενα και ξαφνικά το πόστο του καθηγητή που κατέχει στη Βέρνη και φεύγει εσπευσμένα για τη Λισσαβόνα. Η ζωή του αναστατώνεται από τη μια στιγμή στην άλλη, έπειτα από την τυχαία ανακάλυψη ενός βιβλίου στην τσέπη μιας μυστηριώδους γυναίκας. Ο καθηγητής εκδηλώνει ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το περιεχόμενο του βιβλίου και για τις σκέψεις του συγγραφέα του πάνω στη ζωή.

Ο Ρέιμουντ παθιάζεται, μοιάζει σαν να έχει βρει κάτι που έψαχνε καιρό (το νόημα της ζωής;) και ταυτίζεται τόσο με το συγγραφέα του συναρπαστικού βιβλίου, με τον Αμαντέου Ντε Πράντο, που αποφασίζει να κάνει ένα ταξίδι για να μάθει περισσότερα πάνω σε αυτόν. Η όμορφη Λισσαβόνα είναι ο προορισμός του, καθώς ο Ντε Πράντο ήταν ένας πορτογάλος γιατρός που έδρασε κατά την περίοδο της μακρόχρονης δικτατορίας του Αντόνιο Σαλαζάρ. Το επίθετο «νυχτερινό» του τίτλου υποδηλώνει την ξαφνική αλλαγή στη ζωή του Ρέιμουντ και την κατεπείγουσα ανάγκη να ικανοποιήσει μια μεγάλη περιέργεια που τον καταδυναστεύει.

Ο φακός παρακολουθεί τον Τζέρεμι Άιρονς σε κάθε του κίνηση, μας ταξιδεύει μαζί του και μας βυθίζει σε ένα κόσμο φιλοσοφικών ανησυχιών πάνω στη ζωή. Διάφορα ερωτήματα υπαρξιακής φύσεως κάνουν την εμφάνισή τους επιβλητικά και βάζουν το θεατή σε σκέψεις. Ένα μοναχικό ταξίδι περιγράφεται, όπως μοναχικός είναι και ο ταξιδιώτης, ο οποίος δείχνει να παίρνει ευχαρίστηση από τη συντροφιά των σελίδων του βιβλίου.

Διάφορα πλάνα παρατίθενται με τον καθηγητή και με τις ιδέες του συγγραφέα να ακούγονται σε voice over, με τη μορφή ενός αόρατου αφηγητή.

Η τύχη, η ζωή, ο θάνατος, ο σκοπός στη ζωή και άλλα παρόμοια διαχρονικά θέματα που απασχολούν τον άνθρωπο θίγονται μέσα από όμορφες φράσεις έξυπνα συντεταγμένες. Η φωνή του Ράιμουντ ταυτίζεται με εκείνη του Ντε Πράντο, δημιουργώντας έναν πρωτότυπο «διπλό» αφηγητή και υποδηλώνοντας την ιδεολογική ταύτιση.

Η κάμερα περιδιαβαίνει στα χρωματιστά και γραφικά σοκάκια της παλιάς πόλης της Λισσαβόνας παρακολουθώντας την σχολαστική έρευνα του καθηγητή. Η άστατη ζωή του Ντε Πράντο δίνεται στο θεατή αποσπασματικά, με συνεχείς αναδρομές στο παρελθόν που γίνονται έπειτα από διάφορες μαρτυρίες.

Οι προβληματισμοί του έχουν εμπνευστεί από τα ταραχώδη χρόνια της δικτατορίας που έζησε, εκφράζοντας έτσι μια ιδιαίτερη οπτική γωνία για μια μελανή περίοδο της ιστορίας της Πορτογαλίας.

Το «Νυχτερινό Τραίνο για τη Λισσαβόνα» είναι μια ενδιαφέρουσα ταινία με ένα δυνατό κάστινγκ (Τζέρεμι Άιρονς, Σάρλοτ Ράμπλινγκ, Κρίστοφερ Λι). Ωστόσο, ο σκηνοθέτης δεν δείχνει να αξιοποιεί αρκετά το υλικό του για να δημιουργήσει μια ταινία αξέχαστη.

Παίζουν: Τζέρεμι Άιρονς, Σάρλοτ Ράμπλινγκ, Κρίστοφερ Λη, Λένα Όλιν, Μπρούνο Γκανζ, Τζακ Χιούστον, Όγκουστ Ντίελ, Μελανί Λοράν. Η ταινία προβάλλεται από την Hollywood Entertainment.

ΔΗΜΗΤΡΑ ΓΙΑΝΝΑΚΟΥ